اولین باکتری‌ها در زندگی ما می‌توانند از بیمارستان دور نگاهمان دارند
محققان بریتانیایی در مطالعه‌ای کشف کردند باکتری‌های مفیدی که در نخستین ساعات پس از تولد وارد بدن نوزادان می‌شوند، قابلیت محافظت از آن‌ها را در برابر عفونت‌های خطرناک دارند.
به گزارش بی‌بی‌سی، دانشمندان برای نخستین بار نشان دادند این باکتری‌های مفید به‌طور چشمگیری خطر بستری نوزادان بر اثر عفونت‌های ریوی را کاهش می‌دهند.
این یافته، احتمال توسعه درمان‌هایی را فراهم می‌کند که حضور باکتری‌های مفید را در بدن نوزادان تقویت کند.
نقش حیاتی میکروب‌های اولیه
نخستین برخوردهای ما با میکروب‌ها در شکل‌گیری سیستم ایمنی بدن نقش بسیار مهمی دارند.
نوزادان در بدو تولد از محیط استریل رحم خارج شده و عاری از هرگونه میکروب هستند اما این وضعیت مدت زیادی ادامه نمی‌یابد و به سرعت تمام گوشه و کنار بدن انسان به خانه‌ای برای دنیای پیچیده میکروب‌ها تبدیل می‌شود که به آن «میکروبیوم» گفته می‌شود.
محققان دانشگاه کالج لندن و موسسه تحقیقاتی «سنجر»، مراحل اولیه فرآیند کلونیزاسیون بدن نوزادان با باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها را بررسی کردند.
برای این منظور، آن‌ها نمونه‌هایی از مدفوع یک هزار و ۸۲ نوزاد را در هفته نخست زندگی جمع‌آوری کردند و آزمایش‌های ژنتیکی گسترده‌ای روی این نمونه‌ها انجام دادند تا بفهمند دقیقا چه نوع میکروب‌هایی در بدن هر کودک وجود دارد.
تیم تحقیق سپس به مدت دو سال وضعیت این نوزادان را با استفاده از داده‌های بیمارستانی دنبال کرد.
کشف باکتری محافظ
یافته‌ها مشخص کرد یکی از ساکنان اولیه بدن انسان به نام «بیفیدوباکتریوم لانگوم»، نقش محافظتی مهمی در بدن نوزادان دارد.
نوزادانی که این گونه باکتری محافظ را در بدن خود داشتند، خطر بستری شدنشان بسیار کمتری بود: تنها چهار درصد از آن‌ها طی دو سال اول به دلیل عفونت ریوی در بیمارستان بستری شدند.
در مقابل، نوزادان فاقد این باکتری دو تا سه برابر بیشتر در معرض خطر بستری شدن قرار گرفتند.
این نخستین داده‌ای است که نشان می‌دهد شکل‌گیری میکروبیوم بر خطر ابتلا به عفونت تاثیر می‌گذارد.
پروفسور نایجل فیلد از دانشگاه کالج لندن در این باره به بی‌بی‌سی گفت: «فکر می‌کنم این واقعا فوق‌العاده است. شگفت‌انگیز است که بتوانیم چنین رابطه‌ای را نشان دهیم.»
مکانیسم اثر محافظتی
اگرچه ویروس تنفسی سنسیشیال (آر.اس.وی) عمده‌ترین دلیل بستری کودکان در بیمارستان است اما هنوز معلوم نیست چه رابطه‌ای میان این ویروس و باکتری محافظ بیفیدوباکتریوم لانگوم وجود دارد.
به گفته پروفسور فیلد، پاسخ به این پرسش بسیار مهم است.
دانشمندان می‌دانند که این باکتری در ابتدا با شیر مادر تغذیه می‌کند. شیر مادر نه تنها نوزاد را تغذیه می‌کند بلکه باکتری‌های خوب را هم در بدن کودک تقویت می‌کند.
هنوز مشخص نیست که دقیقا چه اتفاقی می‌افتد ولی به احتمال فراوان این باکتری‌های مفید یا موادی که تولید می‌کنند، سیستم دفاعی بدن نوزاد را تقویت کرده و آن را در برابر ویروس‌ها و میکروب‌های بیماری‌زا مقاوم می‌کنند.
تاثیر نوع زایمان در میکروبیوم نوزاد
این باکتری‌های محافظ فقط در نوزادانی دیده شده که به صورت طبیعی متولد شده بودند نه نوزادانی که با عمل سزارین به دنیا آمدند. البته حتی در زایمان‌های طبیعی هم همیشه این باکتری‌ها وجود نداشته‌اند.
با این حال محققان معتقدند این یافته‌ها دلیلی برای انجام اقدامات نادرست نیست. از جمله، برخی والدین تصور می‌کنند با مالیدن ترشحات واژن مادر بر بدن نوزاد («بذرپاشی واژینال»)، می‌توانند باکتری‌های مفید را به کودک منتقل کنند.
به نظر می‌رسد این باکتری‌های مفید از روده مادر می‌آیند و هنگام زایمان به نوزاد منتقل می‌شوند.
پروفسور فیلد تاکید کرد که «بذرپاشی واژینال» خطرناک است و توصیه نمی‌شود.
دکتر لوئیز کنی، متخصص زنان و زایمان از دانشگاه لیورپول، یادآوری کرد که سزارین گاهی تنها راه نجات جان مادر و کودک است. او گفت که چون این مزیت فقط در بعضی از نوزادان متولد شده به روش طبیعی دیده شده، باید تحقیقات بیشتری انجام شود تا همه جوانب مسئله روشن شود.
هدف اصلی دانشمندان از این مطالعه، توسعه درمان‌های میکروبی مانند ماست پروبیوتیک است.
با این داروها می‌توان باکتری‌های مفید را مستقیم به نوزادان داد تا از همان ابتدا میکروبیوم آن‌ها در مسیر سالم قرار بگیرد.