آمریکا و تایوان در سالگرد تیان‌آن‌من: سرکوب مردم را فراموش نمی‌کنیم؛ چین: تحریف تاریخ است
هم‌زمان با سی‌وششمین سالگرد سرکوب خونین اعتراضات حامیان دموکراسی در میدان تیان‌آن‌من پکن، دولت چین، آمریکا را به «تحریف واقعیت‌های تاریخی» متهم کرد و گفت در واکنش به اظهارات مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، اعتراض رسمی خود را تسلیم واشینگتن کرده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، وزارت خارجه چین چهارشنبه ۱۴ خرداد در واکنش به بیانیه روبیو گفت که آمریکا با این سخنان «به‌شدت در امور داخلی چین دخالت کرده» و حقیقت را «به‌طور مغرضانه‌ای تحریف کرده است».
سخنگوی وزارت خارجه چین تاکید کرد دولت این کشور «سال‌ها پیش درباره ناآرامی‌های سیاسی اواخر دهه ۱۹۸۰ به جمع‌بندی روشنی رسیده است».
وزیر خارجه آمریکا سه‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما شجاعت مردمان چین را که برای آزادی‌های بنیادین خود جان باختند، گرامی می‌داریم. حزب کمونیست چین می‌کوشد واقعیت‌ها را سانسور کند اما جهان هرگز آن واقعه را فراموش نخواهد کرد.»
در هنگ‌کنگ، جایی که پیش‌تر هزاران نفر برای برگزاری مراسم شمع‌افروزی به مناسبت سالگرد سرکوب تیان‌آن‌من در پارک ویکتوریا گرد هم می‌آمدند، نیروهای امنیتی به طور گسترده مستقر شدند و دست‌کم یک فعال دموکراسی‌خواه را بازداشت کردند.
برخی فعالان گفتند که طی هفته گذشته چندین بار از سوی پلیس امنیت ملی احضار یا در خیابان‌ها تحت تعقیب قرار گرفته‌اند.
هم‌زمان، لای چینگ‌ته، رییس‌جمهوری تایوان، در سالگرد این واقعه نوشت: «بزرگداشت چهارم ژوئن فقط برای سوگواری تاریخ نیست، بلکه برای زنده نگه داشتن این حافظه است. حکومت‌های اقتدارگرا می‌کوشند حقیقت را خاموش و تاریخ را فراموش کنند، اما جوامع دموکراتیک حقیقت را حفظ می‌کنند.»
کنسول‌گری استرالیا در هنگ‌کنگ نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور همچنان متعهد به دفاع از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی است و در کنار دیگر کشورها، یاد قربانیان چهارم ژوئن را گرامی می‌دارد.
گروه «مادران تیان‌آن‌من» هم با انتشار بیانیه‌ای خواستار شفاف‌سازی رسمی درباره آنچه در سال ۱۹۸۹ در پکن روی داد، شدند.
ژانگ شیان‌لینگ، مادر یکی از کشته‌شدگان، در پیامی ویدیویی گفت: «عاملان آن کشتار یکی پس از دیگری درگذشته‌اند اما مسئولیت پاسخ‌گویی با حکومت فعلی است که ادامه‌دهنده همان نظام حاکم است.»
کشتار میدان تیان‌آن‌من
در روزهای منتهی به چهارم ژوئن سال ۱۹۸۹، میدان تیان‌آن‌من به مرکز اعتراضات دانشجویی در پکن تبدیل شد. هزاران دانشجو و شهروند چینیِ خواهان اصلاحات سیاسی، مقابله با فساد و تحقق دموکراسی، در این میدان بست نشستند که با دستور مقام‌های حزب کمونیست، ارتش آزادی‌بخش خلق چین با تانک و گلوله به معترضان حمله کرد.
هیچ آمار رسمی‌ای از شمار کشته‌شدگان منتشر نشده اما تخمین‌ها از مرگ چند صد تا چند هزار نفر حکایت دارد. ده‌ها نفر نیز در پی این رویداد اعدام شدند.
از همان آغاز اعتراضات، مردم هنگ‌کنگ با معترضان پکن ابراز همبستگی کردند و برخی حتی پیش از وقوع کشتار، به پایتخت چین سفر کردند تا حمایت خود را نشان دهند.
در پی سرکوب خونین، هنگ‌کنگی‌ها نخستین کسانی بودند که برای کمک و نجات مجروحان و فراریان داوطلب شدند. شبکه‌ای زیرزمینی با نام «عملیات پرنده زرد» موفق شد حدود ۵۰۰ نفر از رهبران و معترضان در خطر را به‌طور مخفیانه به هنگ‌کنگ که در آن زمان مستعمره بریتانیا بود، منتقل کند.
از سال ۱۹۹۰، شهروندان هنگ‌کنگ هر ساله در پارک ویکتوریا برای قربانیان تیان‌آن‌من شمع روشن می‌کردند. مراسمی که تا سال ۲۰۱۹، با حضور گسترده مردم برگزار می‌شد و گاه شمار شرکت‌کنندگان در آن از ۱۸۰ هزار نفر فراتر می‌رفت.
با اعمال قانون امنیت ملی چین در هنگ‌کنگ، این مراسم ممنوع شد اما یاد تیان‌آن‌من همچنان در کشورهای مختلف زنده نگه داشته می‌شود.