تحلیل

چرا خامنه‌ای مکررا درباره بازگشت سلطنت هشدار می‌دهد؟

امیرهادی انواری

ایران‌اینترنشنال

مراسم سالروز مرگ روح‌الله خمینی - خرداد ۱۴۰۴
مراسم سالروز مرگ روح‌الله خمینی - خرداد ۱۴۰۴

علی خامنه‌ای با ذکر مثالی از انقلاب فرانسه، نسبت به بازگشت سلطنت پس از انقلاب، به دلیل آن‌چه او «غلبه احساسات مردم» توصیف کرد، هشدار داد. در سال‌های اخیر، هشدارهایی از این دست در سخنان خامنه‌ای افزایش یافته و توجه نشان دادن به دوران پیش از انقلاب ۵۷، «بزک پهلوی» توصیف شده است.

رهبر جمهوری اسلامی که چهارشنبه ۱۴ خرداد به مناسبت سالروز مرگ روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، در محل دفن او سخنرانی کرد، در بخشی از سخنان خود گفت پس از انقلاب فرانسه،‌ پادشاه و زنش را کشتند، اما بعد از انقلاب «احساسات فضا را قبضه کرد» و «مردم یادشان رفت برای چه مبارزه کردند» و پس از ناپلئون، همان خاندانی که انقلاب علیه آن‌ها بود، برگشتند.

پیش از افزایش اعتراضات در ایران، عموما چنین سخنان و اشاراتی به دوران پادشاهی پهلوی از سوی خامنه‌ای، بیشتر در مناسبت‌هایی نظیر ۲۲ بهمن بود. اشاره‌ها نیز اغلب در قالب حمله به حکومت پادشاهی بود اما اخیرا، سخنان خامنه‌ای راجع به دوره پهلوی، بیشتر هشدار نسبت به آینده است.

خرداد ۱۴۰۱، یک روز پس از سخنرانی شاهزاده رضا پهلوی، خامنه‌ای در مراسم سی‌و‌دومین سالگرد مرگ خمینی، درباره بازگشت خانواده سلطنتی هشدار داد و برگشتن به حکومت پهلوی را «ارتجاع» خواند.

او در مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان که مرداد ۱۴۰۳ برگزار شد نیز برخلاف رویه معمول، ناگهان به دوران پهلوی پرداخت و شش دقیقه از سخنرانی‌اش را صرف حمله به دوران پیش از انقلاب ۵۷ کرد.

خامنه‌ای اولین بار در دی‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به علاقه نسل جدید به پهلوی هشدار داد و آن را تلاش تبلیغاتی دشمن برای «بزک پهلوی» نامید
خامنه‌ای اولین بار در دی‌ماه ۱۳۹۳ نسبت به علاقه نسل جدید به پهلوی هشدار داد و آن را تلاش تبلیغاتی دشمن برای «بزک پهلوی» نامید

خامنه‌ای دی ۱۴۰۳ نیز در دیداری عمومی، بار دیگر به خاندان پهلوی حمله کرد و گفت در دوران حکومت پادشاهان پهلوی، «ایران قلعه مستحکم منافع آمریکایی‌ها بود».

اولین بار که او در دوران رهبری خود، بابت رواج علاقه به خاندان پهلوی احساس خطر کرد، سال ۱۳۹۳ بود.

رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی دی ۱۳۹۳ خود با اشاره به این‌که «امروز این‌ها [دشمنان انقلاب ۵۷] سعى می‌کنند چهره‌ خاندان خبیث و منحوس پهلوى را بَزک کنند، آرایش کنند»، گفت: «دشمنان نظام نتوانستند نسل دوم و سوم را از انقلاب ناامید کنند.»

او تاکید کرد: «[اکنون دشمنان] چشم دوختند به نسل‌هاى بعدى، به جوان‌هاى بعدى، چون می‌دانند سرمایه‌ ملت ایران مردم‌اند.»

از همان زمان، دستگاه‌های تبلیغاتی که به‌طور مستقیم زیر نظر خامنه‌ای فعالیت می‌کنند، با همین کلید واژه «بزک پهلوی» فعال شدند؛ از جمله نشریه موسوم به «خط حزب‌الله» که از جمله بولتن‌های مورد استفاده در مراسم نماز جمعه است.

موضوع حمله به خاندان پهلوی از آن زمان به‌طور مویرگی در دستگاه تبلیغاتی خامنه‌ای دنبال می‌شود. برای نمونه، بهمن ۱۴۰۳، مهدی قدرتی، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان لرستان، حمله به خاندان پهلوی و حکومت دو پادشاه این خاندان را از محورهای «جهاد تبیین» برشمرد و تاکید کرد یکی از محورهای این موضوع «نشان دادن دوره سیاه طاغوت» به نسل جوان است.

دفاتر تبلیغات اسلامی در استان‌ها که از زیرمجموعه‌های دفتر رهبر جمهوری اسلامی به‌شمار می‌روند نیز در سال‌های اخیر به‌طور سالانه نشستی با نام «جهاد تبیین و تطهیرزدایی از خاندان پهلوی» برگزار می‌کنند.

یکی از شماره‌های نشریه «خط حزب‌الله» که در مجموعه‌های زیر نظر علی خامنه‌ای تهیه و به طور گسترده در نماز جمعه توزیع می‌شود - دی ۱۴۰۰
یکی از شماره‌های نشریه «خط حزب‌الله» که در مجموعه‌های زیر نظر علی خامنه‌ای تهیه و به طور گسترده در نماز جمعه توزیع می‌شود - دی ۱۴۰۰

در سال‌های اخیر، بسیاری از فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها در شبکه خانگی نیز داستان‌هایی را از دوره پهلوی روایت می‌کنند که افزایش قابل توجه این ژانر، به طور مکرر مورد توجه منتقدان این حوزه قرار گرفته است.

برخی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمایی از جمله «مصادره» و «فسیل»، داستانی را در همین دوران روایت می‌کنند.

اخیرا نیز سریال تاسیان و سووشون، داستان‌هایی مربوط به دوران حکومت پهلوی اول و دوم را روایت می‌کنند که با حاشیه‌هایی همراه شده‌اند.