در پی درخواست بیش از ۵۵۰ نماینده پارلمان و عضو مجلس اعیان بریتانیا از کییر استارمر، نخستوزیر این کشور برای قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی، تعدادی از نمایندگان مجلس در بیانیهای اعلام کردند: «زدن برچسب تروریستی به این نهاد، نقض منشور سازمان ملل است.»
در پی درخواست بیش از ۵۵۰ نماینده پارلمان و عضو مجلس اعیان بریتانیا از کییر استارمر، نخستوزیر این کشور برای قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی، تعدادی از نمایندگان مجلس در بیانیهای اعلام کردند: «سپاه پاسداران نهادی رسمی و قانونی است که بر پایه قانون اساسی و تحت فرماندهی فرمانده کل قوا به حفاظت از استقلال و تمامیت ارضی کشور میپردازد.»
این نمایندگان اضافه کردند: «هرگونه برچسب زدن تروریستی به این نهاد، نقض منشور سازمان ملل است.»
خامنهای سهشنبه ۳۰ اردیبهشت در نخستین سالگرد مرگ ابراهیم رئیسی گفت رییس دولت سیزدهم در اولین مصاحبه خود «با صراحت گفت با آمریکا مذاکره مستقیم نمیکنیم و نکرد».
او افزود: «در دوره رئیسی مذاکرات غیرمستقیم بود ولی بدون نتیجه، حالا هم گمان نمیکنیم به نتیجه برسد و نمیدانیم چه خواهد شد.»
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ۲۵ اردیبهشت اعلام کرد جمهوری اسلامی «تا حدی» با شروط مورد نظر واشینگتن در مذاکرات هستهای موافقت کرده است.
با اینحال، شماری از رسانهها و کارشناسان غربی در روزهای گذشته نسبت به نتیجهبخش بودن مذاکرات هستهای ابراز تردید کردهاند.
وبسایت خبری نشنال ۲۹ اردیبهشت به نقل از دو مقام ایرانی گزارش داد گفتوگوهای هستهای آمریکا و جمهوری اسلامی بهدلیل اختلافنظر بر سر مساله غنیسازی اورانیوم به بنبست رسیده است.
خامنهای: برای غنیسازی از کسی اجازه نمیگیریم
خامنهای در ادامه سخنرانی خود، به موضع مقامهای آمریکا مبنی بر حذف کامل غنیسازی در خاک ایران واکنش نشان داد و گفت: «سعی کنند یاوهگویی نکنند.»
او افزود: «اینکه بگویند به ایران اجازه غنیسازی نمیدهیم، غلط زیادی است. جمهوری اسلامی منتظر اجازه این و آن نیست؛ سیاستی دارد، روشی دارد و همانها را تعقیب میکند.»
در هفتههای گذشته مقامهای آمریکایی بارها تاکید کردهاند که خواهان حذف کامل برنامه غنیسازی جمهوری اسلامی هستند.
در جدیدترین موضعگیری، استیون ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و رهبر هیات مذاکرهکننده آمریکایی، ۲۹ اردیبهشت گفت غنیسازی خط قرمزی بسیار روشن برای دولت ترامپ است و این کشور در هیچ توافقی، اجازه غنیسازی را به ایران نخواهد داد زیرا دستیابی به سلاح هستهای را ممکن میکند.
خامنهای پیشتر در ۲۶ فروردین گفته بود به مذاکرات با آمریکا «نه به صورت افراطی خوشبین است و نه به صورت افراطی بدبین؛ اما در قدمهای اول خوب اجرا شده است».
بیشتر بخوانید: قیمت جهانی نفت در پی احتمال شکست مذاکرات ایران و آمریکا افزایش یافت
خامنهای در ادامه گفت در مناسبتی دیگر درباره تاکید واشینگتن بر مخالفت با غنیسازی در خاک ایران توضیح خواهد داد و خواهد گفت «چرا اینقدر طرفهای غربی و آمریکایی و دیگران اصرار دارند که باید در ایران غنیسازی نباشد».
بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی از زمان خروج دولت ترامپ از توافق پیشین هستهای (برجام)، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنیسازی کرده است و تنها یک گام تا سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای فاصله دارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، ۱۰ اردیبهشت توسعه برنامه هستهای جمهوری اسلامی و انباشت حجم بالای اورانیوم با غنای بالا بدون «فعالیت صلحآمیز مشخص» را «نگرانکننده» خواند و گفت این ذخایر میتواند بهراحتی حل یا به خارج منتقل شود.
دقایقی پس از سخنان خامنهای درباره مذاکرات با آمریکا، قیمت دلار در بازار آزاد ایران حدود ۲.۵ درصد افزایش یافت و از ۸۴ هزار تومان عبور کرد.
وبسایت نشنال، جمعه ۲۹ اردیبهشت بهنقل از یکی از مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی نوشت که تهران «هنوز» دعوت مطرحشده از سوی عمان، میانجی مذاکرات، برای دور پنجم گفتوگوها را نپذیرفته است. بهگفته او قرار بود دور پنجم مذاکرات آمریکا و جمهوری اسلامی این جمعه در رم برگزار شود.
نشنال بهنقل از این مقام نوشته است که اظهارات استیو ویتکاف، نماینده ویژه رییسجمهوری آمریکا در امور خاورمیانه که مذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی را سرپرستی میکند، دلیل نپذیرفتن دعوت عمان از سوی تهران بوده است.
ویتکاف دوشنبه گذشته تاکید کرد که غنیسازی، خط قرمزی بسیار روشن برای دولت ترامپ است و این کشور در هیچ توافقی اجازه غنیسازی را به ایران نخواهد داد.
بهنوشته نشنال، این موضعگیری، مقامات جمهوری اسلامی را نسبت به مفید بودن ادامه مذاکرات دچار تردید کرده است. تهران تاکید دارد که میخواهد در هر توافقی، حق غنیسازی را برای برنامه هستهای «صلحآمیز» خود با اهداف علمی و کشاورزی حفظ کند.
یک مقام دیگر جمهوری اسلامی که او نیز نخواست نامش فاش شود، به نشنال گفت: «ما نمیخواهیم یک دور دیگر مذاکره برگزار شود و دوباره شکست بخورد. بدون حق غنیسازی، توافقی در کار نخواهد بود. اما اگر هدف، جلوگیری از تولید سلاح هستهای است، میتوانیم به توافق برسیم.»
درون مذاکرات
روزنامه نشنال که در امارات متحده عربی منتشر میشود، در گزارش خود نوشته است که در رویدادی کمسابقه پس از اخذ ویزای مطبوعاتی برای حضور در کنفرانسی به میزبانی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، موفق شد به برخی جزییات مواضع تهران در مذاکرات دست یابد.
بهنوشته این روزنامه، مقامات جمهوری اسلامی مذاکراتی را که تنها بر موضوع فعالیتهای هستهای متمرکز است و موضوعات دیگر مانند برنامه موشکی یا سیاستهای منطقهای تهران را دربر نمیگیرد، تاکنون «محترمانه» توصیف کردهاند. اما یکی از آنها به این روزنامه گفته است که پافشاری آمریکا بر «صفر بودن غنیسازی»، یک «مشکل جدی» است و جمهوری اسلامی از آنچه مواضع بلندپروازانه و متناقض واشینگتن میداند، احساس نارضایتی میکند.
روزنامه نشنال بهنقل از مقام دیگر حکومت ایران نوشت: «آمریکا به تهدید و اعمال تحریمهای جدید متوسل شده است. این موضوع، فضای مذاکرات را تیره کرده است.»
هفته گذشته دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در جریان سفر خود به کشورهای خلیجفارس، از «ملتهای با وجدان» خواست ایران را منزوی کنند، تا زمانی که این کشور «شریکی متمایل به صلح» شود.
عمان به عنوان میانجی مذاکرات، پیشنهادهایی را برای عبور از بنبست کنونی مطرح کرده که از نظر تهران «نکات مثبتی» دارند.
نشنال بهنقل از یک مقام جمهوری اسلامی افزود: «اگر هیئت ما به رم برود، امیدوارم شرایط تغییر کند و مذاکرات به پیش برود.»
چهار دور نخست مذاکرات تاکنون «عمدتاً بهصورت غیرمستقیم» برگزار شدهاند. یکی از مقامات دلایل پرهیز از مذاکره مستقیم را «فشار ناشی از تحریمها و حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه» عنوان کرد.
خطوط قرمز
نشنال در گزارش خود خود نوشته است جمهوری اسلامی با ممنوعیت کامل غنیسازی مخالفت میکند، اما برای مذاکره درباره میزان، سطح و مکانهای انجام این فعالیتها از خود آمادگی نشان داده است.
یکی از مقامات حکومت ایران به این روزنامه گفت: «در برابر لغو تحریمها، تعداد دستگاهها، سطح غنیسازی و محل انجام چنین کاری قابل مذاکره است.»
از زمان خروج دولت ترامپ از توافق پیشین هستهای، جمهوری اسلامی طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنیسازی کرده است و تنها یک گام تا سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای فاصله دارد.
بهنوشته نشنال، تهران تاکید دارد که هر توافق جدید باید منطق توافق قبلی (برجام) را حفظ کند، اگرچه میداند که هیچیک از طرفین دیگر نگاه مثبتی به آن ندارند. ترامپ در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از این توافق خارج کرد و آن را «بدترین توافق تاریخ» خواند.
این روزنامه به نقل از یکی از مقامات جمهوری اسلامی نوشت که مذاکرهکنندگان ایرانی در اولین دیدار خود با هیئت آمریکایی گفتند: «ما میدانیم شما از برجام خوشتان نمیآید، ما هم دیگر آن را دوست نداریم. اما منطق آن هنوز معتبر است؛ یعنی ایجاد اعتماد و شفافیت در برنامه هستهای صلحآمیز ایران در برابر لغو تحریمها.»
بهنوشته نشنال، مذاکرات هنوز به مرحله جزییات دقیق درباره نحوه لغو تحریمها نرسیده است و تهران تاکید دارد که ابتدا باید موضع دقیق آمریکا درباره غنیسازی روشن شود.
این روزنامه در پایان گزارش خود به نقل از یک مقام جمهوری اسلامی نوشته است: «ما هنوز به آن مرحله [در مذاکرات] نرسیدهایم. اول باید بفهمیم موضع آمریکا چیست. اگر بر صفر بودن غنیسازی اصرار کنند، توافقی نخواهیم داشت. اما اگر بتوانیم ادامه دهیم و به توافق برسیم، بعدا درباره نحوه رفع تحریمها، چه مرحله به مرحله و چه یکباره، گفتوگو خواهیم کرد.»
محافظهکاران مخالف ایران در آمریکا و اسرائیل خواهان حذف کامل برنامه هستهای ایران هستند. ایران نیز از فشارهای وارد بر مذاکرهکنندگان آمریکایی از سوی گروههای مخالف توافق آگاه است. یکی از مقامات گفت: «اما این مشکل من نیست.»
با این حال، ایران تمایل خود را برای ادامه دیپلماسی و یافتن راهحل اعلام کرده است. مقام ایرانی افزود: «ما درک میکنیم که این باید یک بازی بُرد-بُرد باشد. ما مشکلی نداریم اگر طرف مقابل پس از مذاکرات، اعلام پیروزی کند – همانطور که ما هم میتوانیم بگوییم پیروز شدیم.»
