رزمایش مشترک سپاه پاسداران و ارتش جمهوری آذربایجان در قره‌باغ
رزمایش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری آذربایجان با نام «ارس ۲۰۲۵» در منطقه قره‌باغ آذربایجان آغاز شد. در بیانیه سپاه، قره‌باغ «منطقه آزاد شده» نامیده شده است. پیشتر رزمایشی مشابه در استان اردبیل ایران برگزار شده بود.
این نخستین رزمایش مشترک نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و جمهوری آذربایجان در قره‌باغ است. آذر ۱۴۰۳ رزمایش مشترکی در منطقه اصلاندوز استان اردبیل با حضور نیروهای نظامی آذربایجان برگزار شده بود.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال ۲۰۲۰ میلادی و پس از حدود سه دهه، بار دیگر بر سر حاکمیت قره‌باغ با یکدیگر درگیر شدند و پس از چندین هفته، آتش‌بسی تحت حمایت مسکو امضا شد.
با این حال تنش‌ها بین باکو و ایروان پس از آن همچنان ادامه یافت و هر از گاهی به درگیری نظامی منجر شد تا اینکه سرانجام نیروهای آذربایجان در شهریورماه سال ۱۴۰۲ شمسی وارد قره‌باغ کوهستانی شدند و حاکمیت بر این منطقه را از آن خود کردند.
رزمایش ارس ۲۰۲۵ در حالی از ۲۸ تا ۳۱ اردیبهشت ماه برگزار می‌شود که روابط جمهوری‌اسلامی و جمهوری آذربایجان طی سال‌های اخیر تنش‌آلود بوده است.
تنش بین ایران و باکو
جمهوری آذربایجان روابط خوبی با اسرائیل دارد؛ به همین دلیل بارها از سوی مقامات جمهوری اسلامی مستقیم یا تلویحا به همکاری با اسرائیل علیه تهران متحد شده است.
پس از مرگ ابراهیم رئیسی و همراهانش در سانحه هلی‌کوپتری که مقصد آن «قیزقلعه‌سی» در کنار مرز جمهوری آذربایجان بود، فرضیه دست داشتن این کشور در سانحه به طور تلویحی مطرح شد. آذر ۱۴۰۳، یک نماینده مجلس شورای اسلامی رسما جمهوری آذربایجان را به همکاری با اسرائیل در این سانحه متهم کرد.
ولی معدنی، معاون عملیات نیروی زمینی سپاه و فرمانده رزمایش مشترک تهران و باکو، اعلام کرد گردان منتخب نیروی ویژه این نیرو به همراه هیات عالی نظامی، یک‌شنبه از طریق مرز زمینی بیله‌سوار استان اردبیل وارد جمهوری آذربایجان شدند تا در این رزمایش شرکت کنند.
پس از استقبال رسمی از هیئت نظامی و نیروهای شرکت‌کننده، جلسه‌ای با حضور فرماندهان عالی‌رتبه نظامی دو کشور برگزار شد. در این جلسه، توضیحاتی درباره اهداف آموزشی رزمایش، سناریو، منطقه برگزاری، روند آماده‌سازی، در مراحل مختلف ارائه شد.
در همین رابطه بخوانید: حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران
دی ۱۴۰۳ سرویس‌های امنیتی جمهوری آذربایجان توطئه قتل یک شخصیت با نفوذ یهودی در این کشور را خنثی و مظنونان آن را بازداشت کردند. جامعه یهودی این کشور و رسانه‌ها اعلام کردند جمهوری اسلامی پشت توطئه بود.
نشریه «اسرائیل‌هیوم» اسفند ۱۴۰۳ در گزارشی نوشت در صورت حمله اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران، ممکن است جمهوری اسلامی، جمهوری آذربایجان را هدف قرار دهد.
سپاه پاسداران رزمایش «ارس ۲۰۲۵» را «گامی مهم در راستای تقویت امنیت مرزهای مشترک و مقابله با تهدیدات احتمالی» توصیف کرده است.
علاوه بر تنش‌های امنیتی، روابط تهران و باکو، از نظر سیاسی نیز شکلی منحصر به‌فرد دارد. تابستان ۱۴۰۳، پس از سفر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه -مهم‌ترین پشتیبان جمهوری اسلامی در منطقه- به جمهوری آذربایجان، بار دیگر مساله دالان «زنگزور» مورد توجه قرار گرفت.
زنگزور گذرگاهی است که ایران با احداث آن صراحتا مخالفت کرده، اما در موردی نادر، روسیه و آمریکا درباره احداث آن هم‌نظر هستند.
با وجود مخالفت صریح علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری‌اسلامی، با احداث این گذرگاه در حمایت از ارمنستان، مسکو در رویکردی کم‌سابقه نسبت به جمهوری اسلامی رسما اعلام کرد برای او «شفاف‌سازی» خواهد کرد، تا تهران به احداث این گذرگاه رضایت دهد.
این گذرگاه در صورت احداث، علاوه بر منزوی کردن ارمنستان، مرز ایران با ارمنستان را قطع و ارتباط ایران با منطقه قفقاز را در انحصار جمهوری آذربایجان قرار خواهد داد.