اختلاف تهران و واشینگتن بر سر حق غنی‌سازی، ادامه مذاکرات را دشوار کرده است
منابع دیپلماتیک ایرانی به ایران‌اینترنشنال گفتند با وجود موافقت جمهوری اسلامی با بازرسی گسترده از تاسیسات هستهای ایران از سوی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اختلاف تهران و واشینگتن بر سر غنی‌سازی در داخل ایران، از مسائلی است که باعث ابهام در ادامه مذاکرات دو طرف شده است.
دو منبع دیپلماتیک ایرانی که به شرط ناشناس ماندن با ایران‌اینترنشنال گفت‌وگو کردند، با اشاره به تعویق مذاکرات هستهای هفته گذشته در عمان گفتند مشخص نیست مذاکرات هفته جاری هم سر موعد برگزار شود.
یک منبع دیپلماتیک مطلع از گفت‌وگوهای هستهای، به ایران‌اینترنشنال گفت: «ایران با موضوع بازرسی‌های فشرده و سختگیرانه سایت‌های هستهای خود از سوی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت کرده و دو طرف درباره مسائل مربوط به راستی‌آزمایی و کنترل برنامه هستهای ایران هم توافق کرده‌اند.»
به گفته این منبع، با وجود این توافقات، برخی اختلافات موجب ابهام در ادامه مذاکرات شده است: «اختلاف اصلی دو طرف بر سر حق غنی‌سازی در داخل ایران است که طرف آمریکایی با آن مخالف است.»
این منبع دیپلماتیک در ادامه با اشاره به آنچه «نوعی شلختگی و سردرگمی» در هر دو طرف مذاکره خوانده، به ایران‌اینترنشنال گفت: «همین موجب شده است روند مذاکرات به‌سختی پیش برود. به این معنا که در هر دور از گفتوگوها دستور کار تغییر می‌کند و گفتوگوها بر اساس یک چهارچوب کلی پیش نمی‌رود.»
او با اشاره به یک نمونه از این تغییرات اضافه کرد: «در میانه چانه‌زنی‌ها، طرف آمریکایی موضوعات دیگر مانند بحث موشک‌های بالستیک و نیروهای نیابتی را هم وارد دستور کار کرده است.»
یک منبع دیپلماتیک آگاه دیگر هم در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال با اشاره به موضوع گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی گفت: «طرف ایرانی با درخواست آمریکا برای کنترل نیروهای نیابتی موافقت کرده است. با این‌حال، تهران به‌طور موقت از حوثی‌های یمن خواسته است حملات خود را متوقف کنند تا از این طریق بهانه سنگ‌اندازی از سوی اسرائیل سلب شود.»
آمریکا: می‌کوشیم در صورت امکان، اختلافات با ایران را از طریق دیپلماسی حل کنیم
یک سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده در همین رابطه به ایران‌اینترنشنال گفت: «تحت رهبری رییس‌جمهوری ترامپ، سفیر استیو ویتکاف در تلاش است تا در صورت امکان، اختلافات ما با ایران را از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی حل و فصل کند.»
او در عین حال تاکید کرد همانطور که ترامپ بارها تاکید کرده جمهوری اسلامی نباید به سلاح هستهای دست پیدا کند.
او افزود: «فراتر از این، به نفع منافع ملی ما نیست که این مسائل را به‌صورت عمومی مورد مذاکره قرار دهیم. زمان محدود است و ما باید به‌سرعت پیشرفت کنیم.»
به گفته این مقام وزارت خارجه آمریکا، برای پیشبرد گفتوگوها، تهران «باید با حسن نیت مذاکره کند و به‌راستی خواهان دستیابی به توافق باشد».
غنی‌سازی ۳.۶۷ درصدی در ایران؛ آری یا نه؟
آخرین باری که دیپلمات‌های جمهوری اسلامی به سرپرستی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با مقامات آمریکایی به سرپرستی استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، دیدار کردند، ششم اردیبهشت در مسقط بود.
پس از این دیدار، دو طرف اعلام کردند گفتوگوها پیشرفت‌هایی به دنبال داشته است و دور چهارم در رم برگزار خواهد شد. اما این مذاکرات در موعدی که عمان به‌عنوان میانجی و میزبان گفتوگوها تعیین کرده بود، برگزار نشد و ادامه آن هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
پیش از این ایران‌اینترنشنال به نقل از منابع دیپلماتیک خود در ایران گزارش داده بود در نشست نخست در مسقط ، طرف ایرانی طرحی کلی و سه مرحله‌ای را در اختیار ویتکاف قرار داد که با استقبال او همراه شد.
در چارچوب این طرح، غنی‌سازی در سطح ۳.۶۷ درصد در داخل ایران ادامه پیدا می‌کرد و تحریم‌ها هم طی چند مرحله برداشته می‌شد.
به گفته منابع ایران‌اینترنشنال، در حالی که گروه مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی انتظار داشت از طرف آمریکایی درباره حضور بازرسان این کشور در سایت‌های هستهای ایران بشنوند و حتی آماده پذیرش آن بودند، اما استقبال ناگهانی ویتکاف از طرح موجب شگفتی و البته سردرگمی عراقچی و تیم او شد.
اما پس از آن، اظهار نظر صریح ویتکاف و دیگر مقام‌های عالی‌رتبه آمریکایی مبنی بر اینکه ایران اجازه غنی‌سازی در خاکش را نخواهد داشت، نشان داد مذاکرات چندان ساده نخواهد بود.
برخی کارشناسان معتقدند در ایالات متحده، اختلاف دیدگاه میان مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی، از یک سو و جی دی ونس، معاون رییس‌جمهور، تولسی گبارد، مدیر اطلاعات ملی و ویتکاف از سوی دیگر، موجب تغییرات عمده در دستور کار مذاکرات و ایجاد تردید در ادامه و موفقیت آن است.
اختلاف‌نظرها در ایران
در ایران نیز اختلاف نظرهای آشکار در قبال گفتوگوها به‌روشنی قابل مشاهده است. در روزهای اخیر، اظهار نظر برخی افراد این گمانه‌زنی را تشدید کرده است که هم‌زمان با تلاش تیم مذاکره‌کننده برای دستیابی به توافق با طرف آمریکایی، بخش دیگری از ساختار قدرت حاکم به‌دنبال مانع‌تراشی در مسیر گفت‌وگوهاست.
محمد حسین رنجبران، مشاور عراقچی، ۱۷ اردیبهشت در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «کسب مرجعیت خبری برای رسانه های ایرانی یک چیز است، مسابقه کودکانه برای خبر اول یک چیز دیگر! دستگاه‌ها، نهادها و برادران بزرگواری که به مقتضای مسئولیت خود گزارش‌های دارای طبقه‌بندی دریافت می‌کنند، حفظ امانت فرمایند و از درز اطلاعات به رسانه‌های متبوع خود اجتناب کنند که حفظ منافع ملی در راس اصول رسانه‌داری است.»
اشاره او به خبری است که علی شمخانی، مشاور علی خامنه‌ای و سایت نورنیوز که نزدیک به اوست، منتشر کردند.
نورنیوز ۱۶ اردیبهشت در خبری اختصاصی به نقل از «یک منبع آگاه» از برگزاری دور چهارم مذاکرات هستهای ایران و آمریکا خبر داد و نوشت: «این مذاکرات که یک‌شنبه ۲۱ اردیبهشت در مسقط برگزار می‌شود، بر محور مسائل انسانی و برخی دغدغه‌های امنیتی دو طرف متمرکز است.»
به این ترتیب، نورنیوز فاش کرد که دستور کار گفتوگوها گسترش یافته و موضوعات امنیتی را نیز در برمی‌گیرد.
منبع دیپلماتیک مطلع از مذاکرات هستهای به ایران‌اینترنشنال گفت: «وزارت امور خارجه علاقه‌ای به رسانه‌ای شدن تاریخ دور چهارم نداشت، زیرا هنوز این تاریخ قطعی نشده و اعلام زودهنگام آن در صورت برگزار نشدن به افزایش گمانه‌زنی‌ها و تخریب تیم مذاکره‌کننده می‌انجامد.»
برخی رسانه‌ها و گروه‌های سیاسی هم پیشتر هشدار داده بودند با توجه به نقش شمخانی و خانواده او در دور زدن تحریم‌ها و کسب سودهای هنگفت از این طریق، ممکن است مشاور رهبر جمهوری اسلامی با درز اطلاعات به‌دنبال برهم زدن مذاکرات و ادامه روند کنونی باشد.