مقام جمهوری اسلامی: در صورت پیشرفت اولیه، مذاکرات مستقیم هم امکانپذیر است
لورا روزن، خبرنگار مستقل آمریکایی، به نقل از یک منبع ایرانی گزارش داد که ایران با شروع مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا درباره موضوع هستهای موافقت کرده است و اگر مراحل اولیه در خصوص توافق بر سر چارچوب مذاکرات پیشرفتی داشته باشد، مذاکرات را بهطور مستقیم ادامه خواهد داد.
این منبع که نخواست نامش فاش شود، افزود: «در صورت توافق آمریکا، ممکن است دور نخست گفتوگوهای غیرمستقیم طی دو تا سه هفته آینده در عمان آغاز شود.»
او پیشبینی کرده است که این دور از مذاکرات بدون حضور رسانهها و در سکوت خبر ی برگزار شود.
این منبع از حضور مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزارت خارجه جمهوری اسلامی و کاظم غریبآبادی، معاون حقوقی این وزارتخانه در ترکیب تیم مذاکرهکننده ایران خبر داد. مجید تختروانچی سال ۲۰۱۵ در مذاکرات برجام هم حضور داشت.
لورا روزن، روزنامهنگار باسابقه سیاست بینالملل، سالها با رسانههایی چون پولیتیکو و فارینپالیسی همکاری داشته و در حال حاضر نویسنده خبرنامهای به نام دیپلماتیک در پلتفرم سابستَک است.
ترامپ و مساله مذاکره با جمهوری اسلامی
ترامپ در روزهای پایانی سال ۱۴۰۳، نامهای به علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی فرستاد. احمد قرقاش، مشاور ارشد رئیس امارات متحده عربی نامه را به تهران تحویل داد. پاسخ رسمی جمهوری اسلامی نیز ۱۵ روز بعد از طریق عمان به ایالات متحده منتقل شد.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جمهوری اسلامی، دهم فروردین در جلسه هیات دولت گفته بودگفته بود: «آینده مذاکرات به رفتار آمریکاییها بستگی دارد. ما به آنها گفتهایم اگرچه مذاکره مستقیم میان دو طرف رد شده، اما مسیر مذاکره مستقیم باز است.ایران هیچگاه از مذاکره پرهیز نداشته و بدعهدی آمریکاییها باعث بروز مشکل در این مسیر شده که باید جبران شود و اعتمادها بازسازی شوند.»
چندی پیش، نشریه دیپلماتیک گزارش داده بود که ایالات متحده تمایل دارد با مقاماتی از ایران که قدرت تصمیمگیری دارند، بهطور مستقیم گفتوگو کند.
واکنش استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه به پست وزیر خارجه ایران که روز چهارشنبه، ۱۳ فروردین در ایکس منتشر شد، همسو با نظری است که در دیپلماتیک بازتاب یافت.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پستی به زبان انگلیسی نوشت: «ایران بار دیگر تاکید میکند که هرگز، تحت هیچ شرایطی به دنبال ساخت، توسعه یا دستیابی به سلاح هستهای نخواهد بود.»
حساب شخصی ویتکاف در ایکس، در پاسخ به این پست نوشت: «عالیه!» این واکنش حدود یک ساعت بعد از انتشار، حذف شد.
همان روز، یک مقام آمریکایی به اکسیوس گفت: «پس از تبادل نامهها، در حال بررسی گامهای بعدی برای شروع گفتوگو و اعتمادسازی با طرف ایرانی هستیم.»
یک مقام ارشد ایرانی به روزنامه تلگراف گفت که جمهوری اسلامی با وجود تشدید حملات هوایی آمریکا علیه حوثیها، دستور خروج نیروهای نظامی خود از یمن را صادر کرده است.
به گفته این مقام، هدف از این تصمیم، جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا در صورت کشته شدن احتمالی نیروهای ایرانی است.
این مقام افزود که جمهوری اسلامی راهبرد خود مبنی بر حمایت از گروههای نیابتی منطقهای را کاهش داده و بر مقابله با تهدیدهای مستقیمِ آمریکا متمرکز است.
این منبع به تلگراف گفت: «دغدغه اصلی تهران، ترامپ و چگونگی برخورد با اوست. این موضوع باقی بحثها را در جلسات تحتالشعاع قرار داده و دیگر از گروههای منطقهای که پیشتر مورد حمایت بودند، صحبت نمیشود.»
این منبع نزدیک به جمهوری اسلامی به این نکته اشاره کرده است که ایران باور دارد حوثیها دیگر قادر به ادامهی فعالیت نخواهند بود و در ماهها یا حتی روزهای پایانی خود هستند، بنابراین حمایت از آنها که بخشی از زنجیره وابسته به حسن نصرالله و بشار اسد بودند، دیگر منطقی نیست.»
از زمان افشای پیامهای گروهی میان مقامات ارشد دولت ترامپ درباره برنامهریزی حملات، آمریکا تقریبا روزانه مواضع حوثیها را هدف قرار داده است؛ حملاتی که ترامپ آنها را «بهشکلی باورنکردنی موفق» توصیف کرده، اهداف نظامی مهمی را ویران کرده و فرماندهان حوثیها را کشته است.
سخنگوی پنتاگون به تلگراف گفته است که جنگندههای بیشتری به منطقه اعزام خواهند شد، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد. نیروی هوایی آمریکا ماه گذشته اعلام کرده بود که «چندین» هواپیمای تهاجمی و ۳۰۰ نیروی نظامی به خاورمیانه اعزام خواهند شد.
در حال حاضر ناو هواپیمابرِ هری ترومن در دریای سرخ مستقر است و فرماندهی عملیات علیه حوثیها را بر عهده دارد. ناو هواپیمای کارل وینسون، مستقر در آسیا، هماکنون در مسیر خاورمیانه است تا به ناو ترومن ملحق شود.
اعزام نیروها بخشی از فشارهای فزاینده دولت آمریکا بر ایران و مجبور کردن این کشور برای مذاکره است. هفته گذشته نیز ترامپ دستور داد بمبافکنهای رادار گریز بی-۲ به پایگاه نظامی مشترک آمریکا و بریتانیا در مجمعالجزایر لاگوس در اقیانوس هند اعزام شوند.
حوثیها مدعی شدهاند که کشتیهای آمریکایی در دریای سرخ، از جمله ناو هری ترومن را مورد هدف قرار دادهاند.
هرچند هنوز هیچیک از کشتیها مورد اصابت قرار نگرفته، اما نیروهای دریایی آمریکا اعلام کرده است که این عملیات حوثیها شدیدترین حملهای است که ملوانان آمریکایی پس از جنگ جهانی دوم تجربه کردهاند.
محمود شهره، دیپلمات پیشین یمنی در گفتوگو با تلگراف به این نکته اشاره کرده است که در حال حاضر حوثیها تسلیحاتی در اختیار دارند که نسبت به دیگر بازیگران نیابتی تحت حمایت جمهوری اسلامی در منطقه پیشرفتهتر است.
به گفته او پس از فروپاشی حزبالله و رژیم اسد، اکنون حوثیها در خط مقدم قرار دارند و کوشیدهاند جای خالی آنها را پر کنند. در حال حاضر هم حملات علیه مواضع آمریکا را شدت بخشیدهاند چون به باور آنها حیات سیاسیشان در یمن در گرو تشدید این حملات است.»
محمود شهره میگوید: حوثیها نام خود را روی موشکها و پهپادهای دریافتی از ایران اضافه میکنند تا از این طریق وابستگی خود به ایران را انکار کنند.»
نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد برای بررسی پیشنویس قطعنامهای درباره وضعیت حقوق بشر در ایران، روز پنجشنبه ۱۴ فروردین آغاز شد و همچنان در جریان است.
در این نشست، نمایندگان کشورهای مختلف از جمله بلژیک، برزیل و سوئیس نسبت به افزایش اعدامها، سرکوب آزادی بیان، نقض حقوق زنان و دختران و فشار بر اقلیتهای مذهبی در ایران ابراز نگرانی کردند و خواستار همکاری بیشتر جمهوری اسلامی با نهادهای حقوق بشری شدند.
نماینده بلژیک افزایش اعدامها و محدودیتها علیه آزادیهای مدنی را نگرانکننده توصیف کرد. نماینده برزیل نیز بر لزوم پایان فشارها بر جامعه بهائی و تقویت مشارکت زنان در جامعه تأکید کرد.
نماینده سوئیس ضمن حمایت از پیشنویس قطعنامه، خواستار تمدید ماموریت هیئت حقیقتیاب سازمان ملل در مورد سرکوب معترضان در ایران شد.
در مقابل، نماینده جمهوری اسلامی، پرداختن این شورا به وضعیت حقوق بشر در ایران را «هدر دادن منابع» دانست و خواستار تمرکز بر وضعیت غزه شد.
سندیکای خبری یهود در گزارشی به نقل از ایال پینکو، تحلیلگر در مرکز مطالعات استراتژیک بگین-سادات، با بررسی توان موشکی جمهوری اسلامی اعلام کرد تهران پس از شلیک حدود ۵۰۰ موشک و پهپاد به اسرائیل در دو حمله گسترده در بهار و پاییر گذشته، هنوز چند صد موشک در اختیار دارد.
پینکو گفت که تهران موشکهایی با کلاهکهای جداشونده، کلاهکهای فریب و قابلیت مانور در ورود به جو ساخته تا دفاع موشکی اسرائیل را دور بزند.
این تحلیلگر اسرائیلی هشدار داد که برای نابود کردن شبکه پیچیده موشکی ایران، دانستن موقعیت دقیق ورودی، خروجی و مسیر تونلهای زیرزمینی در این کشور ضروری است و به بمبهای بسیار قوی نفوذکننده نیاز دارد.
روزنامه سان بریتانیا، پنجشنبه ۱۴ فروردین گزارش داد که ایالات متحده و اسرائیل در حال برنامهریزی برای یک حمله گسترده به ایران هستند که هدف آن «نابودی تواناییهای هستهای جمهوری اسلامی» است.
همزمان گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، در جریان سفر به پاریس گفت: «افراطیترین رژیم جهان نباید خطرناکترین سلاح جهان را داشته باشد. این هدف -جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای- هدف مشترک فرانسه و اسرائیل است.»
شبکه پرتاب موشکی ایران و چالشهای پیش رو
به گفته پینکو، سامانههای پرتاب ایران بیشتر متحرک هستند اما سایتهای ثابت زیرزمینی نیز وجود دارد: «موشکها در این تونلها سوختگیری و آمادهسازی میشوند و تنها چند دقیقه روی سطح زمین باقی میمانند.»
همزمان، جاناتان رووه، مدیر سیاست خارجی در موسسه امنیت ملی یهود در واشینگتن گفت که توان موشکی ایران در برد متوسط، بهویژه علیه اسرائیل، پس از حملات اسرائیل بهشدت تضعیف شده است.
او افزود: «ایران تنها تعداد محدودی پرتابگر دارد و روند آمادهسازی حملات از سطح زمین بهراحتی قابل شناسایی است.»
رووه پیشبینی کرد که جمهوری اسلامی برای عبور از دفاع موشکی اسرائیل، از این پس بر کیفیت بهجای کمیت تمرکز خواهد کرد؛ از جمله بهبود مانور کلاهکها و تمرکز آتش سنگین روی اهداف خاص.
در مقابل، روزنامه سان بریتانیا، پنجشنبه به نقل از یک منبع نظامی اسرائیلی خبر داد که نیروهای اسرائیل ماههاست در حال آمادهسازی زمینه برای حمله به ایران هستند.
یک مقام ارشد سیاسی اسرائیل هم در گفتوگو با سان تاکید کرد: «باید مدتها پیش به برنامه هستهای ایران رسیدگی میشد. از دید اسرائیل، حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید بهترین فرصت برای مقابله با ایران است و فرصتی بهتر از این نخواهد بود.»
با وجود این شرایط، مدیر سیاست خارجی در موسسه امنیت ملی یهود در واشینگتن هشدار داد که پایگاههای آمریکا و متحدان عرب در خلیج فارس، بهخاطر نداشتن سامانههای دفاعی چندلایه مانند اسرائیل، در برابر موشکهای برد کوتاه ایران آسیبپذیر هستند.
با تشدید احتمال حمله نظامی به ایران، نیروی هوایی آمریکا تایید کرد که بمبافکنهای رادارگریز بی-۲ به پایگاه دریایی دیهگو گارسیا رسیدهاند. این هواپیماها قابلیت حمل بمب سنگرشکنی را دارند که میتواند تا ۶۰ متر بتن مسلح را سوراخ کند.
رووه در پاسخ به این سوال که آیا در صورت درگیری، شهرهای موشکی ایران هدف قرار میگیرند، گفت: «احتمال هدف قرار گرفتن پایگاههای موشکی زیرزمینی و پایگاههای تولید موشک بالاست؛ همانطور که اسرائیل در پاییز گذشته انجام داد.»
او تاکید کرد که از زمان پیوستن اسرائیل به ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) در سال ۲۰۲۱، شبکه دفاع هوایی منطقهای بهبود یافته و همکاری بین اسرائیل و کشورهای عربی در شناسایی و رهگیری حملات تقویت شده است.
تهران: مشت آهنین ما ۱۰ برابر قویتر از حمله «وعده صادق» است
جمهوری اسلامی در اوایل فروردین، فیلمی از یک شهر موشکی زیرزمینی منتشر کرد. در این ویدیو، محمد باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح و امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، از ردیفهایی از موشکهای بالستیک بازدید میکنند.
باقری در یک سخنرانی در همین مکان گفت که «ابعادی» با توانایی دهها برابر «وعده صادق-۲» در مسیر ایجاد قرار گرفته است.
در این سایت موشکهایی چون قدر، عماد، حاج قاسم، خیبرشکن، سجیل و موشک کروز پاوه به نمایش گذاشته شد که تعدادی از آنها در حملات سال گذشته جمهوری اسلامی به اسرائیل، استفاده شده بودند.
شبکه ایبیسی نیوز در گزارشی با استناد به تصاویر ماهوارهای تایید کرد که ایالات متحده دستکم شش فروند بمبافکن رادارگریز «بی-۲» را در پایگاه نظامی دیهگو گارسیا در اقیانوس هند مستقر کرده است؛ اقدامی که کارشناسان آن را حامل پیام روشن به ایران ارزیابی میکنند.
استیو گانیارد، کارشناس هوانوردی و مشاور نظامی سابق وزارت خارجه آمریکا، به این شبکه گفت گفت: «در گذشته چنین استقرارهایی معمولا جنبهای دفاعی یا نمایشی داشت، اما حضور این تعداد از بمبافکنهای بی-۲ نشاندهنده نیت و توان تهاجمی بیسابقهای از سوی آمریکا است.»
داریل پرس، مدیر طرح امنیت جهانی در کالج دارتموث، نیز با تاکید بر ابعاد راهبردی این استقرار گفت: «انتقال این هواپیماها به دیهگو گارسیا پیامی روشن به ایران است درباره سطح تهدیدی که متوجه آن است و میزان جدیتی که دولت ترامپ در قبال خواستههایش از ایران قائل است.»
او افزود: «استقرار بی-۲ها در این پایگاه، توان عملیاتی ایالات متحده در منطقه را بهطور چشمگیری افزایش میدهد، چراکه این موقعیت جغرافیایی امکان انجام حملات مکرر با زمان سوختگیری کمتر را فراهم میسازد.»
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، جمهوری اسلامی را به رهبری آنچه «اسلام رادیکال» خواند، متهم کرد و گفت: «ما در حال نبردی مشترک برای دفاع از آینده تمدنمان هستیم؛ تمدن غربی و تمدن یهودی-مسیحی که تحت حمله یک دشمن قدرتمند قرار دارد و آن دشمن اسلام رادیکال به رهبری ایران است.»
او در نشست خبری مشترک با نخستوزیر مجارستان، افزود: «ایران با تکیه بر نیروهای نیابتیاش از جمله حزبالله، حماس و حوثیها ما را هدف حمله قرار داده است. اما ما محور تروریستی تحت حمایت ایران را تار و مار کردیم.»
نتانیاهو ضمن اشاره به «دوستی عمیق» میان اسرائیل و مجارستان، گفت که همکاریهای دو کشور در حوزههایی چون فناوری و دفاعی گسترش یافته است.
نخستوزیر اسرائیل با اشاره به حملات این کشور علیه نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی گفت که اقدامات اسرائیل تنها به دفاع از خود محدود نمیشود، بلکه به گفته او، «اسرائیل حتی از اروپا هم محافظت میکند، اگرچه ممکن است متوجه آن نباشند.»