هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره گفت که جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذ خود در عراق و سوریه، بهای سنگینی پرداخت کرده و هزینهای که کرده است، بسیار بیشتر از دستاوردهایش بوده است.
فیدان که پیش از انتخاب شدن به عنوان وزارت خارجه، حدود هشت سال رییس سازمان امنیت ترکیه بود، گفت که این موضوع را به قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نیز گفته بوده است.
او در ادامه گفت: «معتقدم که ایران در دوره جدید از تحولات اخیر درسهای بزرگی گرفته است.»
وزیر خارجه ترکیه پیش از این نیز به الحدث گفته بود جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت.
رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم، سهشنبه ۲۷ آذر، اظهارات فیدان را «گزافهگویی» و «کنایهآمیز» خواندند.
تهران و آنکارا پس از سقوط دولت بشار اسد وارد تقابلی شدهاند که نشانههای آن را در سخنان مقامات جمهوری اسلامی و ترکیه و نیز برخی رسانههای حامی حکومت در ایران میتوان دید.
گرچه مقامهای ترکیه بهطور رسمی دخالت در سقوط حکومت اسد را تکذیب کردهاند اما منافع پرشمار سیاسی و اقتصادی آنکارا، نشان از اثرگذاری دولت اردوغان در رخدادهای اخیر سوریه دارد.
فیدان در آذر ماه در واکنش به سخنان علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، مبنی بر شکست نخوردن «محور مقاومت» و این که سقوط اسد نتیجه برنامهریزی آمریکا و اسرائیل بوده است، گفت که حضور جمهوری اسلامی در سوریه نتوانست از «وقوع یک نسلکشی بزرگ در غزه» جلوگیری کند.
او در مصاحبه با الجزیره تاکید کرد منطقه باید از فرهنگ سلطهجویی یک کشور بر دیگران رها شود: «نه عربها، نه ترکها، نه کردها و نه ایرانیها، نباید به دنبال تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید باشند.»
وزیر خارجه ترکیه همچنین درباره احتمال حمایت جمهوری اسلامی از گروههای مخالف در کشورهای مختلف گفت که این سیاست درستی نیست و در دنیای امروز دیگر هیچ چیز پنهان نمیماند: «اگر شما با حمایت از یک گروه در کشوری دیگر بخواهید در آن کشور ناآرامی ایجاد کنید، کشور دیگری هم ممکن است در کشور شما از گروهی دیگر حمایت کند و برای شما ناآرامی ایجاد کند.»
وزیر خارجه ترکیه پیش از این خواستار «کنار زدن تفکرات سلطهگر و حکومت بر کشورهای دیگر از طریق نیروهای نیابتی» شده و گفته بود که این اقدامات، واکنش متقابل ایجاد و منطقه خاورمیانه را وارد یک چرخه معیوب میکند.
او پنجشنبه، ۹ اسفند، پس از دیدار و گفتوگو با ترامپ در این نشست خبری از تعهد شخصی و عمیق رییسجمهوری آمریکا به صلح و متوقف کردن کشتار استقبال کرد، اما افزود:«این کار را باید به درستی انجام دهیم. در بریتانیا، پس از جنگ جهانی دوم، یک شعار معروف وجود داشت: ما باید صلح را ببریم. اکنون نیز باید همین کار را انجام دهیم، زیرا این صلح نباید صلحی باشد که به متجاوز پاداش دهد یا به حکومتهای خطرناکی مانند حکومت ایران دلگرمی ببخشد.»
صلح اوکراین، هزینههای دفاعی اروپا و بند پنج پیمان ناتو
نخستوزیر بریتانیا همچنین در این نشست خبری به افزایش قابل توجه هزینههای دفاعی بریتانیا اشاره کرد و گفت که کشورش «بزرگترین افزایش مداوم بودجه دفاعی از زمان جنگ سرد به اینسو» را اجرایی کرده است.
نخستوزیر بریتانیا اوایل این هفته اعلام کرد که هزینههای نظامی کشورش را از ۲.۳ درصد تولید ناخالص داخلی به ۲.۵ درصد تا سال ۲۰۲۷ افزایش خواهد داد و در سال بعد، این میزان را به ۲.۶ درصد خواهد رساند.
او در عین حال با ستایش از روابط آمریکا و بریتانیا گفت که ارتش هیچ دو کشوری در جهان بهاندازه ارتشهای آمریکا و بریتانیا به یکدیگر نزدیک نیستند.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، نیز در این نشست خبری گفت که از بند پنجم پیمان ناتو، درباره الزام اعضای این ائتلاف به حمایت از یکدیگر در صورتی که مورد حمله قرار گیرند، حمایت میکند.
او گفت:«فکر نمیکنم که نیازی به اجرای آن داشته باشیم. فکر میکنم که به یک صلح موفقیتآمیز و پایدار دست خواهیم یافت و امیدوارم که این اتفاق بهسرعت رخ دهد.»
ترامپ هشدار داد: «اگر این صلح بهسرعت محقق نشود، ممکن است اصلا اتفاق نیفتد.»
اظهارات قبلی ترامپ درباره این بند دفاعی مشترک موجب نگرانی برخی از نزدیکترین متحدان آمریکا شده بود. او سال گذشته گفته بود که روسیه را به انجام «هر کاری که بخواهد» علیه کشورهای عضو ناتو که به تعهدات مالی خود در زمینه دفاع مشترک عمل نمیکنند، تشویق خواهد کرد.
ترامپ گفت:«فاجعه اوکراین دقیقا نشان میدهد که چرا برای بریتانیا و سایر شرکای ناتو بسیار مهم است که سرمایهگذاریهای کلان در حوزه تواناییهای دفاعی انجام دهند، در بسیاری از موارد، این کار با اختصاص چهار یا پنج درصد از تولید ناخالص داخلی انجام میگیرد.»
رییسجمهوری آمریکا افزود: «همانطور که با نخستوزیر استارمر بحث کردیم، گام بعدی ما حرکت به سمت یک آتشبس کاملا دستیافتنی است. امیدواریم که این اتفاق بهسرعت رخ دهد.»
او تأکید کرد که آنها رویکردی «واقعبینانه» برای پایان دادن به جنگ در پیش گرفتهاند، به این معنا که هر دو طرف باید وارد مذاکرات شوند.
ترامپ درباره آتشبس گفت: «این اقدام زمینه را برای یک توافق صلح بلندمدت فراهم خواهد کرد که ثبات را به اروپای شرقی بازمیگرداند و امیدواریم که تضمین کند چنین جنگ وحشتناکی دیگر نه در خاک اروپا و نه در هیچ نقطه دیگری از جهان رخ ندهد.»
ترامپ همچنین افزود که توافق مربوط به منابع معدنی، که قرار است جمعه ۱۰ اسفند در کاخ سفید میان او و ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، امضا شود، «پایهای برای یک رابطه پایدارتر در آینده و رفاه بلند مدت اوکراین» خواهد بود.
روابط بریتانیا و آمریکا
رهبران دو کشور در این نشست خبری همچنین به روابط لندن و واشینگتن اشاره کردند.
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، خطاب به دونالد ترامپ گفت:«با ریشههای خانوادگی شما در اسکاتلند و پیوند نزدیک شما با پادشاه بریتانیا، خوب است بدانید که بریتانیا یک دوست واقعی در کاخ سفید دارد. دیدن نیم تنه وینستون چرچیل در جایگاه واقعی خود بسیار خوشحالکننده بود.»
دونالد ترامپ نیز در مقابل با تمجید از شخصیت کییر استارمر، در واکنش به دعوت مستقیمش از سوی چارلز سوم، پادشاه بریتانیا، گفت:« این افتخار نصیب هیچکس نشده است. من این دعوت را واقعا یک افتخار میدانم، اما نه فقط برای خودم. این افتخاری برای کشور ماست. احترام به کشور ماست. من از شما و از پادشاه چارلز تشکر میکنم.»
با این حال، ترامپ تاکید کرد که مذاکراتش با نخستوزیر بریتانیا پرچالش بوده است. او کییر استارمر را «مذاکرهکنندهای بسیار سرسخت» توصیف کرد و گفت: «شما در مذاکرات فوقالعاده عمل کردید، اما مذاکرهکنندهای بسیار سرسخت هستید. مطمئن نیستم که این را دوست داشته باشم، اما اشکالی ندارد.»
ترامپ افزود: «من و نخستوزیر شروعی عالی داشتیم. ایالات متحده و بریتانیا یک رابطه ویژه دارند، رابطهای بسیار خاص که در طول قرنها حفظ شده است. و ما این رابطه را حفظ خواهیم کرد. آن را بسیار قدرتمند نگه خواهیم داشت، همانطور که هست.»
واکنش تند استارمر به پرسش درباره تمایل ترامپ برای الحاق کانادا
کییر استارمر نیز در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره احساس چارلز سوم، پادشاه بریتانیا در قبال سخنان ترامپ برای الحاق کانادا به آمریکا بهعنوان ایالت پنجاه و یکم، بهتندی واکنش نشان داد و گفت:«من فکر میکنم شما در تلاش هستید تا شکافی را بین ما پیدا کنید که وجود ندارد.
او افزود: «ما نزدیکترین کشورها به یکدیگر هستیم و امروز مذاکرات بسیار خوبی داشتیم، اما درباره کانادا گفتوگویی نداشتیم.»
با آنکه نخستوزیر بریتانیا هنوز پاسخ خود را تمام نکرده بود، ترامپ صحبت او را قطع کرد و با گفتن «کافی است» به خبرنگاران اشاره کرد که سؤال بعدی را مطرح کنند.
ترامپ بارها تمایل خود را برای الحاق همسایه شمالی آمریکا ابراز کرده و حتی بارها جاستین تورودو، نخستوزیر کانادا، را بهطعنه «فرماندار» خطاب کرده است.
به گزارش سیانان، ترودو اخیرا در نشستی خصوصی با رهبران تجاری کانادا گفته است که ترامپ در این مورد شوخی نمیکند.
کانادا که پیشتر مستعمره بریتانیا بوده است، همچنان پادشاه بریتانیا، چارلز سوم، را بهعنوان رئیس کشور خود به رسمیت میشناسد.
اگرچه تحریم نفتکشهای مرتبط با ایران از اکتبر سال گذشته آغاز شدهبود، اما در ماههای اخیر شدت و هدفمندی آن افزایش یافتهاست.
شواهد حاکی از تشدید این رویکرد است، به طوری که در سوم دسامبر ۲۰۲۴، نیمی از نفتکشهای تحریمشده از نوع VLCC بودند. همچنین در دو دور تحریمهای اعمالشده توسط دولت جدید ترامپ طی ماه جاری، از مجموع ۱۶ نفتکش تحریمشده، شش مورد در گروه نفتکشهای فوق بزرگ VLCC قرار داشتند.
یک نفتکش VLCC قادر است حجمی معادل دو تا چهار برابر یک نفتکش آفراماکس یا پاناماکس و هشت تا ۱۰ برابر یک نفتکش کلاس هَندیسایز (سایز کوچک) را حمل کند. این ظرفیت بالا، استفاده از این نوع نفتکشها را برای انتقال غیرقانونی نفت ایران به گزینهای راهبردی تبدیل کردهاست.
بر اساس دادههای حاصل از سامانههای ردیابی نفتکشها، در پی آخرین دور تحریمهای آمریکا که در ۲۴ فوریه اعمال شد، حدود ۶۲ درصد از مجموع ۱۲۶ نفتکش VLCC فعال در زمینه انتقال نفت ایران در فهرست سیاه قرار گرفتهاند.
در این میان، شماری از این نفتکشهای بزرگ به تازگی بازار ایران را ترک کرده و به سمت حمل نفت روسیه روی آوردهاند. علت اصلی این تغییر مسیر، افزایش قابل توجه نرخ کرایه حمل نفت خام روسیه بودهاست.
بر اساس تحقیقات ایران اینترنشنال، هفت فروند از ۱۳ نفتکشی که در ۲۴ فوریه تحریم شدند، دیگر در آبهای نزدیک به پایانههای نفتی ایران یا چین فعالیت نمیکنند.
مسیر دشوار دولت ترامپ
اگرچه تشدید تحریمها انتقال نفت توسط نفتکشهای فوق بزرگ (VLCC) ایران را با پیچیدگیهای بیشتری مواجه کردهاست، اما این ادعا که صادرات نفت ایران با اختلالی جدی و کاهشی فاجعهبار روبرو خواهدشد، دور از واقعیت به نظر میرسد.
سازمان اتحاد علیه ایران هستهای (UANI)، ۵۰۳ فروند نفتکش با ظرفیت ترکیبی ۶۱ میلیون تن نفت (معادل بیش از ۳۵۰ میلیون بشکه) را شناسایی کردهاست. با این حال، تحریمهای فعلی تنها کمتر از ۴۵ درصد از این ظرفیت کل را تحت پوشش قرار میدهند.
بررسیهای ایران اینترنشنال حاکی از آن است که برای حفظ میانگین انتقال روزانه ۱.۳ میلیون بشکه نفت، مطابق با آنچه در ماههای اخیر مشاهده شده، ایران به ۴۵ فروند نفتکش VLCC نیاز دارد. نکته قابل توجه اینکه در حال حاضر، ۴۷ فروند نفتکش VLCC مرتبط با انتقال نفت ایران همچنان از فهرست تحریمها مصون ماندهاند.
در همین حال، دهها نفتکش فوق بزرگ (VLCC) در سراسر جهان طی سال گذشته از مرز عمر ۲۰ سال عبور کردهاند که هر یک به طور متوسط ۲۵ میلیون دلار ارزشگذاری شدهاند. گردانندگان ناوگانهای سایه احتمالا میتوانند برخی از این کشتیهای فرسوده را خریداری کنند.
نکته قابل تامل اینکه شمار نفتکشهای خارجی دخیل در انتقال نفت ایران طی پنج سال گذشته هفت برابر افزایش یافتهاست.
در ژانویه ۲۰۲۴، چین از پهلوگیری نفتکشهای تحریمشده در بندر شاندونگ، که بزرگترین پایانه واردات نفت خام ایران به شمار میرود، جلوگیری کرد. این اقدام باعث کاهش تخلیه نفت ایران به ۸۵۰ هزار بشکه در روز شد.
با این وجود، تغییر سیاست اخیر که به خصوصیسازی بخشی از این بندر انجامید، پذیرش محمولههای نفت خام تحریمشده را تسهیل کردهاست. در پی این تغییر، طبق گزارش شرکت اطلاعات صنعتی کپلر، میزان تخلیه نفت ایران در چین طی ماه فوریه به بیش از ۱.۷ میلیون بشکه در روز افزایش یافتهاست.
بنابراین، به نظر میرسد ایالات متحده هنوز راه درازی در پیش دارد تا به آنچه اسکات بسنت، وزیر خزانهداری، از آن به عنوان «هدف کاهش ۹۰ درصدی» در صادرات نفت ایران یاد کرده، دست یابد.
پیش از این، چندین شرکت تخصصی ردیابی نفتکشها در مصاحبههایی با ایران اینترنشنال، برآورد کردهبودند که صادرات روزانه نفت ایران میتواند در ماههای آتی تا یکسوم کاهش یابد. با این حال، همگی بر این نکته اتفاق نظر داشتند که تحقق چنین سناریویی کاملا به میزان همکاری چین با ایالات متحده بستگی دارد.
چالشهای فزاینده اقتصادی ایران
در حالی که توجه تحلیلگران انرژی بینالمللی و رسانهها عمدتا بر حجم صادرات نفت ایران است، مهمترین مسئله برای ایران و به خصوص برای آمریکا، درآمد حاصل از صادرات نفت است.
دادههای حاصل از سیستمهای ردیابی نفتکشها در ماههای اخیر حاکی از کاهش حدود ۲۵ درصدی حجم صادرات نفت ایران است. با این حال، آمارهای مالی داخلی ایران نشان میدهد که درآمدهای نفتی این کشور به نصف تقلیل یافته و به کمتر از ۱.۸ میلیارد دلار در ماه رسیدهاست.
این امر به روشنی بیانگر هزینههای روزافزونی است که ایران در ماههای اخیر برای دور زدن تحریمهای آمریکا متحمل شدهاست.
در همین ارتباط، معصومه آقاپور، مشاور اقتصادی رئیس جمهور ایران، در ۲۵ فوریه، تنها یک روز پس از آخرین دور تحریمهای آمریکا علیه شرکتها و نفتکشهای مرتبط با صنعت نفت، کمبود شدید ارز خارجی در کشور را تایید کرد.
او اظهار داشت: «ما با مشکل ارزی مواجه هستیم. بگذارید صادقانه بگویم، ترامپ نقش مهمی در وضعیت بازار ارز ما ایفا کردهاست. شرایط طی دو هفته گذشته به شکل تصاعدی برای ما دشوارتر شدهاست.»
از اوایل سپتامبر تاکنون، ارزش ریال، پول ملی ایران، به نصف کاهش یافتهاست. این افت ارزش عمدتا ناشی از شکستهای منطقهای و پیروزی ترامپ در انتخابات بودهاست، رییسجمهوری که متعهد شده صادرات نفت تهران را به طور چشمگیری محدود کند.
بر اساس این گزارش کلانتر شهرستان سانتافه پنجشنبه اعلام کرد در حال حاضر به عاملی به عنوان «عامل غیرقانونی» در مرگ این دو نفر مشکوک نیست، اما بر اساس حکم بازرسی، «مرگ این دو نفر به اندازه کافی مشکوک است.»
هنوز علت مرگ این بازیگر و همسرش مشخص نشده است.
هکمن، ۹۵ ساله، برای ایفای نقش در فیلمهای «ارتباط فرانسوی» و «نابخشوده» موفق به کسب جایزه اسکار شده بود. همسر او ۶۳ سال داشت.
کلانتری عصر چهارشنبه درخواست حکم بازرسی را داد و به قاضی گفت که این مرگها «به اندازه کافی مشکوک» هستند که نیاز به جستجو و تحقیقات کامل دارد.
در درخواست حکم آمده بود که کارگر تعمیراتی که اجساد را کشف کرد، درب ورودی خانه را نیمهباز دیده بود، اگرچه هیچ نشانهای از ورود اجباری وجود نداشت.
بر اساس این درخواست، در خانه این بازیگر هیچ نشانه آشکاری از نشت گاز یا نشت مونوکسید کربن وجود نداشت، اگرچه این احتمال هنوز در دست بررسی است.
نیروهای پلیس، هکمن را در آشپزخانه، و آراکاوا و سگ را در حمام، با قرصهای پراکنده روی پیشخوان حمام پیدا کردند.
بر اساس گزارش پلیس، هر دو نفر بهطور ناگهانی روی زمین افتادهاند و پیکر هیچکدام از آنها نشانهای از ضربههای شدید یا اعمال زور را ندارند.
هکمن، یک تفنگدار دریایی سابق که به خاطر صدای خشدارش شناخته میشد، که کار حرفهای خود را در دهه پنجاه قرن بیستم آغاز و در بیش از هشتاد فیلم و شماری تولیدات تلویزیونی بازی کرد.
فرانسیس فورد کاپولا، فیلمساز آمریکایی که در فیلم «مکالمه» با او همکاری داشت، پنجشنبه در اینستاگرام به او ادای احترام کرد.
کاپولا نوشت: «از دست دادن یک هنرمند بزرگ همیشه مایه عزا است و بزرگداشت او ضروری است.»
کلینت ایستوود، بازیگر مطرح آمریکایی نیز در بیانیهای که برای نشریه ورایتی فرستاد، یاد هکمن را گرامی داشت.
هکمن در سال ۱۹۶۷ با حضور در فیلم «بانی و کلاید» ساخته آرتور پن توانست برای اولین بار، نامزد جایزه اسکار شود.
او در سال ۱۹۷۰ بار دیگر نامزد اسکار نقش مکمل مرد برای فیلم «من هرگز برای پدرم آواز نخواندم» شد و یک سال بعد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای بازی در فیلم «ارتباط فرانسوی» ساخته ویلیام فریدکین تصاحب کرد.
نامزدی اسکار نقش اول مرد برای فیلم «میسیسیپی میسوزد» ساخته آلن پارکر از دیگر افتخارات اوست و در سال ۱۹۹۲، در نقش یک کلانتر سادیستی با نام بیل کوچیکه در فیلم وسترن «نابخشوده» ساخته کلینت ایستوود توانست دومین اسکار زندگی حرفهای خود را دریافت کند.
در سال ۲۰۰۳، جایزه افتخاری گلدن گلوب به هکمن اهدا شد و در ۷۴ سالگی برای همیشه با بازیگری سینما خداحافظی کرد.
