اطلاعات رسیده به ایران‌اینترنشنال نشان می‌دهد با گذشت بیش از ۱۰ روز از سیل سیستان و بلوچستان، بار اصلی امدادرسانی و بازگشایی مسیرها و جاده‌ها بر عهده گروه‌های مردمی و نیکوکاران غیر‌حکومتی است. برخی پزشکان درباره شیوع بیماری‌های همه‌گیر در منطقه به دلیل نبود آب سالم هشدار دادند.
یکی از شهروندان ساکن دشتیاری به ایران‌اینترنشنال گفت: «دولت هیچ لودری در اختیار ما قرار نداده. فقط خیرین دو لودر برایمان آوردند که با استفاده از آن‌ها نمی‌توانیم همه راه‌ها را به سرعت باز کنیم.»
ویدیوهای منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی نیز نشان می‌دهند مسیر خودروهای حامل کمک‌های مردمی زاهدان برای سیل‌زدگان جنوب سیستان و بلوچستان به علت خرابی جاده و آمدن سیل مسدود شده است و راننده‌ها به سختی از معبرها عبور می‌کنند.
به گفته شهروندان، بیشتر راه‌های اصلی دشتیاری به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی سیل سیستان و بلوچستان زیر گِل رفته است و خودروهای امدادرسانی مردمی غیر‌بومی به سختی می‌توانند جاده‌های دسترسی به روستاها را پیدا کنند.
خبرهای رسیده به ایران‌اینترنشنال در روز پنجشنبه ۱۷ اسفند حاکی از آن است که در روستاهای شهرستان دشتیاری، ایستگاهی بر پا شده که گروه‌های داوطلب مردمی در آن برای سیل‌زدگان غذای گرم می‌پزند.
شهروندی که جمع‌آوری و ارسال گروهی از کمک‌های مردمی را به دشتیاری بر عهده دارد، به ایران‌اینترنشنال گفت با از بین رفتن جاده‌ها، مردم در روستاها محصور و محبوس شده‌اند و نمی‌توانند مواد غذایی مورد نیازشان را تامین کنند.
به گفته او، حجم آب در روستاهای دشتیاری به اندازه‌ای است که بسیاری از مردم برای تردد از قایق استفاده می‌کنند.
نبود راه دسترسی باعث شده خودروهای سنگین گروه‌های خیریه و داوطلب مردمی، به سختی وارد روستاهای درگیر آب‌گرفتگی شوند.
به گفته یکی از شهروندان، آب و مواد خوراکی به سختی به روستاهای این منطقه می‌رسند چرا که خودروهای عادی با بار اضافی سنگین شده و در گل‌ولای گیر می‌کنند.
ویدیویی درباره بازدید ابراهیم رئیسی از مناطق سیل‌زده منتشر شده است که یک شهروند در آن خطاب به رییس دولت می‌گوید: «لودر و کمپرسی‌های شما بعد از ۹ روز به مناطق سیل‌زده آمدند. این شد خدمت؟ ۷۰۰ نفر در این منطقه در محاصره آب بودند.»
ابراهیم رئیسی روز چهارشنبه برای آنچه «سرکشی از وضعیت امدادرسانی به سیل‌زدگان سیستان و بلوچستان» اعلام شد به این استان سفر کرد.
او در بخشی از این سرکشی، با هلی‌کوپتر از مناطق سیل‌زده بازدید کرد.
واکنش دیرهنگام مقام‌های جمهوری اسلامی به سیل سیستان و بلوچستان با گذشت بیش از یک هفته از وقوع آن، پیش‌تر حاشیه‌ساز شده بود.
در ویدیوهای منتشر شده از سفر رئیسی به مناطق سیل‌زده، یکی از مسوولان استانی به او می‌گوید هیچ یک از خانه‌های شهروندان در سیلاب تخریب نشده است.
این سخنان او با انتقاد سیل‌زدگان مواجه شد و یکی از شهروندان خطاب به رئیسی گفت: «چطور تخریب منزل و آب‌گرفتگی نداشتیم؟ بیایید داخل روستا و خودتان ببینید.»
سیل سیستان و بلوچستان از ششم اسفند آغاز شد و در جریان آن بیش از ۱۰ هزار نفر صدمه دیدند.
بنا بر گزارش‌های رسمی، در شهرستان‌های چابهار، نیکشهر، زرآباد، راسک، سرباز، فنوج، دشتیاری، سیب و سوران مهرستان، قصرقند و کنارک، ۸۰۰ واحد مسکونی آسیب دیدند که ۳۰۰ واحد باید نوسازی شوند.
در این شهرستان‌ها که کانون‌های اصلی سیل بودند، حدود ۱۹ هزار هکتار از اراضی زراعی آبی، هزار و ۹۳۳ هکتار اراضی باغی، ۲۷۱ حلقه چاه کشاورزی، ۲۲۱ واحد گلخانه، ۳۰۰ واحد دامداری روستایی و عشایری و ۱۵ کلنی زنبور عسل بر اثر شدت بارندگی‌ها آسیب دیدند.
نگرانی سیل‌زدگان از نیاز به آب و غذای امروزشان تا بیکاری در روزهای بعد
یکی از امدادگران داوطلب که در روزهای گذشته در شهرستان‌های میرجاوه، سوران و نیکشهر حضور داشته است، به ایران‌اینترنشنال گفت لودرها و تلاششان برای راه زدن به روستاها کافی نیست.
به گفته او، بعضی از روستاهای کم‌جمعیت در این مناطق با ۵۰ تا ۱۰۰ خانوار به‌طور کلی نابود شده‌اند و امدادرسانی به آن‌ها انجام نگرفته است.
این امدادگر داوطلب تاکید کرد در بعضی روستاها علاوه بر اینکه سیلاب خانه‌ها را خراب کرده، بعد از گذشت ۱۰ روز همچنان آب در حجمی زیاد باقی است، به‌طوری که سطح آب در معابر تا ۵۰-۶۰ سانتی‌متر بالا آمده و عبور و مرور در روستا را سخت کرده است.
یک شهروند به ایران‌اینترنشنال گفت در شهرستان‌های سیل‌زده، لودرها مشغول گودبرداری در اطراف برخی روستاها هستند تا در صورت تداوم بارش‌ها و وقوع سیلاب جدید، مسیر حرکت آب‌های سطحی را تغییر داده و از ورودشان به روستا جلوگیری کنند.
به گفته او، علاوه بر نابودی زیرساخت‌های اساسی در این مناطق، شهروندان سیل‌زده تقریبا به «همه‌چیز» از آب و غذا گرفته تا جای خواب، لباس گرم، کفش و پوتین نیاز دارند.
خبرگزاری ایلنا روز پنجشنبه در گزارشی به نقل از اهالی نوشت آب مناطق سیل‌زده آلوده شده و مردم به آب آشامیدنی هم دسترسی ندارند.
این رسانه به نقل از عبدالواحد نبوی، عضو شورای یکی از روستاهای بخش پُلان یادآور شد تا کنون امداد چندانی انجام نگرفته است؛ در حالی که بندهای زمین‌ها را آب برده، دستشویی‌ها و چاه‌های فاضلاب خراب شده، دیوارها خسارت دیده‌اند و حتی خانه‌های مسکونی ترک برداشته‌اند.
بر اساس این گزارش، علاوه بر اینکه شهروندان سیل‌زده از برآورده کردن ساده‌ترین نیازهای انسانی و ابتدایی خود در این شرایط ناتوان شده‌اند، نگرانی‌هایی درباره سرنوشت و آینده‌شان نیز وجود دارد.
تا قبل از سیل نیز بیشتر روستاییان در این مناطق کار و درآمدی نداشتند و با کشت دیم روزگارشان را می‌گذراندند که آن هم اکنون از بین رفته است.
در بیش از ۲۰۰ روستا، علاوه بر خانه‌ها و مدرسه‌ها، زمین‌های کشاورزی، آب‌بندها و چاه‌های مزارع به‌طور کامل خراب شده‌اند و دام‌ها جان باخته‌اند.
حتی چاه‌های فاضلاب خانه‌ها با گل و لای سیلاب پر شده‌اند و مردم برای قضای حاجت مشکل جدی دارند.
هشدار درباره بیماری‌های واگیردار و خطرناک در مناطق سیل‌زده
پالنا، پایگاه خبری پزشکان و قانون، روز پنجشنبه در گزارشی درباره شیوع بیماری‌های خطرناک مانند وبا و مالاریا هشدار داد.
این رسانه تاکید کرد برای پیشگیری از بیماری‌های واگیردار باید خیلی سریع دسترسی مردم به آب آشامیدنی سالم فراهم، دپوی سرم و داروهای اساسی ایجاد و اقلام بهداشتی برای زنان و کودکان تامین شود.
پیش‌تر رسانه‌های ایران از جاری شدن سیلاب در ۱۶ شهرستان و هزار و ۹۴۷ روستا در سیستان و بلوچستان خبر داده و گفته بودند چابهار با ۴۸۰ و نیکشهر با ۳۳۰ روستا، بیشترین تعداد روستاهای خسارت دیده را داشتند.
ایلنا با استناد به تصاویر ماهواره‌ای نوشت همچنان در مناطق گسترده‌ای از این استان، طغیان رودخانه‌ها و بسته شدن راه‌های اصلی ادامه دارد.
بر اساس این گزارش، در بعضی مناطق دورافتاده درگیر سیل تقریبا هیچ امدادی صورت نگرفته است و البته هیچ برنامه‌ای برای بازسازی زیرساخت‌های از دست رفته اعلام نمی‌شود.
هم‌زمان سازمان هواشناسی ایران هشدار داد سامانه بارشی جدیدی از سمت شمال غرب وارد کشور خواهد شد و روزهای شنبه و یک‌شنبه (۱۹ و ۲۰ اسفند) برای سیستان و بلوچستان هشدار سطح نارنجی صادر می‌شود.
سیل سیستان و بلوچستان پیش‌بینی‌پذیر و آسیب‌هایش قابل کاهش بود
نیک‌آهنگ کوثر، تحلیل‌گر حوزه آب و محیط‌زیست به ایران‌اینترنشنال گفت نهادهای مختلف در جمهوری اسلامی «معتاد به غافلگیری» هستند.
به گفته او، بخش‌های جنوبی سیستان و بلوچستان در بسیاری از مواقع سال با خطر وقوع سیل مواجه‌اند و با وجود پشت سر گذاشتن تجربه سیلاب سال ۹۸، باز هم بسیاری از مردم قربانی سیل شدند.
این در شرایطی است که استان سیستان و بلوچستان در اغلب ماه‌های سال با خشکسالی گسترده مواجه است.
نیک‌آهنگ کوثر تاکید کرد با برنامه‌ریزی اصولی در این منطقه و ذخیره‌سازی آب حاصل از بارش‌های فصلی می‌توان از آن برای جبران کم‌آبی دیگر ایام سال استفاده کرد.
کمک به مردم برای به‌روز و کارآمد کردن «هوتک‌ها و دگارها» که سیستم‌های سنتی برای جمع‌آوری آب‌های سطحی حاصل از بارش‌ها هستند، نکته دیگر مورد اشاره کوثر است.
او تاکید کرد ذخیره آب به شیوه‌های مدرن‌تر می‌توانست از قدرت تخریبی بارندگی‌ها و سیلاب به وجود آمده بکاهد، چرا که گل و لای همراه باران جاری و فرسایش خاک منطقه، قدرت تخریب را شدیدا افزایش می‌دهد.
این تحلیل‌گر حوزه آب و محیط زیست گفت در بسیاری از مناطق برای شناسایی نقاطی که بیشتر در معرض فرسایش خاک بوده و از نظر سیلاب خطرآفرین هستند، پهنه‌بندی انجام می‌دهند تا با برنامه‌ریزی، میزان بروز خطر را در آن‌ها به حداقل برسانند.
به گفته کوثر، استفاده از فضای سبز گسترده با استفاده از گیاهان بومی منطقه می‌توانست سرعت و میزان تخریب سیلاب را در سیستان و بلوچستان کاهش دهد اما به دلیل محرومیت ریشه‌دار در این استان و نادیده‌انگاری مقامات جمهوری اسلامی، این کار تا کنون انجام نشده است.
شماری از اهالی منطقه به ایران‌اینترنشنال گفتند فقدان مدیریت صحیح آب پشت سدهای زیدان و پشین، از دلایل عمده جاری شدن سیل در جنوب استان سیستان و بلوچستان است.
به گفته آنان، در تمام طول سال آب سد تخلیه نمی‌شود و با از بین رفتن پوشش گیاهی پشت سد، یک بارندگی کوچک فاجعه‌ای بزرگ در پی دارد.