مجتبی ذوالجودی، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، با اعلام این که کاهش تراز آب دریای خزر موجب پسروی آب در خلیج گرگان و تالاب گمیشان شده، هشدار داد که این وضعیت منجر به «خسارات زیست‌محیطی و اقتصادی» شده است.
ذوالجودی روز یکشنبه ۲۹ مرداد در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، روسیه به عنوان اصلی‌ترین مسئول در میان کشورهای حاشیه دریاچه خزر در زمینه کاهش سطح آب این دریاچه متهم کرد.
او گفت: «رودخانه ولگا با حدود ۲۵۰ میلیارد مترمکعب از کل ۳۲۰ میلیارد مترمکعب، تأمین‌کننده حدود هشتاد درصد آب ورودی به خزر است و کل رودخانه‌های حوضه آبریز جنوبی خزر (سواحل ایران) حدود پنج درصد از کل ورودی را تأمین می‌کند.»
این مقام ارشد سازمان حفاظت محیط زیست ایران ادامه داد که «کاهش آبدهی رودخانه ولگا و افزایش تبخیر آب خزر به‌همراه افزایش حرارت از مهمترین عوامل کاهش تراز و پسروی آب خزر در سال‌های اخیر هستند.»
ذوالجودی همچنین اعلام کرد: «بر اساس سناریوهای مختلف، سطح آب دریای خزر تا پایان قرن حاضر ۹ تا ۱۸ متر پایین خواهد آمد.»
او با بیان این که «سطح دریای خزر به‌صورت فزاینده‌ای پایین‌تر می‌آید و شتاب کاهش آب در حال افزایش است»، هشدار داد: «با توجه به اینکه آب‌های بخش روسیه و ترکمنستان خزر، کم‌عمق است، با افت ۹ متری آب، حدود ۲۴ درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد و اگر ۱۸ متر آب افت کند، ۳۴ درصد از سطح این دریاچه خشک خواهد شد.»
این اولین بار نیست که مقام‌های ایران درباره پایین آمدن سطح آب دریای خزر هشدار می‌دهند.
یک هفته پیش، علی سلطانپور، مدیر آبنگاری و جزر و مد سازمان نقشه‌برداری، در گفت وگو با ایسنا با با اشاره به پایین آمدن تراز آب دریای خزر گفت: «انتظار می‌رود میانگین تراز دریای خزر در سال ۲۰۲۳ به میزان منفی ۲۹ برسد و شاید از آن عبور کنیم و به کمترین میزان تراز آب در ۱۰۰ سال اخیر خواهیم رسید.»
همچنین علی سلاجقه، رییس سازمان محیط زیست درباره کاهش آب دریای خزر گفت: «ورودی‌های دریای خرز از سوی کشورهای همسایه بسته شده؛ مخصوصا ورودی رود ولگا بسته شده است.»
وی افزود: «تراز آب دریا در حال پایین رفتن است و در برخی آمار اعلام شده، دریا قریب یک متر در ۴-۵ سال اخیر عقب‌نشینی داشته.»
مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان نیز در یکی از خطبه‌های اخیر خود با اشاره به کاهش تراز دریای خزر گفت: «شنیدیم که روسیه ورودی آب رودخانه ولگا به دریای خزر را بسته است. اگر ورودی این رودخانه به دریای خزر بسته شود فاتحه این دریا خوانده است.»
با این حال، جمهوری اسلامی در این زمینه رسما به روسیه اعتراضی نکرده است.
در سال‌های اخیر امضای کنوانسیون حقوقی خزر موجی از واکنش‌ها را در پی داشت و سران جمهوری اسلامی از سوی افکار عمومی به پنهان‌کاری و حتی به زیر پاگذاشتن حقوق ایران در جریان پذیرش این کنوانسیون متهم شدند.