مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش جدید خود «افزایش و تعمیق» فقر در ایران را در یک دهه اخیر تایید و اعلام کرد حدود یک‌سوم جمعیت کشور در پنج سال گذشته زیر «خط فقر مطلق» بوده‌اند. داده‌های این گزارش نشان می‌دهند در طی یک دهه، جمعیت افراد فقیر ایران حدود «۱۱ میلیون نفر» افزایش یافته است.
گزارشی که به تازگی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده، نشان می‌دهد نرخ فقر در کشور از سال ۱۳۸۵ روند فزاینده‌ای داشته و از سال ۱۳۹۷ به بعد، به «بالای ۳۰ درصد» رسیده است.
بر اساس این گزارش، خط فقر متوسط کشوری در سال ۱۴۰۰ به‌طور سرانه یک میلیون و ۶۸۰ هزار تومان برای هر فرد بوده است. یعنی درصد جمعیت زیر خط فقر مطلق در این سال برابر با ۳۰/۴ درصد، حدود یک‌سوم جمعیت ایران و حدود ۲۵/۶ میلیون نفر بوده است.
«شکاف فقر» یکی دیگر از شاخص‌هایی است که در این پژوهش به آن اشاره شده و آمده است: «این شاخص که فاصله فقرا تا خط فقر را اندازه‌گیری می‌کند در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به بالاترین مقدار خود یعنی ۲۷ درصد رسیده است.»
این شاخص همچنین نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۶ به بعد، «فقرا، فقیرتر» و از طرفی افراد بالای خط فقر هم به خط فقر «نزدیک» شده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس به «عوامل فقرزا» هم اشاره کرده و نشان داده است که دیگر «اشتغال» نمی‌تواند مانع گسترش فقر شود.
با اینکه در سال‌های میانی دهه ۱۳۸۰ و ابتدایی دهه ۱۳۹۰ صرف برخورداری از شغل، تفاوت قابل توجهی بین فقرا و غیرفقرا ایجاد می‌کرد اما به مرور زمان، با «افزایش فقر و همچنین با افزایش اهمیت مشاغل تخصصی»، درصد خانوارهای دارای سرپرست شاغل بین فقرا و غیرفقرا تقریبا «برابر و حدود ۶۰ درصد» شده است.
از سوی دیگر، حدود ۱۶/۵ درصد از خانوارهای فقیر، دارای «شاغل رسمی» هستند.
گزارش درباره سقوط ایران به «رده کشورهایی با درآمد پایین‌تر از میانگین جهانی» صحبت کرده و یادآور شده است برخلاف تصور، ایران در سال‌های جنگ هشت ساله، جزو کشورهایی با «درآمد بالاتر از متوسط جهانی» دسته‌بندی می‌شد.
داده‌های دیگر این گزارش نشان می‌دهند نرخ فقر در مناطق روستایی از سال ۱۳۹۳ به بعد همواره «بالاتر از نرخ فقر در نقاط شهری» بوده؛ به طور مثال، در سال ۱۴۰۰ نرخ فقر برای نقاط روستایی ۳۵/۶ درصد و در نقاط شهری ۲۸/۸ درصد ثبت شده است.
همچنین در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۰، «جمعیت فقرا حدود ۱۱ میلیون نفر» افزایش پیدا کرده است.
این گزارش نداشتن شغل دارای بیمه، نداشتن مدرک تحصیلی بالا، داشتن فرزند و مستاجر بودن را از جمله عوامل افزایش‌دهنده فقر در کشور عنوان و به سیاست‌گذاران توصیه کرده برای کاهش فقر، «توانمندسازی، آموزش مهارت‌ها و پوشش بیمه فراگیر» را در دستور کار قرار دهند.
در حالی که این گزارش هشدار داده تورم «احساس شده» از سوی مردم با فاصله بسیار زیاد از آمارهای رسمی حدود «۸۶ درصد» بوده، کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند تورم بالا در سال گذشته و ادامه آن در سال جاری، در کنار افزایش شدید قیمت مواد غذایی، گسترش بیش از پیش فقر را در پی خواهد داشت.
از سوی دیگر بررسی شاخص‌های جدید فلاکت که مجموع شاخص بیکاری و تورم است نشان می‌دهد شاخص فلاکت ۵۰ درصدی، رکوردی بی‌سابقه در چهار سال گذشته ثبت کرده است.
