یک و نیم میلیون واحد ناپایدار در بافت فرسوده؛ تشدید نگرانی‌ها از «زلزله بزرگ» تهران
مقام‌های جمهوری اسلامی در حالی خبر از آمار تکان‌دهنده «۱۶۶ هزار هکتار» بافت فرسوده و نارکارآمد در کلانشهرهای ایران می‌دهند که وقوع زلزله‌ای بزرگ در تهران، مشابه آنچه در ترکیه و سوریه رخ داد، می‌تواند «صدها هزار کشته» به دنبال داشته باشد.
فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی روز سه‌شنبه، ۲۵ بهمن از حدود ۷۴ هزار هکتار بافت فرسوده در محدوده شهری ایران با یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد ناپایدار در آن خبر داد.
پیش از این هم مقام‌های جمهوری اسلامی مجموع مساحت بافت فرسوده و ناکارآمد کلانشهرهای ایران را بیش از ۱۶۶ هزار هکتار تخمین زده بودند که در مجموع ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در آن ساکن هستند.
بر اساس این گزارش‌ها، تهران، خراسان رضوی، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و اصفهان از جمله استان‌هایی هستند که بیشترین مساحت بافت‌های فرسوده، حاشیه‌نشینی و مناطق ناکارآمد شهری را در خود جای داده‌اند.
بسیاری از این مناطق روی گسل‌های فعال زلزله قرار دارند و از مدت‌ها پیش زنگ خطر در آن‌ها به صدا درآمده است.
مهدی پیرهادی، عضو شورای اسلامی شهر تهران روز ۱۸ دی بر لزوم نوسازی بافت فرسوده در تهران برای مقابله با زلزله تاکید کرد و وقوع زلزله در خوی و ترکیه و سوریه را زنگ هشداری برای همه شهرها از جمله تهران خواند که «چهار هکتار بافت فرسوده» و میزان بیشتری بافت ناپایدار دارد.
پیرهادی با اشاره به زلزله‌هایی به بزرگی ۷.۷ و ۷.۶ در منطقه، پیش‌بینی کرد اگر مشابه چنین زلزله‌ای در تهران رخ دهد «صدها هزار نفر کشته می‌دهیم».
او همچنین گفت « ۱.۵میلیون نفر از جمعیت تهران در ۲۰۶ هزار پلاک فرسوده زندگی می‌کنند» و تاکید کرد: «برخی برای اهداف سیاسی و سودجویی، نوسازی بافت فرسوده را مورد توجه قرار نمی‌دهند.»
پیش از این برخی تحلیل‌گران و متخصصان پیش‌بینی کرده بودند در صورت وقوع زلزله‌ای با بزرگی هفت در تهران، دست‌کم یک و نیم میلیون نفر از جمعیت پایتخت جان خود را از دست خواهند داد.
اما تنها پایتخت نیست که با چنین بحران بالقوه‌ای مواجه است؛ از همدان تا گیلان، گسل‌هایی فعال‌اند که هر لحظه بیم وقوع زلزله‌ای مرگ‌بار در آن‌ها می‌رود.
شهر نهاوند همدان با ۳۰۰ هکتار بافت فرسوده روی گسلی قرار دارد که یک زلزله چند ریشتری در آن می‌تواند فاجعه‌ای مانند زلزله بم یا زلزله سرپل‌ذهاب را رقم بزند.
در استان گیلان هم درحالی ۱۲ گسل فعال شناسایی شده که دست‌کم ۳۰ شهر آن دارای لکه‌های بافت فرسوده و در خطر است.
به گفته مقام‌های استان آذربایجان شرقی در مرکز این استان یعنی تبریز هم ۴۵۰ هزار نفر از مردم در مناطق حاشیه‌ای و بافت‌های فرسوده ساکن هستند و ۹ شهر دیگر نیاز به اقدام اساسی در حوزه بازآفرینی دارند.
تاکید بر گستردگی مساحت بافت‌های فرسوده و ناایمن شهری و روستایی در شرایطی است که بسیاری از مسوولان و مقامات جمهوری اسامی به رانت‌هایی که موجب تراکم‌فروشی، صدور مجوز ساخت و ساز در مجاورت رودخانه‌ها و گسل‌ها، مجوزهای غیرقانونی برای ساخت آپارتمان‌های ناپایدار و مانند آن شده است، اعتراف کرده‌اند.