عبدالکریم سروش، پژوهشگر فلسفه و علوم دینی و عضو ستاد انقلاب فرهنگی در سال‌های آغازین پا گرفتن جمهوری اسلامی، فتوای روح‌الله خمینی علیه سلمان رشدی به دلیل نوشتن رمان «آیه‌های شیطانی» را «۱۰۰ درصد سیاسی» دانست.
سروش با انتشار یک ویدئو در واکنش به حمله و سوءقصد به جان سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی-آمریکایی هندی‌تبار، گفت که خمینی «بسیار زیرکانه» از فرصت استفاده کرد تا به «جامعه رخوت‌زده» ایران پس از قبول قطعنامه پایان جنگ، تکانی دهد.
این نویسنده با بازگو کردن یک خاطره مربوط به زمانی که دولت محمد خاتمی قول داده بود پیگیر این فتوا نباشد، گفت: «این فتوا از اولش سیاسی است، هم صدورش سیاسی بود و هم پس گرفتنش سیاسی است.»
او اضافه کرد در همان زمان صدور فتوا، برخی از فقها و حتی علی خامنه‌ای و اکبر هاشمی رفسنجانی با این حکم مخالف بودند.
این اظهارات در حالی است که عبدالکریم سروش، پیشتر به مناسبت ۴۰ سالگی انقلاب ایران، گفت خمینی را ۱۰۰ درصد بر محمدرضا پهلوی ترجیح می‌دهد زیرا: «آقای خمینی مردمی‌ترین رهبری بود که در تاریخ این کشور ظهور کرده. شما فقط کافی است که استقبال از او را ببینید و بدرقه از او را وقتی که مرد. ما در تاریخ ایران هیچ رهبری را نداریم که این‌طور در دل مردم جا داشته باشد.»
در قرآن «تکفیر» وجود ندارد
سروش که اکنون به دلیل فشارهای جمهوری اسلامی علیه او ساکن آمریکاست، در پیام ویدئویی خود درباره حمله به سلمان رشدی، تأکید کرد که «تکفیر» در قرآن و همچنین حکمی برای «مرتد» و حتی «ناسزاگو درباره پیامبر» وجود ندارد.
پیش از این هم گروهی از فعالان دینی موسوم به «نواندیشان دینی» از جمله حسن یوسفی اشکوری، سروش دباغ و علیرضا رجایی در بیانیه‌ای در واکنش به حمله به سلمان رشدی نوشتند که «ما تمام قد کنار قربانیان ترور ایستاده‌ایم» و «به اسلامی که مجوز ترور دهد کافریم».
عبدالکریم سروش ۱۰ سال پیش نیز با انتشار بیانیه‌ای از مقام‌های جمهوری اسلامی برای «مسابقه گذاشتن در صدور حکم ارتداد» و همزمان از کسانی که به عقیده او «در ناسزاگویی به پاکان و پیامبران گوی سبقت را از یکدیگر ربوده‌اند» انتقاد کرده بود.
حدود یک سال پس از انتشار رمان «آیه‌های شیطانی»، روح‌الله خمینی در ۲۵ بهمن ۱۳۶۷ حکم قتل سلمان رشدی را صادر کرد.
علی خامنه‌ای نیز در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، حکم خمینی را غیرقابل تغییر خواند و برخی از نهادهای دولتی ایران هم جایزه‌هایی برای کشتن او تعیین کردند.
