حوثی ها تایید کردند محمد عبدالکریم الغماری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح این گروه، در حملات اسرائیل کشته شده است. این گروه در شهریور ماه اعلام کرده بود حمله اسرائیل برای کشتن الغماری ناکام بوده است.
پیشتر کشته شدن احمد غالب الرهوی، نخستوزیر و چند وزیر حوثیهای مورد حمایت جمهوری اسلامی در یمن، در حمله ۲۸ آگوست اسرائیل به ساختمانی در صنعا رسما اعلام شده بود.
دونالد ترامپ ۲۱ دوشنبه مهر در سخنرانی خود در پارلمان اسرائیل گفت باور ندارد حکومت ایران بتواند برنامه هستهای خود را از سر بگیرد.
او در عین حال تاکید کرد در پی دستیابی به توافقی با تهران است؛ موضعی که برخلاف دیدگاه اسرائیل ارزیابی میشود.
ترامپ با اشاره به عملیات «چکش نیمهشب» و حمله به تاسیسات هستهای فردو و نطنز گفت این حمله «کامل و ویرانگر» بود و ایران دیگر توان بازسازی ندارد.
او افزود: «به من گفتند ایران دوباره برنامه هستهایاش را آغاز کرده است. گفتم آنها هیچ کاری شروع نکردهاند. میخواهند زنده بمانند. آخرین چیزی که میخواهند، حفر دوباره کوههایی است که بمباران شد.»
اسرائیل هیوم در ادامه نوشت تصاویر ماهوارهای تازه نشان میدهد ایران نهتنها در حال بازسازی، بلکه در سایتی جدید در جنوب نطنز با نام «کوه کلنگ» فعالیت میکند؛ تاسیساتی که گفته میشود در عمق بیشتری نسبت به سایت فردو حفر شده است.
در این گزارش آمده ترامپ برخلاف موضع اسرائیل در مسیر توافق با تهران حرکت میکند و معتقد است جمهوری اسلامی ضعیف شده و میتوان از آن امتیازات گسترده گرفت.
بهنوشته اسرائیل هیوم، شکاف میان واشینگتن و تلآویو بر سر ایران در حال گسترش است و ممکن است در صورت افزایش فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی یا بازگشت آمریکا به مسیر دیپلماسی، عمیقتر شود.
این روزنامه اسرائیلی همچنین نوشت برخی مقامهای امنیتی و تحلیلگران تلآویو نسبت به اطلاعاتی که به ترامپ درباره برنامه هستهای ایران داده میشود، ابراز تردید کردهاند. بهویژه آنکه او در سخنرانی خود مدعی شد ایران فقط «دو ماه با ساخت بمب اتمی فاصله داشت»، در حالی که همین چندی پیش بنیامین نتانیاهو در گفتوگویی با شبکه فاکسنیوز تاکید کرده بود جمهوری اسلامی هنوز دستکم یک سال با تولید سلاح هستهای فاصله دارد.
بهنوشته اسرائیل هیوم، موضوع ایران بار دیگر به صدر اولویتهای امنیتی دولت اسرائیل بازگشته؛ بهویژه پس از اجرایی شدن آتشبس در غزه و توقف موقت درگیریها در این منطقه. برخی منابع آگاه به این روزنامه گفتهاند تلآویو نگران آن است که آمریکا در غیاب یک راهبرد مشخص برای مهار جمهوری اسلامی، بهسمت احیای مسیر دیپلماتیک و امتیازدهی یکجانبه به تهران برود.
یکی از مقامهای اطلاعاتی اسرائیل به اسرائیل هیوم گفت: «اگر تصور کنیم ایران پس از حملات اخیر دیگر توان بازسازی زیرساختهای هستهای خود را ندارد، اشتباه بزرگی مرتکب شدهایم. تهران استاد پنهانکاری است و در حال آزمودن عزم ما و متحدانمان است.»
بهگفته این مقام، سایت جدید «کوه کلنگ» فقط نمونهای از تغییر راهبرد ایران است که سعی دارد با گسترش فعالیتها در مناطق صعبالعبور و عمیق زیرزمینی، از حملات بعدی در امان بماند.
در پایان، این روزنامه نوشت در شرایطی که ترامپ بر ضرورت یک توافق جدید با ایران تاکید میکند، مقامهای اسرائیلی نگران آن هستند که چنین توافقی بدون اعمال نظارت گسترده و تضمینهای عملی، تنها به بازسازی آرام و پنهان زیرساختهای هستهای جمهوری اسلامی منجر شود؛ مسئلهای که میتواند به بحرانی تازه در روابط راهبردی تلآویو و واشینگتن تبدیل شود.
در این دستورالعمل که شورای عالی امنیت ملی شامگاه دوشنبه ۲۱ مهر صادر کرد، تاکید شده که هدف، جلوگیری از «جنگ روانی دشمن» و «مدیریت برداشت افکار عمومی از تغییر احتمالی رویکرد آمریکا» است.
در دستور شورای عالی امنیت ملی که ریاست آن با مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی است، خطاب به مدیران و سردبیران رسانهها گفته شده است: «اظهارات دونالد ترامپ در پارلمان رژیم صهیونیستی و طرح برخی ادعاها نظیر پیگیری صلح و انجام معامله با ایران ایجاب میکند همکاران محترم با مراقبت لازم نسبت به جنگ روانی دشمن، در پوشش خبری رویکردی متوازن، دقیق و مبتنی بر واقعیتهای میدانی در پیش گیرند.»
در بخش نخست این دستور، از رسانهها خواسته شده «تحلیلمحوری به جای واکنشمحوری» در پیش گیرند و به جای بازنشر مستقیم سخنان ترامپ، سابقه اقدامات او از جمله «حمایت بیقید از رژیم صهیونیستی در جنگ ۱۲ روزه»، «حمله به تاسیسات هستهای ایران» و «ترغیب کشورهای اروپایی به اجرای مکانیسم ماشه» را یادآوری کنند.
رییسجمهوری آمریکا دوشنبه ۲۱ مهر در سخنرانی خود در پارلمان اسرائیل بار دیگر تاکید کرد که جمهوری اسلامی خواهان یک توافق است.
ترامپ از رهبران حکومت ایران خواست از حمایت از «گروههای نیابتی و تروریسم» دست بردارند و «حق اسرائیل برای وجود و بقا» را به رسمیت بشناسند.
رییسجمهوری آمریکا افزود: «ما به ایران میگوییم آماده هستیم؛ وقتی شما آماده باشید و این اتفاق خواهد افتاد. ایرانیان مردم سختکوشی هستند و نمیخواهند شاهد این وضعیت باشند.»
او گفت: «آمریکا و اسرائیل، خصومتی با مردم ایران ندارند.»
رییسجمهوری آمریکا همچنین گفت باید ابتدا بر پایان جنگ اوکراین تمرکز کرد و سپس «استیون ویتکاف و جرد کوشنر میتوانند روی توافق با جمهوری اسلامی نیز کار کنند».
شورای عالی امنیت ملی: خوشبین نباشید
بند دوم دستورالعمل شورای عالی امنیت ملی به رسانههای داخل ایران بر پرهیز از برداشتهای احساسی یا خوشبینانه تاکید کرده و هشدار داده است که چنین فضایی میتواند «موجب برداشتهای نادرست در افکار عمومی و تأثیر منفی بر اقتصاد و انسجام ملی» شود.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا یکشنبه ۲۰ مهر به ایراناینترنشنال گفت واشینگتن در ازای تعلیق برنامه هستهای آماده گفتوگوی مستقیم و جدی با تهران است اما حکومت ایران تا کنون این پیشنهاد را رد کرده است.
در بند سوم نیز از رسانهها خواسته شده «عملکرد دولت آمریکا» را برجسته کنند و با تمرکز بر «بدعهدیها و سیاستهای مخرب گذشته واشینگتن»، مانع از «شکلگیری امید واهی نسبت به ادعاهای ترامپ» شوند.
ترامپ ۱۷ مهر در نشست کابینه در کاخ سفید اعلام کرد مقامهای جمهوری اسلامی با دولت او تماس گرفتهاند و تمایل خود را برای «پیگیری صلح» و حمایت قوی از توافقی که برای پایان دادن به جنگ غزه حاصل شده، ابراز کردهاند.
او گفت امیدوار است حل بنبست در برنامه هستهای ایران بتواند زمینه بازسازی کشور را پس از حملات آمریکا و اسرائیل در ماه ژوئن فراهم کند، اما تاکید کرد ایران «نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد.»
به گزارش خبرگزاری تاس، پوتین که به تاجیکستان سفر کرده، پنجشنبه ۱۷ مهر گفت: «ما همچنان با اسرائیل در تماس هستیم و از رهبری اسرائیل پیامهایی با این درخواست دریافت میکنیم که به دوستان ایرانی خود اطلاع دهیم که اسرائیل به دنبال توافق و تنظیم روابط است و علاقهای به هیچگونه رویارویی ندارد.»
رییسجمهوری روسیه تاکید کرد: «مساله هستهای ایران تنها از راه دیپلماسی و مذاکره قابل حل است. ما تماسهای نزدیکی با شرکای ایرانی داریم و احساس میکنیم آنها آماده یافتن راهحلهای مورد قبول دو طرف و ازسرگیری همکاری سازنده با آژانس بینالمللی انرژی اتمی هستند.»
کاخ کرملین دوشنبه ۱۴ مهر خبر داد که ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در گفتوگویی تلفنی بر تمایل خود برای یافتن راهحلهای مبتنی بر مذاکره درباره برنامه هستهای ایران تاکید کردند.
اندکی پیش از گفتوگوی تلفنی پوتین و نتانیاهو، وزارت امور خارجه روسیه، پنجشنبه ۱۰ مهر با انتشار بیانیهای اعلام کرد معاهده جامع راهبردی میان مسکو و تهران که در دیماه ۱۴۰۳ در کاخ کرملین بهوسیله پوتین و پزشکیان امضا شد، بهطور رسمی لازمالاجرا شده است.
روسیه در حالی از آغاز اجرای معاهده جامع راهبردی با جمهوری اسلامی خبر داده است که با وجود مخالفت این کشور و چین، در پی فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی بریتانیا، فرانسه و آلمان، همه تحریمهای سازمان ملل متحد علیه تهران بازگشته است.
با این حال تردیدهایی در مورد پایبندی چین و روسیه به این تحریمها مطرح شده است.
در بیانیه وزارت امور خارجه درباره اجرایی شدن معاهده جامع همکاری روسیه و جمهوری اسلامی آمده است: «این رویداد نقطه عطف مهمی در تاریخ روابط دولتهای روسیه و ایران به شمار میرود؛ روابطی که از حیث کیفیت، به سطحی نوین از مشارکت راهبردی جامع رسیده است.»
وزارت امور خارجه روسیه افزود: «این سند خطوط راهنمای اصلی برای تمامی حوزههای دارای اولویت در مسیر همکاری دوجانبه بلندمدت را تعیین میکند.»
این وزارتخانه محورهای اصلی معاهده تهران و مسکو را تقویت همکاریها در عرصه بینالمللی «در چارچوب ظهور نظم نوین چندقطبی جهانی»، تلاشهای مشترک بهمنظور «تحکیم ثبات و امنیت منطقهای» و رویارویی با «چالشها و تهدیدهای مشترک» عنوان کرد.
تاکید طرف روسی بر مقابله با «تهدیدهای مشترک» در حالی مطرح میشود که در هفتههای اخیر برخی مقامهای جمهوری اسلامی از همراهی نکردن مسکو با تهران در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل سخن گفتهاند.
در آخرین اظهار نظر از این دست، محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۹ مهر گفت جمهوری اسلامی در جریان جنگ با اسرائیل از روسیه انتظار کمک داشت اما مسکو کمکی ارائه نکرد.
یحیی رحیم صفوی، مشاور علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی نیز هفتم مهر اذعان کرد مسکو در جریان جنگ ۱۲ روزه «کمک نظامی» در اختیار تهران قرار نداد.
او افزود: «روسیه شهروندان یهودی زیادی دارد و این مساله بر مواضع مسکو اثرگذار بود.»
صلح در خاورمیانه
بهگفته کرملین پوتین و نتانیاهو در گفتوگوی تلفنی خود در روز دوشنبه ۱۴ مهر همچنین درباره وضعیت خاورمیانه از جمله طرح دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه و تداوم تلاشها برای تثبیت اوضاع در سوریه با یکدیگر رایزنی کردند.
پوتین پنجشنبه ۱۷ مهر درباره صلح حماس و اسرائیل گفت: «روسیه امیدوار است ابتکارات ترامپ برای حلوفصل مناقشه فلسطین و اسرائیل واقعاً در عمل محقق شود.»
او افزود: «ما بر این باوریم که مشکلات خاورمیانه تنها از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک قابل حل است. طبیعتاً آمادهایم از هر تلاش صلحآمیزی که به توقف خونریزی و بازگرداندن آرامش به این منطقه کمک کند، حمایت کنیم.»
به گفته پوتین، روسیه و شرکای آن در کشورهای مستقل مشترکالمنافع شرط اصلی ثبات در خاورمیانه را ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی میدانند.
او گفت: «این موضعگیری از زمان اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت و به میراث همه جمهوریهای سابق شوروی رسیده است. ما ایجاد دولت مستقل فلسطین را شرط اساسی و ضروری برای ثبات بلندمدت و حل مشکلات مرتبط با این بحران پیچیده میدانیم.»
