مطالب بیشتر
این گزارش با مشارکت کنسرسیوم بینالمللی روزنامهنگاران تحقیقی تهیه شده است.
بر اساس این اسناد، عربستان سعودی، مصر، اردن، امارات متحده عربی، قطر و بحرین، از اعضای ثابت سازوکاری بهنام «ساختار امنیتی منطقهای» بودهاند که با هماهنگی فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) فعالیت میکند.
هدف این سازوکار مقابله با نفوذ منطقهای ایران، توسعه همکاریهای اطلاعاتی و نظامی با اسرائیل و برگزاری رزمایشهای مشترک اعلام شده است.
سازوکار محرمانه، جلسات طبقهبندیشده
مطابق گزارش واشینگتنپست، تمامی جلسات این شبکه امنیتی با درجه محرمانگی بسیار بالا برگزار میشده و بهصراحت از عکسبرداری یا ارتباط با رسانهها منع شده است. در دستورالعملهای داخلی، حتی به رعایت ملاحظات مذهبی در برگزاری جلسات اشاره شده؛ از جمله تامین غذای کوشر و ممنوعیت سرو گوشت خوک یا صدف.
در سه سال گذشته، این شبکه نظامی چندین نشست امنیتی و تمرین نظامی مشترک در پایگاههایی از جمله بحرین، پایگاه العُدید در قطر، اردن و پایگاه فورتکمپل ایالت کنتاکی آمریکا برگزار کرده است. افسران ارشد ارتش آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی در این رزمایشها شرکت داشتهاند.
در یکی از این اسناد، جزئیات تمرینهای بینالمللی برای شناسایی و انهدام تونلهای زیرزمینی که مشابه ساختارهای مورد استفاده حماس در غزهاند ذکر شده است. در سندی دیگر، تمرین مشترکی در مصر با مشارکت نیروهای نظامی از آمریکا، اسرائیل، عربستان، اردن، قطر، یونان، هند و بریتانیا توصیف شده است.
هماهنگی اطلاعاتی علیه ایران
اسناد فاششده نشان میدهد که از سال ۲۰۲۲ کشورهای عضو این سازوکار دادههای راداری و حسگرهای نظامی خود را با شبکه آمریکایی یکپارچه کردهاند تا بتوانند در برابر موشکها و پهپادهای ایران واکنشی سریع نشان دهند.
در یکی از گزارشهای توجیهی سنتکام که به اسناد پیوست شده، ایران و گروههای نیابتی آن بهعنوان «محور شرارت» توصیف شدهاند و نقشههایی از تهدیدات موشکی در غزه و یمن ضمیمه گزارش است.
بر اساس این گزارش، دو کشور عربی بدون ذکر نام، اطلاعاتی را مستقیماً با اسکادران نیروی هوایی آمریکا به اشتراک گذاشتهاند. همچنین تمامی اعضا از یک سامانه پیامرسان رمزگذاریشده برای ارتباط مستقیم با پایتختهای متحد غربی، از جمله واشینگتن، استفاده میکنند.
طرحهای آتی و نقش ویژه عربستان
واشینگتنپست مینویسد که هدف بلندمدت این سازوکار، ایجاد مرکز سایبری خاورمیانه و «مرکز همگرایی اطلاعاتی منطقهای» برای اشتراکگذاری دادههای لحظهای و آموزش کارشناسان سایبری اسرائیلی و عرب است.
عربستان سعودی نقشی محوری در این ساختار ایفا کرده و به اسرائیل و کشورهای عربی اطلاعاتی درباره سوریه، یمن و فعالیتهای داعش منتقل کرده است.
در نشست نظامی مهمی که ژانویه گذشته در پایگاه فورتکمپل آمریکا برگزار شد، تمرینهایی برای شناسایی و خنثیسازی تونلهای تهاجمی ـ یکی از روشهای مرسوم جنگی در غزه ـ انجام شد.
در جلسهای دیگر، مقامات سعودی و آمریکایی ارزیابیهایی از تحرکات روسیه، ترکیه و نیروهای کرد در سوریه، تهدیدات حوثیها در یمن و عملیات داعش در عراق و سوریه ارائه دادند.
شکاف پس از حمله به دوحه
روابط میان اعضای این شبکه امنیتی مخفی در پی حمله هوایی اخیر اسرائیل به دوحه، پایتخت قطر، دچار بحران شد. این حمله که به هدف قرار دادن رهبران حماس در خاک قطر انجام شد، دولت آمریکا را غافلگیر و مقامات قطری را خشمگین کرد؛ بهویژه که دوحه یکی از اعضای فعال و میانجیهای کلیدی در این شبکه محرمانه بهشمار میرفت.
بهنوشته واشینگتنپست، دونالد ترامپ، رییسجمهور آمریکا، شخصاً طی تماسی از دفتر بیضی با بنیامین نتانیاهو تماس گرفته و از او خواسته بابت این حمله عذرخواهی کرده و تعهد دهد که چنین اقدامی تکرار نخواهد شد.
منابع نظامی آمریکا اعلام کردهاند که رادارهای آمریکایی نتوانستهاند جنگندههای اسرائیلی را ردیابی کنند چون اولویت تنظیمشده آنها بر نظارت بر ایران بوده است.
همکاری بدون اتحاد رسمی؛ دوگانگی در مواضع علنی و پنهان
اسناد تاکید دارند که این همکاری «به معنای تشکیل یک اتحاد جدید نیست» و همه جلسات باید کاملاً محرمانه باقی بماند. با این حال، کشورهای عربی همچنان در مجامع بینالمللی به محکومیت شدید اسرائیل ادامه میدهند.
امیر قطر عملیات اسرائیل در غزه را «جنگ نسلکشی» خوانده و عربستان سعودی اسرائیل را به «گرسنگیدادن به فلسطینیها و پاکسازی قومی» متهم کرده است.
کارشناسانی که واشینگتنپست با آنها گفتگو کرده، معتقدند این اسناد نشان میدهد که کشورهای عربی از یکسو برای تضمین امنیت خود به آمریکا وابستهاند، و از سوی دیگر نگران قدرتگیری اسرائیل هستند.
بهگفته توماس ژونو، استاد دانشگاه اتاوا: «کشورهای خلیج فارس از یک اسرائیل بیمهار واهمه دارند، اما برای مقابله با ایران به پشتیبانی نظامی آمریکا نیازمندند.»
از منظر واشینگتن، این همکاریها ادامهای بر مسیر «توافقنامههای ابراهیم» تلقی میشود که هدف آن، پیشبرد تدریجی عادیسازی روابط امنیتی میان اسرائیل و جهان عرب است.
بر همین اساس، ایالات متحده اخیراً ۲۰۰ نیروی نظامی برای نظارت بر اجرای آتشبس به منطقه اعزام کرده و ترامپ گفته ممکن است کشورهای عربی عضو این سازوکار، در آینده نیروهایی برای یک ماموریت چندملیتی در غزه اعزام کنند.
هرچند برخی کشورهای عربی از نقشه راه ترامپ برای پایان جنگ، شامل تشکیل نیروی بینالمللی و آموزش نیروهای پلیس جدید فلسطینی حمایت علنی کردهاند، اما هنوز هیچکدام از آنها بهطور رسمی متعهد به اعزام نیرو نشدهاند.
دفتر نخستوزیری بریتانیا شنبه اعلام کرد که کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، برای شرکت در نشست صلح شرمالشیخ به مصر سفر خواهد کرد؛ نشستی که انتظار میرود رهبران جهان در آن توافق صلحی با میانجیگری ایالات متحده برای پایان دادن به درگیری در غزه را امضا کنند.
بر اساس این بیانیه، مرحله نخست این طرح قرار است از دوشنبه آغاز شود و شامل آزادی گروگانها و زندانیان فلسطینی خواهد بود؛ اقدامی که بریتانیا آن را «نقطه عطفی تاریخی» پس از دو سال جنگ توصیف کرده است.
دفتر نخستوزیری بریتانیا اعلام کرد که استارمر در این نشست از نقش دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، و نیز تلاشهای دیپلماتیک مصر، قطر و ترکیه در پیشبرد این توافق تقدیر خواهد کرد.
انتظار میرود او خواستار تداوم هماهنگی بینالمللی برای اجرای مرحله بعدی طرح شود؛ مرحلهای که شامل استقرار یک ماموریت نظارت بر آتشبس و ایجاد حاکمیت انتقالی در غزه خواهد بود.
استارمر بار دیگر بر «حمایت قاطع» بریتانیا برای تضمین برقراری آتشبس و رساندن کمکهای بشردوستانه تأکید خواهد کرد.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات متحده، اعلام کرد که شنبه به همراه رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) و جرد کوشنر به غزه سفر کرد تا «پایبندی اسرائیل به مرحله آزادسازی گروگانها» در چارچوب طرح آمریکا برای پایان دادن به جنگ غزه را راستیآزمایی کند.
ویتکاف در پیامی در شبکه ایکس نوشت: «ما گزارشهای مفصلی درباره مسائل امنیتی، کمکهای بشردوستانه و تلاشها برای جلوگیری از درگیری دریافت کردیم.»
او افزود: «با تداوم تعهد و همکاری، صلح همچنان در دسترس است.»
