روزنامه اسرائیلی کالکالیست: ایران در جنگ ۱۲ روزه از پهپادهای رادارگریز استفاده نکرد
لیبرمن که از مخالفان بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به شمار میرود، شنبه ۱۲ مهر در حساب ایکس خود نوشت اسرائیل جمهوری اسلامی را مانند «حیوانی زخمی» رها کرد و این خطرناکترین وضعیت ممکن است.
او از فعالیت عوامل وابسته به جمهوری اسلامی در زمینه خرید فناوری و تجهیزات پهپادی و موشکی، رزمایشهای نظامی در غرب و شرق ایران و اعدام چندین شهروند به اتهام جاسوسی برای اسرائیل و انتساب این اتهام به دهها تن دیگر بهعنوان بخشی از فعالیتهای نگرانکننده دو ماه اخیر تهران نام برد.
لیبرمن همچنین به گزارشهای اخیر از آزمایش موشکی در تهران استناد کرد و گزارش رسانههای غربی درباره بازسازی سایتهای هستهای و حفاری، ساخت تونل و فعالیتهای تازه در سایت نطنز را از دیگر عوامل نگرانکننده برشمرد.
به گفته وزیر دفاع پیشین اسرائیل، این موارد در کنار فعالسازی مکانیسم ماشه، واقعیتهایی آشکار و برگرفته از «اطلاعات علنی» محسوب میشوند و باید اسرائیل را به این نتیجه برسانند که «ایرانیها نه دنبال جایزه نوبل صلح، که خواهان انتقام هستند».
لیبرمن پیشتر نیز دور بعدی رویارویی اسرائیل با جمهوری اسلامی را اجتنابناپذیر خوانده و هشدار داده بود درگیری با جمهوری اسلامی پایان نیافته و کسانی که چنین تصوری دارند، در اشتباه هستند.
اسرائیل ۲۳ خرداد با آغاز کارزاری بیسابقه، تاسیسات هستهای و نظامی در ایران را هدف حملات هوایی قرار داد که به جنگ ۱۲ روزه مشهور شد.
در آن زمان اسرائیل اعلام کرد هدف از این عملیات، جلوگیری از پیشرفت برنامههای تسلیحاتی جمهوری اسلامی و مقابله با طرح تهران برای نابودی اسرائیل است.
در مقابل، حکومت ایران بیش از ۵۰۰ موشک بالستیک و هزار و ۱۰۰ پهپاد انتحاری به سوی اسرائیل شلیک کرد.
وزیر دفاع پیشین اسرائیل بار دیگر نسبت به تکرار این درگیری هشدار داد و گفت درباره این موضوع، مساله نه «اگر»، بلکه «چه زمانی» است.
لیبرمن با انتقاد از رویکرد نتانیاهو افزود دولت اسرائیل در حمله هفتم اکتبر حماس «غافلگیر شد» و نباید اجازه داد چنین وضعیتی دوباره تکرار شود.
در هفتههای گذشته شماری از رسانههای غربی گزارش دادند تنشهای عمیق و راهبردی میان اسرائیل و جمهوری اسلامی همچنان حلنشده باقی مانده و خطر از سرگیری درگیریها در حال افزایش است.
موسسه علوم و امنیت بینالملل در گزارشی که جمعه ۱۱ مهرماه منتشر کرد افزود که این فعالیتها که از سپتامبر ۲۰۲۵ مشاهده شده، بیشتر در مراحل پایانی ساختوساز و تقویت امنیتی قرار دارد و به معنای گسترش یا شتابگیری فعالیتهای هستهای نیست.
در این گزارش تاکید شده است که تحلیلها حاکی است این اقدامات توانایی بازسازی سریع بخشهای تخریبشده برنامه هستهای را نشان نمیدهد.
واشینگتنپست نیز جمعه گذشته ۴ مهر با استناد به تصاویر ماهوارهای و نظرات تحلیلگران گزارش داد جمهوری اسلامی همچنان به ساخت یک تاسیسات نظامی عمیق زیرزمینی در منطقه کوه کلنگ یا کلنگ گزلا در جنوب سایت هستهای نطنز ادامه میدهد.
این منطقه پس از حملات آمریکا و اسرائیل توجه ناظران را بیش از پیش به خود جلب کرده است.
در گزارش واشینگتن پست نیز تاکید شده بود که بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد حکومت ایران در ماههای اخیر فعالیتهای عمرانی در این سایت زیرزمینی را افزایش داده است.
این روند حاکی از آن است که جمهوری اسلامی کار بر روی برنامه هستهای تسلیحاتی خود را بهطور کامل متوقف نکرده و احتمالا با احتیاط در حال بازسازی ظرفیتهای از دسترفته است.
این پروژه در مکانی موسوم به «کوه کلنگگزلا» یا همان «کوه کلنگ» اجرا میشود؛ جایی که مهندسان ایرانی از سال ۲۰۲۰ در دل رشتهکوه زاگرس، در فاصله حدود ۱.۵ کیلومتری نطنز، مشغول حفر تونل بودهاند.
پیشتر در اردیبهشتماه، موسسه علوم و امنیت بینالملل گزارش داده بود حکومت ایران در حال احداث یک محوطه امنیتی با حصارهای جدید در اطراف کوه کلنگ گزلا است.
دو گزینه پیشروی ایران
بهنوشته دیوید آلبرایت، رییس موسسه علوم و امنیت بینالملل و از نویسندگان گزارش جدید این موسسه، بهنظر میرسد جمهوری اسلامی دو مسیر اصلی برای این سایت در پیش دارد: یا تجهیزات باقیمانده در این تاسیسات را که بهشدت زیر نظر است جمعآوری کند و در نتیجه در معرض حملات مجدد قرار گیرد، یا ساخت تدریجی ظرفیتهای جدید را پیش گیرد که در این صورت باید هرگونه واردات یا تولید داخلی خارج از صنایع نظامی بهشدت از نظر کیفیت و احتمال خرابکاری مورد بررسی قرار گیرد.
پیشینه و وضعیت کنونی
موسسه علوم و امنیت بینالملل که این سایت را از زمان آغاز ساخت در اواخر ۲۰۲۰ رصد میکند، پیشتر به عمق و ابعاد بالقوه تونلها، ورودیهای تقویتشده و اقدامات امنیتی همچون احداث دیوار و حصار پیرامون کوه اشاره کرده بود.
در گزارش این موسسه تاکید شده که تا خرداد ماه امسال این ارزیابی وجود نداشت که این تاسیسات عملیاتی شدهاند و فعالیتهای اخیر نیز همین برداشت را تایید میکند.
بهنوشته موسسه علوم و امنیت بینالملل یکی از دلایل عدم حمله هوایی مستقیم به این محل در جنگ ۱۲ روزه میتواند همین موضوع باشد، اگرچه احتمال حملات غیرمتعارف همچنان منتفی نیست.
تکمیل دیوار و حصار امنیتی
در گزارش جدید منتشر شده در ۱۱ مهر آمده است که تصاویر ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۵ نشان میدهد محیط امنیتی اطراف کوه کامل شده و در حال تبدیل به یک «حصار دو لایه» است؛ بدین معنا که پشت دیوار، حصاری در حال احداث است و فضای میان دیوار و حصار میتواند به منطقه نظارت الکترونیکی بدل شود.
بهنوشته موسسه علوم و امنیت بینالملل انتظار میرود در آینده برجهای نگهبانی و جادههای گشتی به این مجموعه افزوده شود. با این حال در غیاب دوربین، حسگر، نورافکن و سیستمهای هشدار، این موانع بیشتر فیزیکیاند و علیه نفوذگران حرفهای کارایی محدودی دارند.
ورودی شرقی و نشانههای پایان حفاری
در این گزارش همچنین گفته شده است که تصاویر ماههای خرداد تا مرداد نشاندهنده فعالیت در ورودی شرقی اصلی تونل است؛ ورودیای که تاکنون کمترین کار پایدارسازی بر آن انجام شده و جریان آب مداوم نشانهای از مشکلات زمینشناسی احتمالی در این منطقه است.
بهنوشته موسسه علوم و امنیت بینالملل جمهوری اسلامی اکنون تمرکز خود را بر تکمیل این ورودی گذاشته است. تغییر شکل توده خاکهای حاصل از حفاری نیز نشان میدهد کارها بیشتر در جهت تکمیل سازههاست تا گسترش تونل.
تقویت تاسیسات تونلی ۲۰۰۷
براساس این گزارش، تصاویر ماهوارهای ۱۰ اوت ۲۰۲۵ از شرکت مکسار نشان میدهد ورودیهای تاسیسات تونلی قدیمیتر که از سال ۲۰۰۷ ساخته شده بودند، با پوشش ضخیم بتنی تقویت و سپس با خاک پوشانده میشوند. این اقدام آشکارا با هدف مقاومسازی در برابر حملات هوایی یا خرابکاری انجام میشود.
این مجموعه سالها غیرفعال بود اما طی پنج سال اخیر به تدریج بازفعال شده و در دو سال اخیر تغییرات قابلتوجهی در حصارهای امنیتی و ساخت الحاقات ورودیها پیدا کرده است. برخی الحاقات میتوانند برای نگهداری تجهیزات و تاسیسات پشتیبانی تونل به کار روند.
پرسشهای کلیدی درباره انتقال مواد هستهای
در ادامه این گزارش آمده است که روش مشابه تقویت ورودیها پیشتر در تاسیسات فردو نیز مشاهده شده بود، جایی که پیش از حمله آمریکا در عملیات «چکش نیمهشب»، دریچههای تهویه هوا با دیوارههای بتنی محافظت شده بودند.
اقدام حکومت ایران پس از آن حمله برای افزودن چنین لایههایی در نطنز این پرسش را مطرح میکند که آیا جمهوری اسلامی توانسته پیش از ضربات آمریکا مواد ارزشمند از جمله ذخایر اورانیوم غنیشده یا تجهیزات هستهای را به این تاسیسات منتقل کند یا خیر.
این نگرانی با تصاویر ماهوارهای ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵ شدت گرفته که خروج یک کامیون حدود ساعت ۹ صبح از محوطه تونل را نشان میدهد.
تسورکوف جمعه ۱۱ مهر با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در ایکس از دولت آمریکا و شخص دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، برای نقشی که در آزادی او ایفا کردند، قدردانی کرد و گفت: «از اقدام قاطع رییسجمهوری ترامپ متشکرم که بدون هیچ امتیازی به گروگانگیران، مرا به خانه بازگرداند.»
تسورکوف همچنین از آدام بوهلر، فرستاده ویژه آمریکا در امور گروگانها، و مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، به دلیل تلاشهایشان برای آزادی او «از صمیم قلب» تشکر کرد.
ترامپ ۱۸ شهریور خبر آزادی تسورکوف را اعلام کرد. تا پیش از اعلام ترامپ، تلاشهای مکرر آمریکا و اسرائیل برای آزادی او بینتیجه مانده بود و دولت عراق نیز از پیگیری مذاکرات با این گروه خبر داده بود.
دولت عراق در طول دوران اسارت او از سوی آمریکا تحت فشار بیسابقهای قرار گرفت.
آدام بوهلر، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور رسیدگی به گروگانها، ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ با انتقاد از محمد شیاع السودانی، نخستوزیر عراق گفته بود او درباره آزادی این محقق «بهطور مداوم» به دولت جو بایدن «وعدههای دروغ داد».
بوهلر افزود: «اگر تسورکوف همین حالا آزاد نشود، یا نخستوزیر عراق ناتوان است و باید برکنار شود، یا حتی بدتر، همدست است.»
او خطاب به سودانی هشدار داد: «حواس دونالد ترامپ به شماست.»
تسورکوف که پس از آزادی در بیمارستان شیبا در تلهاشومر بستری شده بود، در گفتوگو با نتانیاهو، تاکید کرده بود که پرونده او نشاندهنده واقعیت امروز عراق است.
او گفته بود: «این کشور از نفوذ نیروهای نیابتی ایران رنج میبرد و زندگی هزاران بیگناه را نابود کرده است. من یکی از آنها هستم، اما افراد بسیاری دیگر هم وجود دارند. امیدوارم اسرائیل و جامعه بینالمللی برای پایان دادن به این وضعیت اقدام کنند.»
او همچنین با اشاره به دوران اسارت خود تاکید کرده بود: «چیزهای بسیار دشواری را پشت سر گذاشتم، از جمله شکنجه در عراق. بهبودی زمان خواهد برد.»
نتانیاهو نیز در پاسخ به او گفته بود: «درست میگویی، این یک مشکل جدی است. ایران تلاش دارد کنترل کامل عراق را به دست بگیرد و علاوه بر رنجی که بر مردم آن کشور تحمیل میکند، از خاک عراق برای حمله به اسرائیل استفاده میکند.»
او که به زبان عربی مسلط است، پیشتر نیز برای پژوهش میدانی به کشورهای مختلف خاورمیانه سفر کرده و از جمله ۱۰ بار به عراق رفته بود.
تسورکوف پیش از ربوده شدن در آمریکا و در حال تکمیل دکترای خود در دانشگاه پرینستون بود.
