اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به سخنان محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: «ادعای انتقال اطلاعات پدافندی ما به اسرائیل از سوی روسیه صحت ندارد.»
محمد صدر گفته بود: «اسرائیل در جنگ اخیر و قبلی، تمام مراکز پدافندی ما را زد. من تحلیلی به شما میگویم که روسیه اطلاعات پدافندی ما را به اسرائیل داده بود.»
روزنامه جهان صنعت دوشنبه سوم شهریور در گزارشی با هشدار درباره پیامدهای بحران انرژی بر اشتغال در ایران، نوشت که کمبود برق و خاموشیهای مکرر کارخانهها، «موتور محرکه اقتصاد را از کار انداخته» و تهدیدی جدی برای اشتغال و تولید است.
در این گزارش تاکید شد که بحران کمبود انرژی نه تنها بازار کار را تخریب میکند، بلکه با کاهش سرمایهگذاری، اشتغال آینده را نیز بهشدت تهدید کرده و جامعه را با پیامدهای خطرناک اجتماعی مواجه خواهد کرد.
طی هفتههای گذشته و در پی قطعی مکرر برق در شهرهای مختلف ایران، شماری از شهروندان با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال گزارش دادند قطع برق باعث مختلشدن کسبوکار و فعالیت اقتصادیشان شده است.
خاموشی صنایع و تهدید اشتغال کارگران
قطع برق، صنایع انرژیبر مانند فولاد، سیمان، آلومینیوم، پتروشیمی و خودروسازی را با توقف خطوط تولید، کاهش بهرهوری و افزایش هزینهها مواجه کرده و در مواردی به تعطیلی واحدها و از دست رفتن شغل کارگران منجر شده است.
به نوشته جهان صنعت، خاموشیها با افزایش وابستگی صنایع به ژنراتورهای دیزلی، به «رشد قیمت کالاها، کاهش تقاضا و در نهایت افت تولید و تعدیل نیرو» دامن زده است.
حمید حاجاسماعیلی، کارشناس بازار کار، در گفتوگو با این روزنامه گفت قطعیهای برق ناشی از بحران انرژی کسبوکارها و واحدهای صنعتی را بهشدت تحت فشار قرار داده و به کاهش ۴۰ درصدی ظرفیت تولید منجر شده است.
فعالان صنایع ۱۴ مرداد نیز هشدار دادند با اعمال خاموشیهای گسترده از اردیبهشت، پیشبینی میشود تولید فولاد در سال جاری ۳۳ درصد کاهش یابد.
هشدار کارشناسان و فعالان کارگری درباره موج بیکاری
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نیز در گزارشی نوشت قطعیهای مکرر برق و نبحران انرژی در ماههای اخیر، صنایع بزرگ و کارگاههای کوچک و متوسط را با مشکلات جدی روبهرو کرده و بیم آن میرود که نرخ بیکاری در ماههای آینده افزایش یابد.
تسنیم با اشاره به اینکه بسیاری از کارگاهها به دلیل قطعیهای مکرر برق ناچار شدهاند ساعات کاری خود را کاهش دهند یا بخشی از خطوط تولید را متوقف کنند، هشدار داد که ادامه قطعیهای انرژی، مستقیما بر شاخص بیکاری تاثیر میگذارد.
همزمان، فتحالله بیات، رییس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی هشدار داد که با ادامه قطعی برق در ایران، بسیاری از کارخانهها و شرکتها ناچار به اخراج کارگران و تعدیل نیرو میشوند.
در همین حال محمدرضا تاجیک، عضو شورای عالی کار، با اشاره به نرخ تورم بالا و افزایش شدید هزینههای معیشتی، گفت باید در حداقل دستمزد کارگران برای نیمه دوم سال بازنگری شود.
مالک حسینی، معاون وزیر کار دولت پزشکیان، نیز گفت ۵۷ درصد از بازار کار ایران در اختیار مشاغل غیررسمی است و کارگران این بخشها عمدتا بیمه ندارند.
در ۱۷ مرداد، ۱۰ تشکل کارگری در بیانیهای با انتقاد از تصمیم حکومت برای اعلام تعطیلی در بسیاری از استانها بهدلیل بحران انرژی، گفتند که این سیاست «تولید و کار و ارکان جامعه را از کار انداخته» است.
دفتر نمایندگی فرانسه در سازمان ملل، در گفتوگو با خبرنگار ایراناینترنشنال ارائه پیشنویس قطعنامه از سوی روسیه را تایید کرد اما در عین حال افزود که این پیشنویس هنوز نهایی نشده، امکان تغییر آن وجود دارد و بهطور رسمی در دستور کار شورای امنیت قرار نگرفته و فعلا قرار جلسهای برای بررسی آن گذاشته نشده است.
در بند دوم قطعنامه پیشنهادی روسیه آمده است که در این مدت ششماهه که امکان تمدید بیشتر هم دارد، «هرگونه بررسی ماهوی در خصوص مسائل مرتبط با اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) و برجام به حالت تعلیق درآید».
افزون بر این، در پیشنویس این قطعنامه به «فراخواندن همه طرفهای اولیه برجام برای از سرگیری فوری مذاکرات» درباره مسائل مربوط به قطعنامه ۲۲۳۱ اشاره شده است.
وزارت امور خارجه روسیه نیز در بیانیهای که در اختیار روزنامه اقتصادی-سیاسی کامرسانت قرار داد تاکید کرده است که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی، مسکو از اقدام قدرتهای اروپایی حمایت نخواهد کرد.
وزارت امور خارجه روسیه بازگشت تحریمهای لغو شده سازمان ملل علیه ایران را «عاملی جدی در ایجاد بیثباتی» خوانده و قدرتهای اروپایی را بابت تصمیمهایشان «در حل مشکلاتی که خودشان مطرح میکنند» سرزنش کرده است.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «اروپاییها فقط روی کاغذ طرفدار دیپلماسی و مذاکرهاند. رفتارهایشان چشمانداز رسیدن به این هدف را دشوارتر میکند و انگیزه آنها برای حل مشکلات را زیر سوال میبرد.»
پیشنویس قطعنامه روسیه به چه معناست؟
قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) که بر برنامه هستهای جمهوری اسلامی متمرکز است، ۲۹ تیر ۱۳۹۴، پس از توافق جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵ شامل آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان تصویب شد.
بر اساس این قطعنامه تحریمهای هستهای شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی بهصورت تدریجی و البته مشروط به اجرای تعهدات از سوی حاکمیت ایران لغو شد.
در این قطعنامه سازوکاری تعیین شده بود که در صورت نقض جدی تعهدات از سوی جمهوری اسلامی، تحریمهای پیشین بهطور خودکار و بدون نیاز به رایگیری بازگردد.
طی مذاکرات هفتههای گذشته میان جمهوری اسلامی با سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه که با عنوان تروئیکای اروپایی از آنها یاد میشود، به حکومت ایران مهلت داده شد تا نهم شهریور (۳۱ اوت) همکاری کامل با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و گفتوگو با ایالات متحده را از سر بگیرد، در غیر این صورت فرآیند فعال شدن مکانیسم ماشه آغاز خواهد شد.
مکانیسم ماشه فقط تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ معتبر است و پس از آن این ابزار حقوقی برای همیشه از دسترس خارج میشود.
کاخ کرملین دوشنبه سوم شهریور، ساعاتی پیش از انتشار خبرهای مرتبط با این قطعنامه، اعلام کرد که رییسجمهوری روسیه در تماسی تلفنی با مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، درباره برنامه هستهای این کشور و همچنین نشست اخیر پوتین با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در آلاسکا گفتوگو کرد.
دفتر پزشکیان نیز با تایید این گفتوگو، از ابراز امیدواری پوتین برای رسیدن مذاکرات مربوط به مکانیسم ماشه به «سرانجامی مطلوب» خبر داد.
واکنشها به پیشنویس قطعنامه پیشنهادی روسیه
لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال در اروپا که تحولات پرونده هستهای جمهوری اسلامی را از نزدیک دنبال میکند، درباره این پیشنویس در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: « بهنظر میرسد پیشنویس روسیه برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ شامل بندی است که فعالسازی مکانیسم ماشه در آینده را منتفی میکند. روشن است که چنین چیزی -اگر درست باشد- برای سه کشور اروپایی (E3) غیرقابل قبول خواهد بود و هرگونه تلاش صادقانه در این زمینه را تضعیف میکند.»
ریچارد نفیو، معمار تحریمهای آمریکا علیه ایران در دوران ریاستجمهوری اوباما و از مذاکرهکنندگان ایالات متحده در جریان برجام، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس به تحلیل نورمن پاسخ داده و این احتمال را مطرح کرده است: «شاید منظورشان این باشد که تا وقتی دوره تمدید برقرار است، مکانیسم ماشه در حالت تعلیق باشد، اما وقتی تمدید تمام شد، دوباره فعال شود.»
نفیو، نویسنده کتاب «هنر تحریم» و پژوهشگر ارشد مرکز پژوهشی «سیاست انرژی جهانی» وابسته به دانشگاه کلمبیا، چنین برداشتی را «از نظر مقابله با تخلفها مشکلساز» خوانده و نوشته است: «اگر واقعبین باشیم، ایران سالهاست که برجام را نقض کرده، بیاینکه ماشه فعال شود و دنیا همچنان سر جایش ایستاده است.»
به عقیده او «همهچیز وابسته به مذاکرات یا از سرگیری بازرسیهای آژانس [بینالمللی انرژی اتمی] است» و بدون این دو، تمدید پیشنهادی روسیه «فقط شش ماه به ایران فرصت میدهد تا کارهایی را انجام دهد که نباید.»
او ادامه داده است: «اگر تصمیم با من بود، آن را نمیپذیرفتم. سه کشور اروپایی بیش از شش سال است که مکانیسم ماشه را فعال نکردهاند، حتی پس از عقبنشینی ایران از برجام، وسط مذاکره هم ماشه را نمیکشند و اگر ضربالاجل نزدیک نبود، میشد گفت حالا هم قصدی برای فعال کردن ماشه ندارند.»
علی واعظ، مدیر بخش ایران در سازمانِ «گروه بینالمللی بحران» که از حامیان مذاکره با جمهوری اسلامی و حفظ توافق هستهای است در پاسخ به نورمن نوشته است: «بسیار بعید است که روسیه بتواند نُه رای در شورای امنیت سازمان ملل متحد کسب کند.»
با توجه به همسویی چین و روسیه، این احتمال وجود دارد که پکن از پیشنهاد مسکو برای تمدید شش ماهه برجام و تعلیق مکانیسم ماشه تا آن زمان حمایت کند، اما روشن نیست که سه کشور اروپایی چنین پیشنهادی را بپذیرند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا ۳۱ مرداد در گفتوگو با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیشنهاد کرده بودند که با هدف «فراهم کردن زمان بیشتر برای دیپلماسی»، مهلت برجام را تمدید کنند.
عباس عراقچی در پاسخ به این پیشنهاد گفته بود که جمهوری اسلامی موضوع را «با دوستان خود در شورای امنیت» مطرح خواهد کرد.
