مطالب بیشتر
خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیلی نوشت که کارزار گسترده حملات هوایی اسرائیل فراتر از نابودی سانتریفیوژهای هستهای و توان موشکی جمهوری اسلامی است.
این خبرگزاری پنجشنبه ۲۹ خرداد به نقل از مقامهای اسرائیلی، غربی و منطقهای گزارش داد که این حملات با هدف در هم شکستن پایههای حکومت علی خامنهای و نزدیک کردن آن به مرز فروپاشی انجام میشود.
این منابع به رویترز گفتند بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، خواهان آن است که جمهوری اسلامی بهاندازهای تضعیف شود که ناگزیر به دادن امتیازهای بنیادی از جمله کنار گذاشتن دائمی غنیسازی هستهای، برنامه موشکهای بالستیک و حمایت از گروههای شبهنظامی در سراسر منطقه شود. نتانیاهو همچنین قصد دارد حکومت خامنهای را بهشدت فلج کند.
یک مقام ارشد منطقهای که رویترز نامش را اعلام نکرد، گفت: «هدف این کارزار فرسودن توانایی رژیم در نمایش قدرت و حفظ انسجام داخلی آن است.»
بزرگترین بحران موجودیتی جمهوری اسلامی
بهنوشته رویترز، حکومت اسلامی ایران با بحرانی موجودیتی روبهروست که از زمان انقلاب ۱۳۵۷ بیسابقه است. حتی جنگ هشت ساله ایران و عراق نیز تهدیدی تا این اندازه مستقیم برای حکومت آخوندها ایجاد نکرد. اسرائیل به عنوان پیشرفتهترین قدرت نظامی خاورمیانه میتواند در هر نقطهای از ایران با پهپادها، جنگندههای پیشرفته اف-۳۵، عملیات ترور بهدست ماموران موساد و جنگ سایبری به جمهوری اسلامی ضربه بزند. در روزهای اخیر، اسرائیل دامنه اهداف خود را به نهادهای دولتی مانند پلیس و ساختمان صداوسیمای دولتی در تهران گسترش داده است. به گفته چهار منبع دولتی و دیپلماتیک، دولت نتانیاهو دستکم برای دو هفته حملات هوایی شدید برنامهریزی کرده است، گرچه سرعت عملیات بستگی به مدت زمان لازم برای نابودی انبارهای موشکی و توان پرتابی جمهوری اسلامی دارد.
دنیس راس، فرستاده پیشین آمریکا در امور خاورمیانه و مشاور چند دولت ایالات متحده، بر این باور است که جمهوری اسلامی تحت فشار است و شاید پس از حذف بخش بزرگی از حلقه نزدیکان خامنهای، آسیب به زیرساختهای هستهای و سایتهای موشکی، و کشته شدن فرماندهان ارشد امنیتی، به سمت مذاکره حرکت کند.
راس که اکنون عضو موسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک است، گفت: «به نظرم حکومت احساس آسیبپذیری میکند.»
او تاکید کرد هدف اصلی اسرائیل فلج کردن برنامههای هستهای و موشکی ایران است، اما اذعان داشت: «اگر حکومت در نتیجه این حملات سقوط کند، اسرائیل ناراحت نخواهد شد.»
بهرغم لحن تهدیدآمیز دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا در روزهای اخیر، به گفته راس، اگر تهران راهی قابل اعتماد برای رسیدن به توافق ارائه دهد، هنوز این احتمال وجود دارد که ترامپ آن را بپذیرد. اما پس از آنکه ایران در شش دور قبلی مذاکرات هستهای با آمریکا هیچ امتیازی نداد، واشینگتن پیش از حمایت از آتشبس خواهان تضمینهای جدی در خصوص اهداف خود، از جمله کنار گذاشتن دائمی غنیسازی، خواهد بود. راس گفت: «فکر میکنم هزینهای که جمهوری اسلامی باید بپردازد بالا خواهد بود.»
خواسته مهم: عقبنشینی خامنهای بدون تحقیر
دو منبع نزدیک به جمهوری اسلامی، که نامشان اعلام نشده، به رویترز گفتند برای حکومت اجازه دادن به خامنهای ۸۶ ساله برای عقبنشینی بدون تحقیر، موضوعی کلیدی است. بهگفته آنها، اگر عزت یا چشمانداز بقای او سلب شود، ممکن است به جنگ تمامعیار دست بزند. پس از آنکه ترامپ روز سهشنبه در شبکههای اجتماعی خواستار «تسلیم بیقید و شرط» ایران شد، خامنهای در سخنرانی تلویزیونی هشدار داد که هرگونه مداخله نظامی آمریکا به «آسیبهای جبرانناپذیر» منجر خواهد شد. نتانیاهو نیز در روزهای اخیر آشکارا از احتمال تغییر رژیم سخن گفته و به ایرانیان وعده داده است «روز آزادی در راه است».
دولتهای منطقه نگرانند اوضاع از کنترل خارج شود و ایران - کشوری با ۹۰ میلیون جمعیت و تنوع قومی که مرز میان خاورمیانه و آسیاست - به هرجومرج کشیده شود یا جنگی آغاز شود که به فراتر از مرزهایش گسترش یابد.
انور قرقاش، مشاور رییس امارات متحده عربی، گفت: «شما نمیتوانید منطقه را با نیروی قهری بازسازی کنید. شاید برخی مشکلات حل شود اما مشکلات دیگری ایجاد خواهد شد.»
در حالی که کشورهای سنی خلیج فارس بهطور علنی حملات اسرائیل را محکوم کردهاند، اما تحلیلگران میگویند رهبران ریاض و ابوظبی بهطور پنهانی از تضعیف رقیب شیعه خود، که زیرساختهای حیاتی آنها از جمله تاسیسات نفتی را هدف قرار داده، استقبال میکنند.
از نظر نظامی، تهران گزینههای اندکی دارد. اسرائیل کنترل آسمان ایران را به دست گرفته و بیشتر پدافند هوایی آن را نابود کرده است. بخش زیادی از انبار موشکهای بالستیک ایران نیز آسیب دیده و حدود ۴۰۰ موشک شلیکشده آن عمدتا با سامانههای پدافندی چندلایه اسرائیل منهدم شدهاند. پرسش این است که وقتی موشکها تمام شد، چه میماند؟
رویترز در ادامه گزارش خود نوشته شاید با وجود پراکندگی اپوزیسیون ایران و نبود نشانهای از شکاف در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که ۲۵۰ هزار نیروی رسمی و داوطلب بسیجی دارد، چشماندازی برای فروپاشی سریع نخبگان حاکم دیده نشود. در خیابانهای تهران خبری از اعتراضات عمده نیست و بسیاری از ایرانیان از حملات اسرائیل خشمگیناند. بدون تهاجم زمینی یا خیزش داخلی، تغییر نظام سیاسی در ایران دور از دسترس است.
ترامپ روز سهشنبه تهدیدی ضمنی علیه خامنهای مطرح کرد و گفت که سرویسهای اطلاعاتی آمریکا محل اقامت او را میدانند اما «فعلاً» قصد کشتن او را ندارند.
ترور حسن نصرالله، رهبر حزبالله لبنان، این گروه را دچار آشفتگی کرد، اما هستند کسانی که هشدار میدهند کشتن خامنهای ممکن است چنین تاثیری نداشته باشد زیرا به گفته یکی از آنها، «قدرت واقعی اکنون در دست مجتبی، پسر خامنهای، و سپاه است که با وجود از دست دادن فرماندهان کلیدی، همچنان ستون فقرات حکومت است.»
در عین حال روشن نیست که کشتن خامنهای که هنوز برای شمار قابل توجهی از شیعیان رهبری مذهبی نیز محسوب میشود، چه پیامدهای احتمالی میتواند داشته باشد.
خبرگزاری رویترز به نقل از سه دیپلمات گزارش داد که استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، و عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در بحبوحه جنگ جمهوری اسلامی با اسرائیل، با یکدیگر مستقیما مذاکره کردند.
بر اساس این گزارش، این دو در روزهای اخیر چندین بار با یکدیگر تلفنی گفتگو کردهاند تا راهحلی دیپلماتیک برای پایان دادن به این بحران بیابند.
این دیپلماتها که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، گفتند عراقچی اظهار داشته که تهران تا زمانی که اسرائیل حملات خود را متوقف نکند، به مذاکرات هستهای باز نخواهد گشت.
آنها افزودند که در این گفتگوها، بحث کوتاهی نیز درباره پیشنهاد آمریکا در پایان ماه مه انجام شده؛ پیشنهادی که خواستار ایجاد کنسرسیومی منطقهای برای غنیسازی اورانیوم در خارج از ایران است و تهران تاکنون آن را رد کرده است.
هنوز مقامات آمریکایی و جمهوری اسلامی این گزارش رویترز را تایید نکردهاند.
پایگاه خبری صدای میراث از حمله پهپادی به ساختمان صداوسیما خبر داد.
اسرائیل پیشتر نیز به این ساختمان حمله کرده بود.
یک شهروند با ارسال ویدیویی به ایراناینترنشنال، مرز گمرک آستارا را نشان میدهد و میگوید سفرا و کارکنان سفارتخانهها از این مسیر به آذربایجان میروند تا از آنجا به کشورهای خود پرواز کنند.
این اقدام در پی حملات اخیر اسرائیل و بالا گرفتن تنشها میان جمهوری اسلامی و این کشور صورت گرفته است.
یک منبع آگاه به سیانان گفت که احتمالا استیون ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، عصر پنجشنبه در نشست بین وزیر خارجه آمریکا و وزیر خارجه بریتانیا، در کاخ سفید شرکت کند.
همزمان وزیر خارجه فرانسه در مصاحبه با الحدث گفت: «آمادهایم با ایران وارد مذاکره شویم و این کشور را به کنار گذاشتن برنامه هستهایاش ترغیب کنیم.»
