آمارهای خوش‌رنگ، واقعیت‌های تیره؛ بحران انرژی ایران پشت پرده تبلیغات
با وجود وعده «صداقت و شفافیت» مسعود پزشکیان در دوران انتخابات ریاست جمهوری، مقامات دولت او از همان آغاز کار، در تلاشی آشکار برای القای امید به بهبود شرایط بحرانی موجود، به ارائه آمارهایی اغراق شده و نادرست درباره وضعیت انرژی کشور روی آورده‌اند.
در ماه‌های اخیر، مقامات جمهوری اسلامی بارها از «دستاوردهای چشمگیر» در افزایش تولید بنزین و گاز خبر داده‌اند و حتی برخی وعده داده‌اند که بحران کمبود برق در تابستان امسال رفع خواهد شد. اما سندی محرمانه از وزارت نفت که به دست ایران‌اینترنشنال رسیده، نه تنها این ادعاها را بی‌پایه می‌داند، بلکه نشان می‌دهد بحران انرژی کشور با سرعتی هشداردهنده رو به وخامت است.
ایران اکنون در تمام فصول با کسری انواع انرژی مواجه است. در دوره‌های اوج مصرف، کمبود گاز و برق تا ۲۵ درصد و کمبود بنزین تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.
انتشار آمار نادرست به جای شفاف‌سازی
در شرایطی که پروژه‌های توسعه‌ای انرژی عملا متوقف شده‌اند، مسئولان به جای شفاف‌سازی، به انتشار آمارهای خوش‌بینانه و نادرست درباره تولید انرژی روی آورده‌اند.
اواخر سال ۲۰۲۴، محمدصادق عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، گفت که تولید روزانه بنزین کشور ۱۰ میلیون لیتر و تولید گازوئیل ۱۳ میلیون لیتر افزایش یافته است اما سندی داخلی از همین شرکت که به دست ایران‌اینترنشنال رسیده، نشان می‌دهد این ارقام به وضوح اغراق‌آمیز هستند.
برای نمونه، تولید پایه بنزین پالایشگاه‌های کشور در اواخر پارسال نسبت به دوره مشابه در سال ۲۰۲۳ تنها ۱.۵ میلیون لیتر افزایش یافته و حتی اگر کل سال را در نظر بگیریم، رشد تولید تنها ۳.۵ درصد بوده است.
در مورد گازوئیل نیز رشد تولید در سال گذشته تنها سه درصد بوده، در حالی که مصرف بنزین و گازوئیل هر دو در سال ۲۰۲۴ رشدی ۷.۵ درصدی را تجربه کرده‌اند. نشانه‌ای روشن از تشدید کسری سوخت در کشور.
با وجود این‌که طی سال‌های گذشته هیچ پالایشگاه جدیدی راه‌اندازی نشده، دولت سالانه حدود ۱.۵ میلیون خودروی تولیدی داخلی با راندمان پایین را وارد بازار کرده و بدین ترتیب بار بیشتری بر دوش شبکه سوخت کشور گذاشته است.
تولید روزانه بنزین پایه در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰۱ میلیون لیتر بوده، در حالی که مصرف به ۱۲۳ میلیون لیتر در روز رسیده است.
گزارش وزارت نفت نشان می‌دهد که دولت برای جبران این شکاف، تنها به افزودن حجم عظیمی از مواد غیراستاندارد به بنزین پایه روی آورده است.
این افزودنی‌ها شامل مواد شیمیایی، سوخت‌های تولیدی پتروشیمی‌ها، اکتان‌افزاها و ماده بحث‌برانگیز ام‌تی‌بی‌ایی (MTBE) هستند. ترکیبی که به دلیل اثرات مخرب زیست محیطی و سلامت انسان، در بسیاری از کشورهای غربی ممنوع شده است.
در سال ۲۰۱۸، حجم افزودنی‌ها تنها پنج میلیون لیتر در روز (معادل شش درصد از کل بنزین) بود اما اکنون به بیش از ۲۰ میلیون لیتر در روز رسیده که ۲۰ درصد از ترکیب نهایی بنزین کشور را شامل می‌شود.
همچنین طبق گزارش یادشده، تنها یک-چهارم بنزین تولیدی کشور با استانداردهای یورو-۴ و یورو-۵ همخوان است. با این حال، حتی درباره همین میزان نیز تردیدهایی در خصوص رعایت کامل استانداردها وجود دارد.
تولید گاز؛ ادعاهایی که با واقعیت نمی‌خواند
چندی پیش مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی اعلام کرد در سال گذشته شش میلیارد متر مکعب گاز بیشتر از میدان پارس جنوبی به شبکه تزریق شده است. این میدان، منبع تامین ۷۳ درصد گاز کشور است.
هم‌زمان، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز که مسئول ۲۵ درصد تولید گاز کشور است، گفت که تولید روزانه گاز این شرکت در پاییز و زمستان گذشته ۱۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته. رقمی که معادل افزایش سالانه دست‌کم دو میلیارد متر مکعب است.
بر اساس اظهارات این دو مقام که تقریبا کل تولید گاز کشور را مدیریت می‌کنند، می‌توان نتیجه گرفت ایران در سال گذشته دست‌کم هشت میلیارد متر مکعب افزایش تولید گاز داشته است اما نهادهای بین‌المللی همچون آژانس بین‌المللی انرژی و مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) که ایران نیز عضو آن است، این عدد را بیش از حد خوش‌بینانه دانسته و میزان واقعی رشد را نصف این رقم اعلام کرده‌اند.
در حالی که ایران در دهه گذشته به طور میانگین سالانه بیش از پنج درصد رشد تولید گاز داشته، این نرخ در سال‌های اخیر به دو درصد کاهش یافته است و آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که این عدد در سال جاری حتی به حدود یک درصد محدود خواهد شد.