دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، فرمانی اجرایی امضا کرد که دولت او را موظف میکند قوانین موجود درباره الزام دانشگاهها را به افشای دریافت کمکهای مالی بزرگ از کشورهای خارجی اجرا کند.
ترامپ همچنین فرمان دومی را امضا کرد که فرآیند اعتبارسنجی دانشگاهها را تغییر میدهد تا تمرکز آن بر شایستگی و نتایج باشد نه سیاستهای مرتبط با گوناگونی، انصاف و شمول.
بازارهای بورس آمریکا با امید به احتمال کاهش موانع تجاری ایجادشده طی ماه گذشته از سوی دو کشور، رشد چشمگیری را تجربه کردند؛ هرچند هیچ نشانهای از آغاز مذاکرات قریبالوقوع میان پکن و واشنگتن به چشم نمیخورد.
بسنت، چهارشنبه سوم اردیبهشت، گفت که تعرفههای فعلی، ۱۴۵ درصد بر کالاهای چینی و ۱۲۵ درصد بر کالاهای آمریکایی، باید کاهش یابد تا زمینه برای مذاکرات تجاری فراهم شود.
با این حال او تاکید کرد ترامپ بهتنهایی چنین اقدامی نخواهد کرد.
بسنت گفت: «هیچیک از دو طرف این سطوح از تعرفهها را پایدار نمیدانند. همانطور که دیروز هم گفتم، این سطح از تعرفهها عملا معادل تحریم اقتصادی است و قطع روابط تجاری میان دو کشور به سود هیچکدام نیست.»
در همین حال روزنامه والاستریت ژورنال گزارش داد که کاخ سفید در حال بررسی کاهش تعرفههای وارداتی از چین تا سطح ۵۰ درصد بهمنظور کاهش تنشهاست.
با این همه، سخنگوی کاخ سفید این گزارشها را «صرفاً گمانهزنی» توصیف کرد و گفت هرگونه خبر رسمی درباره تعرفهها فقط از سوی ترامپ اعلام خواهد شد.
ترامپ نیز در اظهاراتی کوتاه، بدون آنکه به جزییات اشاره کند، به خبرنگاران گفت: «ما با چین یک توافق عادلانه خواهیم داشت.»
حتی در صورت کاهش تعرفهها به سطوح مورد اشاره در گزارش والاستریت ژورنال، باز هم این میزان آنقدر بالا خواهد بود که مانع از بخش عمدهای از تجارت میان این دو قدرت اقتصادی شود.
شرکت حملونقل دریایی آلمانی «هاپاگ لوید» چهارشنبه اعلام کرد که ۳۰ درصد از محمولههایش از چین به مقصد آمریکا لغو شدهاند.
در همین حال، رویترز بهنقل از منابع آگاه گزارش داد که مذاکرات جداگانهای میان دو کشور برای مقابله با بحران فنتانیل نیز بهصورت غیررسمی در جریان است.
نرمش احتمالی آمریکا در قبال تعرفههای چین، سیگنالی مثبت برای بازارهایی بود که از سیاستهای تجاری غیرقابل پیشبینی ترامپ آسیب دیدهاند. شاخص معیار اس و پی ۵۰۰ در نیمه روز با رشد ۱.۸۵ درصدی مواجه شد، اما همچنان بیش از ۱۲ درصد پایینتر از رکورد ثبتشده در فوریه قرار دارد.
بسنت در سخنان چهارشنبه خود همچنین افزود که فصل سوم امسال میتواند «برآورد معقولی» برای روشن شدن وضعیت نهایی تعرفههای ترامپ باشد.
علاوه بر تعرفههای سنگین علیه چین، ترامپ همچنین یک تعرفه ۱۰ درصدی عمومی بر تمام واردات دیگر آمریکا اعمال کرده و تعرفههای بالاتری نیز بر فولاد، آلومینیوم و خودروها وضع کرده است.
او همچنین اعمال تعرفههای خاص صنعتی بر داروها و نیمههادیها را پیشنهاد داده و تعرفههای هدفمند برای دهها کشور دیگر را تا تاریخ ۹ ژوئیه به حالت تعلیق درآورده است. این اقدامات بازارهای مالی را دچار نوسان کرده و نگرانیها از رکود اقتصادی را افزایش داده است.
والدیس دومبروفسکیس، مسئول اقتصادی اتحادیه اروپا چهارشنبه هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با آمریکا پیش از ضربالاجل ۹ ژوئیه، اتحادیه اروپا نیز تعرفههای مقابلهجویانه اعمال خواهد کرد.
او گفت که این بلوک ۲۷ عضوی پیشنهاد داده واردات گاز طبیعی مایع از ایالات متحده را افزایش دهد و تعرفه برخی کالاها را کاهش دهد.
کشورهای دیگر نیز در تلاش برای مذاکره هستند. به گزارش رسانههای دولتی، وزیر بازرگانی ویتنام چهارشنبه با جمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا گفتوگو کرد.
صندوق بینالمللی پول نیز چهارشنبه اعلام کرد که این تعرفهها باعث کاهش رشد اقتصادی در سطح جهانی خواهند شد.
چین با هدف تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ فضایی، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ فضانوردان خود را بر سطح ماه فرود آورد. ماموریت برنامهریزیشده «چانگئه ۸» در سال ۲۰۲۸ نیز بهعنوان گامی مهم در مسیر احداث یک پایگاه دائمی و سرنشیندار بر ماه در نظر گرفته شده است.
در کنفرانسی در شانگهای، پی ژائویو، مهندس ارشد ماموریت چانگئه ۸، چهارشنبه سوم اردیبهشت در کنفرانسی در شانگهای اعلام کرد که تامین انرژی برای این پایگاه قمری علاوه بر نیروگاه هستهای، ممکن است از طریق پنلهای خورشیدی در مقیاس وسیع و همچنین احداث خطوط لوله و کابلهای گرمایشی و انتقال برق در سطح ماه انجام شود.
آژانس فضایی روسیه، «روسکاسموس»، سال گذشته اعلام کرده بود که قصد دارد تا سال ۲۰۳۵ با همکاری سازمان ملی فضایی چین (CNSA)، یک رآکتور هستهای بر سطح ماه بسازد تا انرژی مورد نیاز ایستگاه تحقیقاتی قمری را تامین کند.
بهگزارش رویترز، گنجاندن طرح ساخت نیروگاه هستهای در اظهارات رسمی یک مقام فضایی چینی برای نمایندگان ۱۷ کشور و سازمان بینالمللی عضو پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری، نشان میدهد که چین از این ایده حمایت میکند، هرچند تاکنون بهصورت رسمی از آن رونمایی نکرده است.
وو ویرن، طراح ارشد برنامه اکتشافات قمری چین، در حاشیه این نشست به خبرگزاری رویترز گفت: «یکی از مسائل مهم در پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری تامین انرژی است. در این زمینه، روسیه بهطور طبیعی مزیت دارد؛ بهویژه در حوزه فناوری نیروگاههای هستهای فضایی، که از آمریکا نیز جلوتر است.»
او افزود: «در گذشته پیشرفت چندانی در مذاکرات پیرامون رآکتورهای فضایی حاصل نشده، اما امیدوارم این بار دو کشور بتوانند واقعا یک نیروگاه هستهای به ماه بفرستند.»
رقابت با برنامه آرتمیس
برنامه چین برای ساخت یک پایگاه تحقیقاتی در قطب جنوبی ماه، با برنامه بلندپروازانهتر ناسا یعنی پروژه آرتمیس همزمان شده است؛ پروژهای که هدف آن فرود دوباره فضانوردان آمریکایی بر سطح ماه در دسامبر ۲۰۲۵ است.
وو ویرن پیشتر گفته بود که مدل اولیه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری تا سال ۲۰۳۵ ساخته خواهد شد و هسته آن بر قطب جنوب ماه متمرکز خواهد بود. چین همچنین قصد دارد در آینده پروژهای موسوم به «پروژه ۵۵۵» را آغاز کند که در قالب آن، ۵۰ کشور، ۵۰۰ موسسه علمی بینالمللی و ۵۰۰۰ پژوهشگر خارجی به پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری بپیوندند.
در نشست شانگهای، پژوهشگرانی از روسکاسموس نیز جزییاتی از برنامههای جستوجوی منابع معدنی و آبی در ماه، از جمله استفاده از مواد ماه بهعنوان سوخت، ارائه دادند.
هرچند پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری پیش از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ شکل گرفته بود، اما تحلیلگران چینی معتقدند پس از آغاز جنگ، انگیزههای همکاری بین روسکاسموس و سازمان ملی فضایی چین افزایش یافته است.
لیو یینگ، پژوهشگر آکادمی دیپلماسی وزارت امور خارجه چین، در مقالهای نوشت که با پیشرفت سریع فناوری چین در عرصه فضایی و محدودیتهای ناشی از تحریمهای غرب بر واردات فناوریهای فضایی برای روسیه، چین اکنون میتواند «فشارها بر روسیه را کاهش دهد و به پیشرفتهای جدید در پرتاب ماهواره، اکتشافات قمری و ایستگاههای فضایی کمک کند.»
اتهام چین به آمریکا: مانعتراشی در همکاریهای فضایی پکن با دیگر کشورها
در بخش دیگری از نشست شانگهای، طراح ارشد برنامه اکتشافات قمری چین، آمریکا را به دخالت در تلاشهای پکن برای همکاری فضایی با اروپا و سایر کشورها متهم کرد.
وو ویرن در گفتوگویی کمسابقه با رسانههای خارجی به رویترز گفت که چین برخلاف ایالات متحده، سیاست «دیپلماسی فضایی باز» را دنبال میکند و همچنان آماده همکاری با کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه در حوزه اکتشافات قمری است.
او تاکید کرد که پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری که به رهبری چین و روسیه با هدف ساخت یک پایگاه دائمی بر ماه تا سال ۲۰۳۵ پیش میرود، تاکنون با استقبال ۱۷ کشور و سازمان بینالمللی همراه شده است. با این حال، او اشاره کرد که در جذب شرکای پروژه به اندازه برنامه آمریکا موفق نبودهاند.
وو ویرن گفت: «روند توسعه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری بسیار خوب است، اما نسبت به توافقنامههای آرتمیس که تحت رهبری آمریکا هستند، کشورهای کمتری به پروژه ما پیوستهاند، چرا که آمریکا همواره در همکاریهای ما با سایر کشورها، از جمله کشورهای اروپایی، دخالت میکند.»
توافقنامه آرتمیس، چارچوب چندجانبهای به رهبری ایالات متحده برای تعیین اصول رفتار در فضا و بر ماه و مریخ است و تاکنون بیش از ۵۰ کشور آن را امضا کردهاند.
وو همچنین تاکید کرد که در حال حاضر بهترین همکاری فضایی میان چین و روسیه در جریان است و دو کشور قصد دارند پروژههای مشترک، از جمله توسعه نیروگاههای هستهای در سطح ماه را گسترش دهند.
چین در قالب ماموریتهای بدون سرنشین اخیر خود به ماه، محمولههایی از کشورهای مختلف از جمله پاکستان، تایلند، ایتالیا و فرانسه را با خود حمل کرده و به این ترتیب دیپلماسی فضایی پکن را برجستهتر کرده است.
هرنان مرینو چوکه، معاون مدیرکل سازمان همکاری فضایی آسیا-اقیانوسیه (APSCO) که از اعضای پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری محسوب میشود، در این نشست گفت:«این پروژه تنها پروژهای در جهان است که به هر کشوری فرصت برابر برای مشارکت فعال از طریق ارائه محموله و ماهواره را میدهد.»
در ادامه این سیاست، چین در ماه فوریه اعلام کرد که یک فضانورد پاکستانی را برای حضور در یک پرواز فضایی به ایستگاه فضایی تیانگونگ در سال آینده آموزش خواهد داد. این نخستین باری خواهد بود که یک فضانورد خارجی وارد ایستگاه فضایی چین میشود.
با این حال، آژانس فضایی اروپا (ESA) پس از حمله روسیه به اوکراین، همکاری با پروژه ایستگاه بینالمللی تحقیقاتی قمری را بهدلیل حضور روسیه رد کرده است.
از سوی دیگر، روابط دیپلماتیک فضایی میان چین و آمریکا نیز بهدلیل قانون «متمم ولف» که در سال ۲۰۱۱ در آمریکا تصویب شد، محدود شده است. این قانون، ناسا را از هرگونه همکاری با چین یا شرکتهای چینی، مگر با مجوز خاص، منع میکند.
اگرچه آژانس فضایی اروپا اخیرا محمولهای را با ماموریت چانگئه ۶ چین به ماه فرستاد، اما اعلام کرده است برنامهای برای مشارکت در ماموریتهای چانگئه ۷ و ۸ که به ترتیب در سالهای آینده و ۲۰۲۸ انجام خواهند شد، ندارد.
این آژانس در سال ۲۰۲۳ نیز اعلام کرد که دیگر برنامهای برای اعزام فضانوردان اروپایی به ایستگاه فضایی تیانگونگ نخواهد داشت.
