پس از اقدام به خودکشی پنج نفر، شامل چهار زن و یک مرد در یک روز، بار دیگر زنگ خطر درباره وخامت بحران سلامت روان در ایران به صدا درآمده است. از میان این افراد، سه تن جان خود را از دست دادند و دو نفر دیگر نجات یافتند. یکی از جانباختگان زنی بود که دوقلو باردار بود.
علی کرمی، رییس پلیس آگاهی استان کرمانشاه، سهشنبه ۱۹ فروردین اعلام کرد یک زن در یکی از بخشهای توابع شهرستان کرمانشاه، ۱۸ فروردین اقدام به خودکشی کرد و جان خود را از دست داد.
زندانیان عضو کارزار «سهشنبههای نه به اعدام»، سهشنبه ۱۹ فروردین برای شصتوسومین هفته در ۳۸ زندان کشور دست به اعتصاب غذا ردند.
اعضای این کارزار در بیانیه خود با اعلام نگرانی عمیق از افزایش خطر اجرای احکام اعدام علیه زندانیان سیاسی و عقیدتی، این احکام را قاطعانه محکوم کردند و نسبت به گسترش اعدام زندانیان محکوم به اعدام با اتهامات غیرسیاسی هشدار دادند.
آنها ضمن قدردانی از حمایتهای بینالمللی، خواستار آن شدند که جامعه جهانی ادامه هرگونه رابطه یا معامله با جمهوری اسلامی را مشروط به لغو کامل مجازات اعدام کند.
از سوی دیگر ویدیوهای رسیده به ایراناینترنشنال نشان میدهد گروهی از اعضای خانواده زندانیان سیاسی محکوم به اعدام، سهشنبه ۱۹ فروردین مقابل زندان اوین در تهران تجمع کردند.
حاضران در این تجمع، عکسهایی از زندانیان سیاسی محکوم به اعدام و پلاکاردهایی با شعارهای «نه به اعدام» و «لغو فوری حکم اعدام» به دست گرفتند.
پنجم فروردین و ماههای اسفند و بهمن نیز تجمعات مشابهی در مقابل زندان اوین در تهران و دیگر شهرهای ایران شکل گرفت.
اعضای کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» در بخش دیگری از بیانیه خود با اشاره به اینکه صدور و اجرای احکام اعدام، با پایان تعطیلات نوروزی به شکل چشمگیری افزایش یافته است، یادآوری کردند که در روزهای اخیر، شمار زیادی از زندانیان از جمله ۱۰ زندانی در زندان قزلحصار برای اجرای حکم به قرنطینه منتقل شدهاند و در خطر اعدام قریبالوقوع هستند.
آنها با اشاره به رد درخواست اعاده دادرسی پخشان عزیزی، زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام و متهم شدن کریم خجسته، زندانی سیاسی به اتهام «بغی» که میتواند مقدمه صدور حکم اعدام برای او باشد، هشدار دادند که جمهوری اسلامی بیاعتنا به فشارها و اعتراضات داخلی و بینالمللی، همچنان به روند سرکوب و صدور احکام مرگ ادامه میدهد.
مازیار طاطایی، وکیل پخشان عزیزی، ۱۷ فروردین خبر داد که دیوان عالی کشور برای دومین بار درخواست اعاده دادرسی این زندانی سیاسی را رد کرده است.
ایراناینترنشنال همان روز در گزارشی نوشت کریم خجسته، فعال حوزه صنعت ماشینسازی که در زندان لاکان رشت در بازداشت بهسر میبرد، از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی با اتهام «بغی» مواجه شده است. این اتهام میتواند به صدور احکام سنگین نظیر اعدام بینجامد.
کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» با اشاره به صدور قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت اعدامها در ایران، تمدید ماموریت گزارشگر ویژه و هیات حقیقتیاب سازمان ملل برای یک سال دیگر و صدور قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، تاکید کرد که در این قطعنامه، دامنه ماموریت هیات حقیقتیاب از اعتراضات ۱۴۰۱ فراتر رفته و شامل سایر جنایات جمهوری اسلامی شده است.
اعتصاب غذای زندانیان عضو کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» از نهم بهمن ۱۴۰۲ با شدت گرفتن موج اعدامها در ایران، با درخواست توقف صدور و اجرای این احکام، از سوی زندانیان سیاسی محبوس در زندان قزلحصار کرج آغاز شد.
در هفتههای بعد، زندانهای دیگری به این کارزار پیوستند و اکنون در شصتوسومین هفته، زندانیان محبوس در ۳۸ زندان سراسر ایران دست به اعتصاب غذا زدهاند.
زندانهای اراک، اردبیل، ارومیه، اسدآباد اصفهان، اوین، بانه، برازجان، بم، تبریز، تهران بزرگ، جوین، چوبیندر قزوین، حویق تالش، خرمآباد، خورین ورامین، خوی، دستگرد اصفهان، دیزلآباد کرمانشاه، رامهرمز، رشت، رودسر، سپیدار اهواز، سقز، سلماس، شیبان اهواز، طبس، عادلآباد شیراز، قائمشهر، قزلحصار کرج، کامیاران، کهنوج، گنبدکاووس، مرکزی کرج، مریوان، مشهد، میاندوآب، نظام شیراز و نقده، زندانهایی هستند که به این کارزار پیوستهاند.
سازمان عفو بینالملل در گزارش سالانه خود درباره مجازات اعدام در سال ۲۰۲۴ که بامداد سهشنبه ۱۹ فروردین منتشر شد، اعلام کرد جمهوری اسلامی با ۹۷۲ مورد اعدام، بیش از ۶۴ درصد کل اعدامهای ثبت شده در جهان را به خود اختصاص داده است.
کرمی با اشاره به اینکه این زن دوقلو باردار بود، گفت: «خودکشی خانم باردار بهدلیل اختلافات خانوادگی با شوهرش بر سر دخترزایی بوده است.»
(به توصیه کارشناسان، اگر با فردی روبهرو شدید که از جملات یا عباراتی حاکی از افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکند، از او بخواهید با یک پزشک متخصص معتمد، نهادهای فعال در این زمینه یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایش صحبت کند. اگر خودتان به خودکشی فکر میکنید، در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.)
در موردی دیگر، کامران محمدخانی، شهروند ساکن تهران که با نام «کارگر کتابفروش» در شبکه اجتماعی ایکس فعالیت داشت، ۱۸ فروردین اقدام به خودکشی کرد و جان باخت.
محمدخانی که در باغ کتاب تهران مشغول به کار بود، پیش از خودکشی با انتشار مطلبی در حساب ایکس خود نوشت: «امروز و در این لحظه من آگاهانه و هوشیار، بدون مصرف الکل یا مخدر، به زندگی خودم پایان میدهم.»
او اضافه کرد: «دیگر تحمل این رنج را ندارم و متاسفم که تا اینجا برای اطرافیانم تلخی و تاریکی به بار آوردهام. حضور من دیگر مفید نیست. ببخشید و شاد بنوشید.»
رضا شفاخواه، وکیل دادگستری، در واکنش به خودکشی «کارگر کتابفروش» در ایکس نوشت: «خیلی از ما در وضعیت دیشب کامران قرار داریم و به یک مویی بند هستیم. هیچ کورسویی هم مقابلمان نیست.»
او افزود: «حتی جمع یا گعدهای هم دیگر نگذاشتند که برویم فعالیت اجتماعی داشته باشیم و سرمان را گرم کنیم تا کثافت این زندگی ذلتبار را کمی کم کنیم. بر باعث و بانی این سیاهی و بنبست لعنت.»
لادن بازرگان، عضو سازمان دادخواهان ایران هم با اشاره به اینکه خبر خودکشی محمدخانی دل همه را لرزاند، گفت: «وقتی سرزمینت تبدیل به قفسی میشود که در آن نه امید میماند، نه نفس، تصمیم به رفتن، فریادیست از عمق تاریکی؛ فریادی که باید شنیده شود.»
خسرو صادقی بروجنی، نویسنده، روزنامهنگار و زندانی سیاسی پیشین نیز در ایکس نوشت: «کامران هفت هزار دنبالکننده مجازی داشت؛ هفت هزار دنبالکنندهای که هیچ یک قادر نبودیم جان یک نفر را نجات دهیم. در دنیای واقعی دست هم را بگیریم، پیش از آنکه دیر شود.»
عالیه مطلبزاده، زندانی سیاسی پیشین، در حساب کاربری ایکس خود نوشت: «کارگر کتابفروش هم رفت و در تاریکی این شب سیاه که برایمان ساختند گم شد. در سیاهی و حجم خبرهای تلخ گم شدی، کامران و ما پاهایمان در زنجیر خستگی و افسردگی و بیفردایی، چشم دوختیم به این سیاهی که دارد بهترین فرزندان آفتاب را از ما میگیرد. لعنت بهت ج.ا که زندگی را از ما دزدیدی.»
در خبری دیگر، روزنامه هممیهن گزارش داد یک دختر جوان بعدازظهر ۱۸ فروردین در ایستگاه متروی «تئاتر شهر» تهران اقدام به خودکشی کرد.
ساعتی پس از انتشار گزارش اولیه، خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، به نقل از «متروی تهران» نوشت به این دختر «آسیب جدی وارد نشد و با حضور نیروهای اورژانس در محل مورد مداوا قرار گرفت».
هممیهن به نقل از شاهدان عینی نوشت: «پیش از سال نو حداقل دو مامور در ایستگاه میایستادند اما در زمان این حادثه ماموری آنجا نبود و پلیس مترو نیز در ایستگاه حضور نداشت و همه ماموران در محوطه بالای ایستگاه بودند.»
همچنین، بر اساس ویدیوی رسیده به ایراناینترنشنال در ۱۸ فروردین، زنی در مشهد اقدام به خودکشی کرد و ماموران آتشنشانی برای نجات جان او در محل حاضر شدند.
سازمان نظام پزشکی نیز ۱۸ فروردین در اطلاعیهای، با تایید خودکشی نرگس محمدپور، رزیدنت سال چهارم رشته زنان و زایمان در تبریز، اعلام کرد ابعاد این موضوع در دست پیگیری است.
طبق این اطلاعیه، محمدپور که در بیمارستانی در تبریز مشغول به کار بود، به زندگی خود پایان داد.
خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، در گزارشی درباره دلایل خودکشی این دانشجو نوشت: «او در شیفت اورژانس با مادر بارداری مواجه شد که سابقه تومور مغزی داشت و در حین معاینه دچار تشنج شده بود و در شرایطی بحرانی، با افت شدید قلب جنین، وی با تصمیمی سریع و حیاتی، جان نوزاد را با انجام سزارین نجات داد.»
مهر با اشاره به اینکه این پرونده با صدور رای دیهای سنگین به «کابوسی» برای این رزیدنت تبدیل شد، افزود: «او طبق قانون، نباید بار کامل مسئولیت یک پرونده را بر دوش میکشید.»
امید رضایی، نویسنده و انکولوژیست، در واکنش به خودکشی محمدپور در ایکس نوشت: «رزیدنت زنان، پرونده سیپی (نوزاد با نقص فلج مغزی) داشته که دیه بیمار از بیمه مسئولیت و تمام دارایی پزشک بیشتر بوده و خودکشی کرده است. آنها که در وزارت بهداشت پشت میز نشستند و برای محدود کردن سزارین توسط پزشک قانون ساختند، کجایند؟»
دلایل افزایش آمار خودکشی در ایران
صبا آلاله، روانتحلیلگر اجتماعی و سیاسی، ۱۸ فروردین در مصاحبه با ایراناینترنشنال، به دلایل افزایش آمار خودکشی در ایران پرداخت و با اشاره به نبود امید به آینده در جامعه گفت: «در سالهای گذشته با افزایش نابرابریهای اجتماعی و سیاسی، میزان خودکشی هم افزایش یافته است.»
آلاله با تاکید بر اینکه خودکشی را نباید مسالهای «فردی، درونی و مختص به یک نفر» دانست، افزود: «سلامت روان فردی، وابستگی و پیوستگی بسیار زیادی به سلامت روان جمعی و تمام ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد. همه این موارد میتواند مسائلی را به وجود بیاورد که خودکشیها افزایش پیدا کنند.»
او هشدار داد: «جامعهای که نابرابری اجتماعی در آن رخ میدهد، رابطه تنگاتنگی با مساله انگیزه، پیشرفت و امیدواری پیدا میکند. هر چقدر در یک جامعه نابرابری افزایش پیدا کند، سطح امیدواری، انگیزه و پیشرفت در آن جامعه کاهش پیدا میکند.»
پیش از این و در اول اسفند ۱۴۰۳، حمید یعقوبی، رییس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران، اعلام کرد در چهار سال اخیر، سالانه ۱۰ درصد به مرگهای ناشی از خودکشی اضافه شده است.
یعقوبی هشدار داد از سال ۹۰ تاکنون آمار خودکشی در ایران روندی افزایشی داشته و از ۴.۷ درصد به ۸.۱ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۸.۹ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
