مطالب بیشتر
به دنبال بیش از یک سال درگیری بیوقفه در خاورمیانه، در نهایت سقوط اسد بهعنوان یکی از غیرمنتظرهترین رخدادها در تاریخ این منطقه به ثبت رسید. با این حال، آزمون واقعی برای سوریه و خاورمیانه زمانی خواهد بود که گروههای مخالف اسد به مرحله تقسیم قدرت در این کشور برسند.
فایننشال تایمز یکشنبه ۱۸ آذر نوشت به نظر میرسد از بسیاری جهات، سرنگونی حکومت سوریه یکی از «پیامدهای ناخواسته» عملیات نظامی اسرائیل در منطقه پس از حمله هفتم اکتبر حماس باشد زیرا رویدادهای خاورمیانه طی این یک سال «تمامی هنجارهای پیشین در منطقه را بر هم زده و محیطی قابل انفجار و غیرقابل پیشبینی به وجود آورده است».
این رسانه افزود پیشروی برقآسای مخالفان در سوریه نشاندهنده «ماهیت نامطمئن رژیم درهم شکسته و فاسد اسد» بود و در نهایت به سرنگونی آن انجامید اما شادی گسترده در سوریه به دنبال تحولات اخیر، با نگرانی در خصوص سرنوشت این کشور پیوند خورده است.
در راس مخالفان حاکم بر دمشق، هیات تحریر شام دیده میشود، گروهی اسلامگرا که پیشتر از متحدان القاعده بود و از سوی سازمان ملل متحد، آمریکا و شماری دیگر از کشورها بهعنوان گروهی تروریستی شناخته میشود.
ابومحمد الجولانی، رهبر این گروه، پیشتر از قصد خود برای فتح دمشق سخن گفته بود و اکنون به نظر میرسد تصمیمگیرنده اصلی مخالفان حاکم بر پایتخت سوریه باشد.
در طول شش سال گذشته، تحریر شام کنترل ادلب در شمال غربی سوریه را در دست داشت و از طریق یک حکومت غیرنظامی، این استان را اداره میکرد.
در این مدت، تحریر شام کوشیده است از خود، تصویر یک گروه اسلامگرای «معتدل» ارائه دهد؛ با این حال، این گروه همچنان از مشت آهنین برای تثبیت قدرت خود در ادلب بهره برده و سازمانهای وابسته به سازمان ملل مواردی از نقض حقوق بشر را در این منطقه به ثبت رساندهاند.
فایننشال تایمز در ادامه گزارش خود نوشت اگر جولانی قدرت را در سوریه به دست گیرد، این موضوع مشکلاتی را برای قدرتهای غربی و نهادهای بینالمللی ایجاد خواهد کرد زیرا آنها باید در خصوص چگونگی تعامل با او و تحریر شام تصمیمگیری کنند.
تحریر شام تنها یکی از گروههایی است که در عملیات اخیر برای سرنگونی اسد مشارکت کردند اما نکته نگرانکننده این است که این گروهها در گذشته سابقه درگیری با یکدیگر را داشتهاند.
در جریان کارزار اخیر علیه حکومت سوریه، میان تحریر شام از یک سو و «ارتش ملی سوریه» از سوی دیگر که مجموعهای از گروههای مورد حمایت ترکیه در آن جای دارند، هماهنگی وجود داشت. این هماهنگی همچنین شامال سایر گروههایی میشد که دمشق را از سمت جنوب به محاصره خود درآوردند.
فایننشال تایمز هشدار داد با این حال آزمون واقعی زمانی خواهد بود که این گروهها به تقسیم غنائم پیروزی و سپس قدرت بپردازند.
مالک العبده، تحلیلگر امور سوریه، کارزار نظامی مخالفان حاکم بر دمشق را «یک طرح تخریب کنترلشده» خواند و گفت هماهنگی آشکار میان تحریر شام و سایر گروهها در این عملیات، دلگرمکننده است.
او افزود: «واضح است که برنامهای [برای آینده سوریه] وجود دارد. هیات تحریر شام و الجولانی بهطور بسیار دقیق اعلام کردهاند که طرحی وجود دارد. این موضوع باعث اطمینان خاطر بسیاری از مردم شده است.»
این تحلیلگر در عین حال هشدار داد ترس از وقوع مجدد خشونتها در سوریه بر شادمانی کنونی سایه افکنده است و برای گروهی، برقراری ثبات و توقف خونریزیها در این کشور ایدهآل و دور از ذهن به نظر میرسد.
حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنهای در روزنامه کیهان با اشاره به سقوط بشار اسد در سوریه گفت: «نباید فراموش کنیم که هدف اصلی تحریر شام، ایران است.» او افزود: «سوریه از بازوهای مقاومت بود و باید این را در نظر داشت که شرایط خطیر است اما خطرناک نیست.»
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، در بیانیهای تحولات روزها و ساعتهای اخیر سوریه را «بیسابقه» خواند و اعلام کرد لندن با شرکای خود در منطقه در حال گفتوگو و نظارت دقیق بر اوضاع است.
او گفت: «مردم سوریه برای مدت طولانی تحت رژیم وحشی اسد رنج کشیدهاند و ما از رفتن او استقبال میکنیم.»
استارمر تاکید کرد اکنون تمرکز بریتانیا بر برقراری یک راهحل سیاسی و بازگشت صلح و ثبات به سوریه است.
نخستوزیر بریتانیا از همه طرفها خواست «از غیرنظامیان و اقلیتها محافظت کنند و اطمینان دهند کمکهای ضروری در ساعات و روزهای آینده به افراد آسیبپذیر خواهد رسید».
حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنهای در روزنامه کیهان، در واکنش به سقوط بشار اسد گفت: «نباید فراموش کنیم که هدف اصلی تحریر شام، ایران است.»
او افزود سوریه از بازوهای «مقاومت» بود و باید این موضوع را در نظر داشت که «شرایط خطیر است اما خطرناک نیست».
محور مقاومت عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای شبهنظامی مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، حزبالله، حشد شعبی و حوثیهای یمن استفاده میکنند.
شاهزاده رضا پهلوی در پیامی در شبکه ایکس نوشت: «سقوط رژیم قاتل اسد ضربهای مهلک به جمهوری اسلامی و "محور مقاومت" وارد کرد.»
او افزود: «با سقوط تدریجی نیابتیها و دستنشاندههای خامنهای در سراسر منطقه، رژیم او ضعیفتر و آسیبپذیرتر از همیشه شده است. مردم ایران این موضوع را میدانند و آماده هستند خود را مهیای جنگیدن و پیروزی در نبرد نهایی، یعنی آزادی ایران، کنند.»
شاهزاده رضا پهلوی تاکید کرد: «با فشار حداکثری به رژیم و حمایت حداکثری از مردم، این تغییر بهطور اساسی منطقه را دگرگون و سرانجام صلح را در خاورمیانه برقرار خواهد کرد.»
او اضافه کرد: «مردم ایران هرگز از سیاست فاجعهآمیز جمهوری اسلامی که دهها میلیارد دلار از ثروت ملی ما را برای تقویت رژیم جنایتکار اسد به غارت برد، حمایت نکردند.»
