پیت ریکتس، سناتور جمهوریخواه، در ایکس نوشت: «ما باید همزمان با حمایت از مردم شجاع ایران که در مسیر آزادی جان خود را به خطر میاندازند، به افزایش فشار بر آیتالله و دارودسته او ادامه دهیم.»
او افزود: «جمهوری اسلامی حکومتی فاسد و تروریستی است که بهطوروحشیانهمردم خود را سرکوب و میکشد. این حکومت آشکارا حاضر است معیشت تکتک ایرانیان را فدای ماندن خود در قدرت کند.»
سقوط ریال، تورم فرساینده و فشار زندگی روزمره، خیابان را دوباره به صحنه بازگردانده و همین پیوند تازه است که نگاه رسانههای بزرگ جهان و واکنش سیاستمداران غربی را به ایران دوخته است.
اینبار اعتراضات فقط روایتی داخلی نیست؛ به پروندهای بینالمللی تبدیل شده که پیامدهایش از اقتصاد و حقوق بشر تا امنیت منطقهای امتداد دارد.
اعتراض و اعتصاب در ایران پدیدهای تازه نیست؛ از موجهای معیشتی دهه گذشته تا خیزشهای سیاسی اجتماعی سالهای اخیر. اما «جنس» این دور متفاوت است. موتور اولیه آن بازار و معیشت است، با شاخصی عینی و روزمره، سقوط ارزش پول ملی به طور لحظهای، که مستقیم روی قیمت نان، دارو و اجاره مینشیند و همزمان خیلی سریع به دانشگاهها و شعارهای سیاسی پل میزند.
وقتی از یکسو بازاریها کرکرهها پایین میکشند و از سوی دیگر دانشجوها در چند دانشگاه شعار «آزادی» میدهند، یعنی بحران از نارضایتی پراکنده و جزیرهای عبور کرده و به آستانه «ائتلاف اعتراضی علیه سیاستمدار فاسد و بحران معیشت» رسیده است؛ نقطهای که برای ناظران خارجی هم قابلچشمپوشی نیست.
آنچه در ایران در همین چند روز اتفاق افتاده بیش از گذشته در رسانههای خارجی منعکس شده. اما چرا مهم است؟
پوشش رسانههای خارجی دو کار همزمان انجام میدهد: نخست، اعتراضات را از سطح خبر داخلی به «داده قابل تحلیل» برای تصمیمگیران تبدیل میکند، با عدد، روند، بازیگران و پیامدها. دوم، یک «آینه جهانی» میسازد که هم برای ایرانیان داخل کشور معنای دیدهشدن دارد و هم برای افکار عمومی بیرون از ایران امکان همذاتپنداری و فشار سیاسی ایجاد میکند.
وقتی رسانهها با ارقام رسمی از تورم، سقوط پول ملی و جهش قیمت غذا مینویسند، روایت از شایعه جدا میشود و به پرونده بدل میگردد؛ پروندهای که اتاقهای فکر، وزارتخارجهها و بازارهای انرژی ناچارند آن را بخوانند حتی اگر نخواهند.
در مروری کوتاه میبینیم هر رسانه غیر فارسی بر روی بخشی جدی تمرکز داشته است.
رویترز: تلاقی بازار و دانشگاه
رویترز نقطه تلاقی بازار و دانشگاه را برجسته میکند: پیوستن دانشجویان به بازاریان، وعده دولت برای «گفتوگو» و پذیرش رسمی فشار معیشتی از زبان سخنگوی دولت. همزمان فکتهای کلیدی را میآورد، کاهش شدید ارزش ریال در سال ۲۰۲۵، تورم حدود ۴۲.۵ درصد در ماه جاری، و رسیدن نرخ بازار آزاد به حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار ریال برای هر دلار؛ اعدادی که برای مخاطب غربی معنای بحران ساختاری دارند.
گاردین: چرخش تاکتیکی دولت
گاردین روی «چرخش تاکتیکی دولت» مکث میکند: دستور رییس دولت در جمهوری اسلامی برای شنیدن «مطالبات مشروع» و تلاش برای ساخت مکانیسم گفتوگو با رهبران اعتراضات، در حالی که تجربههای قبلی با سرکوب شدید گره خورده بود و در اساس موضوع گفتگو را امری غیر قابل باور میداند.
گاردین همزمان فشار خارجی، از تنشهای پس از جنگ تا پرونده هستهای، را کنار بحران داخلی میگذارد تا نشان دهد تهران در دو جبهه تحت فشار است.
تایمز اسرائیل: بزرگترین اعتراضات پس از ۱۴۰۱
تایمز اسرائیل بر مقیاس و بار سیاسی شعارها دست میگذارد: «بزرگترین اعتراضات از ۱۴۰۱»، تعطیلی مغازهها و نقش تاریخی بازار، گزارش استفاده از گاز اشکآور، و شنیدهشدن شعارهایی مانند «مرگ بر دیکتاتور» و حتی شعارهای هواداران بازگشت پهلوی در برخی نقاط.
این زاویه به مخاطب غربی میگوید اعتراضات فقط گرانی نیست؛ ظرفیت چالش هویتی سیاسی هم دارد.
سیانان: خیابان فقط یک نشانه است
اما سیانان ماجرا را در قاب بزرگتری میگذارد: فرسایش همزمان اقتصاد، بحران آب و انرژی، نافرمانیهای مدنی روزمره و تضعیف بازدارندگی منطقهای. در این روایت، خیابان فقط یک نشانه است از بحرانی چندلایه که راس هرم قدرت را با گزینههایی محدودتر از همیشه روبهرو کرده است.
بیلد: عریان شدن ضعف رژیم
در آلمان، نشریه بیلد بر یک تصویر نمادین مکث میکند: عقبنشینی نیروهای سرکوب در برابر معترضان. این نشریه با استناد به ویدیوهای تلفنهای همراه مینویسد معترضان نیروهای امنیتی را به عقب راندند—تصاویری که در ایران معمولا غیرقابل تصور است و برای نخستین بار ضعفهای رژیم را عریان میکند.
بیلد همچنین نقلقولی از یک مخاطب ایرانی میآورد که ریشه اعتراضات را «فقیرسازی سیستماتیک، نابودی طبقه متوسط، بحران محیطزیست و آب، اعتیاد گسترده، فحشا در نتیجه فقر، ازدواج کودکان، بیماریهای درماننشده، فساد میلیاردی، زندان، شکنجه و اعدامهای روزمره» میداند.
تاثیرات پوشش گسترده رسانهای
این جا است که میشود گفت این پوشش رسانهای بیاثر نمانده، اتحادیه اروپا در بیانیهای رسمی، بازداشت و ادامه بازداشت مدافعان حقوق بشر در ایران، از جمله فعالان بازداشتشده در مشهد و محدودیتهای اعمالشده علیه نرگس محمدی، را بهشدت محکوم کرد و خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه کسانی شد که صرفا به دلیل فعالیتهای مسالمتآمیز بازداشت شدهاند.
در آمریکا، کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان سرکوب تهران را «وحشتناک» توصیف کرده و اعلام کرده است مردم ایران شایسته بهتر از رژیمی «بیعرضه و فاسد» هستند که منافع شخصی را بر نیازهای شهروندان ترجیح میدهد. کمیته تاکید کرده در کنار ایرانیان و حق آنها برای انتخاب مسیری بهتر میایستد.
همزمان، براد شرمن، نماینده کالیفرنیا، در واکنش به اعتراضات نوشت مردم ایران بار دیگر علیه حکومتی خشن به خیابان آمدهاند که منابع و جان شهروندان را صرف جنگهای نیابتی کرده است؛ و تاکید کرد امروز و همواره در کنار مردمی میایستد که خواهان دموکراسی و حکومتی پاسخگو هستند.
این نکته مهمی است که رسانههای غربی امروز پوشش درستتری را از اعتراضات مردمی در ایران دارند میدهند. هرچه پوشش دقیقتر و گستردهتر باشد، احتمال ورود موضوع به دستورکار رسمی هم بیشتر میشود، نه فقط در قالب تحریم یا فشار، بلکه در قالب محاسبه ریسک: ثبات داخلی، امنیت منطقهای، مهاجرت و قیمت انرژی.
برای سیاستمداران غربی، عددهایی مانند تورم بالای ۴۰ درصد یا سقوط کمسابقه پول ملی یعنی بحران میتواند مزمن شود و تصمیمهای کوتاهمدت کافی نباشد.
از سوی دیگر، همین دیدهشدن بینالمللی پلی عاطفی و مدنی میسازد: ایران از یک تیتر ژئوپلیتیک دور، به داستانی انسانی نزدیک میشود، و این نزدیکی، همبستگی و فشار افکار جهانی را تقویت میکند. چرا که وقتی بحران چندلایه میشود، انعکاس جهانیاش دیگر صرف گزارش نیست؛ خود بخشی از کار میدانی و اثرگذاری است.
صفحه رسمی وزارت خارجه اسرائیل چهارشنبه ۱۰ دی در واکنش به انتصاب وحیدی، او را «تروریست» خواند و یادآوری کرد که وحیدی بهدلیل نقش داشتن در بمبگذاری سال ۱۹۹۴ در مرکز یهودیان در آٰرژانتین و قتل ۸۵ نفر تحت تعقیب اینترپل است.
در این پیام آمده است: «رژیم ایران روزبهروز بدتر میشود.»
شبکه آی۲۴ نیز با اشاره به نقش وحیدی در این بمبگذاری نوشت وحیدی بهدلیل مشارکت در سرکوب اعتراضهایی که پس از مرگ مهسا امینی در سال ۲۰۲۲ شکل گرفت، از سوی ایالات متحده تحریم شده است.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، طی حکمی وحیدی را بهعنوان جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران منصوب کرد.
این حکم ششم دیماه از سوی علی خامنهای صادر شده و چهارشنبه ۱۰ دیماه در مراسمی رسمی با حضور محمد پاکپور، فرمانده کل سپاه پاسداران و شمار دیگری از فرماندهان ارشد نظامی، خوانده شد. او جایگزین علی فدوی شد که اکنون به سمت رییس مشاوران فرمانده کل سپاه منصوب شده است.
نقش وحیدی در انفجار آرژانتین
بر اساس شواهد قضایی، وحیدی در طراحی و اجرای «انفجار تروریستی» مرکز یهودیان «آمیا» در بوینسآیرس در سال ۱۳۷۳ نقش مستقیم داشته است.
در این انفجار علاوه بر کشته شدن ۸۵ نفر، بیش از ۳۰۰ نفر زخمی شدند.
وحیدی سال ۱۳۸۲ بهعنوان معاون طرح و برنامه وزارت دفاع منصوب شد، در ۱۳۸۴ به قائم مقامی وزیر دفاع رسید و در فاصله ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ وزیر دفاع جمهوری اسلامی بود.
این فرمانده سپاه پاسداران از ۱۳۹۲ ریاست مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح را بر عهده گرفت و در ۱۳۹۵ به ریاست دانشگاه عالی دفاع ملی ستاد کل منصوب شد و تا شهریور ۱۴۰۰ در این سمت بود.
وحیدی، شهریور ۱۴۰۰ وزیر کشور شد و تا ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ در این سمت ماند و نهایتا بهعنوان مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران منصوب شد.
در فسا شهروندان با برگزاری تجمع اعتراضی، به ساختمان فرمانداری این شهر هجوم بردند و در خیابان مقابل آن آتش روشن کردند.
معترضان در این شهر همچنین شعارهایی چون «مرگ بر دیکتاتور»، «رضاشاه، روحت شاد»، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه» سر دادند.
ویدیوها و گزارشهایی به ایراناینترنشنال رسیده که حاکی از شلیک مستقیم ماموران سرکوبگر به مردم معترض در فسا است.
همزمان با انتشار تصاویر این تیراندازی مستقیم، برخی منابع از کشته شدن جوانی ۱۸ ساله به نام مهدی سماواتی با شلیک ماموران در فسا خبر دادند.
دادگستری فسا کشته شدن این جوان را تکذیب کرد اما از بازداشت چهار تن از معترضان خبر داد.
بر اساس گزارشهای رسیده به ایراناینترنشنال، در جریان این تیراندازی دستکم یک نفر مجروح شده است.
بعد از ظهر چهارشنبه گزارش مشابهی از تیراندازی ماموران حکومتی به سوی شهروندان در جریان تجمع اعتراضی شهر کوهدشت منتشر شد.
هنوز جزییاتی از احتمال زخمی یا کشته شدن شهروندان معترض در این شهر منتشر نشده است.
مردم معترض در شهر کرمانشاه نیز ۱۰ دی تجمع اعتراضی برگزار کرده و شعارهایی چون «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.
در اصفهان نیز تجمعی در میدان نقش جهان شکل گرفت.
گزارشهایی نیز از برقراری جو امنیتی و استقرار نیروهای حکومتی و خودروهای آبپاش در نقاط مختلف تهران مانند خیابان ولیعصر منتشر شده است.
آزادی شماری از دانشجویان بازداشتی
شورای صنفی دانشگاه تهران اعلام کرد شش نفر از دانشجویان بازداشتشده این دانشگاه آزاد شدهاند، اما از وضعیت شاهین شکوهی، دیگر دانشجوی بازداشتی، اطلاعی در دست نیست.
بر اساس این گزارش، عارف هادینژاد، مبین امینیان، ماندی ایدی، مژان مهدیزاده، نگار مهدینیا و شایان دهکردیآدمی که در جریان اعتراضات نهم دی بازداشت شده بودند، آزاد شدند.
معاونت اجرایی حوزه ریاست دانشگاه تهران شمار دانشجویان بازداشتشده در تجمع نهم دی را چهار نفر اعلام کرد و گفت در حال حاضر این دانشگاه هیچ دانشجوی بازداشتی ندارد.
در تحولات مرتبط با دانشگاه، مسئولان حراست سه دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه الزهرا و علم و صنعت در تهران برکنار شدند.
برخی این برکناری را در پی گزارشها و انتقادها نسبت به رفتار نامناسب اعضای این سه حراست دانستند.
با اینحال وزارت علوم در اطلاعیهای، اعلام کرد این اقدام با هدف ارتقای «حکمرانی صیانتی» و «تقویت امنیت» در محیطهای دانشگاهی انجام شده است.
فراخوان دانشجویان دانشگاههای کردستان و فردوسی مشهد
خبرنامه امیرکبیر فراخوان جمعی از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد را برای برگزاری تجمع اعتراضی در چهارشنبه ۱۰ دی منتشر کرد.
در این بیانیه آمده است: «ما دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، وارث اندیشه آزادی و مقاومت هستیم.»
نویسندگان بیانیه تاکید کردند: «دانشگاه جای ترس نیست و دانشجو تماشاگر نخواهد بود. اعتراض حق ماست، تحصن ابزار ما و ایستادگی مسیر ماست. نسل جوان بیعدالتی را نمیپذیرد و آینده را به بهای ترس واگذار نمیکند.»
همزمان، خبرنامه امیرکبیر گزارش داد جمعی از دانشجویان دانشگاه کردستان ضمن حمایت از خیزش سراسری مردم ایران، برای روز چهارشنبه ۱۰ دی فراخوان تجمع دادهاند.
در این فراخوان آمده است: «ما فرزندان کوهستانهای سرسخت و دلاور ایرانزمین، برای حقمان، برای آزادیمان و برای آیندهای عادلانه به میدان خواهیم آمد.»
در بخشی دیگر از فراخوان نیز آمده است: «ما به پا میخیزیم تا پایههای این سیستم فاسد را از بنیاد برچینیم. در برابر ظلم و فساد دیگر سکوت جایز نیست. صدای ما در تمام ایران طنین خواهد انداخت.»
کمین سرکوبگران با ونهای ایرانسل و همراه اول برای بازداشت دانشجویان در مشهد
با انتشار فراخوان دانشگاه فردوسی مشهد برای تجمع، خطوط اتوبوسرانی از مسیرهای «مصلی-شهدا-پارک ملت» و «قاسمآباد-پارک ملت» متوقف شدد.
خبرنامه امیرکبیر گزارش داد اتوبوسها تنها تا میدان جانباز حرکت میکنند و بازمیگردند.
بر اساس این گزارش، نیروهای امنیتی با ونهایی با پوشش اپراتور تلفن همراه «ایرانسل» و «همراه اول» در اطراف میدان جانباز و فلکه پارک مشهد مستقر شدهاند تا جابهجایی نیرو و بازداشت معترضان را انجام دهند.
خبرنامه امیرکبیر نوشت نیروهای لباسشخصی در قالب گروههای چهار تا پنج نفره و با کتانی ساقدار در سطح شهر تردد میکنند؛ اقدامی که بهگفته منابع محلی، برای جلوگیری از شناسایی و حمله از راه دور به خودروهای امنیتی انجام شده است.
واکنشها
واکنشهای جهانی به اعتراضات دامنهدار در ایران ادامه دارد.
صفحه فارسی وزارت امور خارجه آمریکا در ایکس، درباره ارعاب، خشونت و دستگیری معترضان مسالمتجو ابراز نگرانی و تاکید کرد جمهوری اسلامی باید به سرکوب مردم پایان دهد.
در بخشی از این پست آمده است: «مطالبه حقوق اولیه جرم نیست و رژیم باید به حقوق مردم ایران احترام بگذارد.»
نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین اسرائیل، در حساب ایکس خود با انتشار تصویری از اعتراضات خیابانی در ایران نوشت: «مردم عزیز ایران شما تنها نیستید.»
بنت شامگاه دوشنبه هشتم دیماه نیز در پیامی ویدیویی خطاب به مردم ایران گفت مردم ایران گذشتهای پرافتخار دارند و میتوانند آیندهای حتی پرافتخارتر داشته باشند.
نشریه بیلد آلمان در گزارشی از اعتراضات ایران، عقبنشینی نیروهای سرکوب در مقابل معترضان را بسیار پرمعنا خواند.
این نشریه آلمانی نوشت تصاویر عقب راندن ماموران از سوی معترضان از نظر نمادین بسیار پرمعنا هستند، زیرا برای نخستین بار ضعفهای رژیم ایران را آشکار میکنند؛ تصاویری که در ایران معمولا غیرقابل تصورند.
نشریه اشپیگل هم با اشاره به علل اعتراضات در ایران نوشته است یافتن راهحلی برای مشکلات آسان نخواهد بود و به باور ناظران، گزینههای حکومت محدود است.
چوسان دیلی، یکی از قدیمیترین و پرتیراژترین روزنامههای کره جنوبی، نیز در گزارشی به اعتراضات شکل گرفته در ایران و اعتصاب بازاریان پرداخت و نوشت اعتراضهایی که با بحران اقتصادی ایران آغاز شده بود، از مراکز شهری فراتر رفته و به محیطهای دانشگاهی کشیده شده است.
ایندیا تودی، رسانه معتبر هندی، از طنین شعار «آخوندها باید بروند» در شهرهای ایران گزارش داد.
روزنامه استرالیالین نیز به شعارهای مرتبط با «بازگشت پهلوی» در خیابانها اشاره کرد.
نهم دی و در سومین روز از اعتراضات نیز بازاریان و کسبه شماری از شهرهای ایران، اعتصاب کردند و مغازههای خود را بسته نگه داشتند.
نهم دی در تهران، کرمانشاه و شیراز تجمع خیابانی شکل گرفت و دانشجویان چندین دانشگاه نیز به اعتراضات مردمی پیوستند.
آخرین تحولات مربوط به اعتراضات را میتوانید در این پوشش زنده دنبال کنید.
در این بیانیه که از سوی نماینده عالی اتحادیه اروپا و به نمایندگی از این اتحادیه منتشر شد، از مقامهای جمهوری اسلامی خواسته شده تمامی افرادی که بهناحق و بهدلیل استفاده از حقوق بنیادین خود، از جمله آزادی بیان و آزادی تجمع، بازداشت شدهاند، آزاد شوند.
در بیانیه اتحادیه اروپا بهطور مشخص از محمدی نام برده شده و آمده است که وضعیت سلامتی او «همچنان شکننده» است.
اتحادیه اروپا همچنین به بازداشت «دیگر مدافعان حقوق بشر» در مراسم یادبود خسرو علیکردی، وکیل جانباخته در مشهد اشاره کرد و آزادی آنان را نیز خواستار شد.
این اتحادیه در پایان تاکید کرد مدافعان حقوق بشر باید بتوانند صدای خود را بلند کنند و فعالیتهای مشروع خود را در ایران همانند هر نقطه دیگر جهان، بدون به خطر افتادن آزادیشان، انجام دهند.
گزارش نهادهای حقوق بشری حاکی است نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در جریان مراسم علیکردی که ۲۱ آذر در مشهد برگزار شد، بیش از ۵۰ شهروند و فعال مدنی را بازداشت کردند.
در مقابل، حسن همتیفر، دادستان عمومی و انقلاب مشهد، سوم دی شمار بازداشتشدگان در آن روز را ۳۹ نفر اعلام کرد.
بیخبری مطلق در بیستمین روز بازداشت
تقی رحمانی، همسر نرگس محمدی، چهارشنبه دهم دیماه اعلام کرد در بیستمین روز بازداشت همسرش و جمعی از فعالان حقوق بشر و حاضران در مراسم یادبود علیکردی در مشهد، همچنان هیچ اطلاع روشنی از وضعیت سلامت جسمی و روانی آنان در دست نیست.
به گفته او، این بیخبری طولانیمدت، نگرانی خانوادهها را بهشدت افزایش داده و هیچ پاسخ شفافی از سوی مقامهای قضایی ارائه نشده است.
رحمانی در اطلاعیهای نوشت محمدی که سالهاست با سلول انفرادی مبارزه کرده، بار دیگر و برای چندمین بار در سلول انفرادی نگهداری میشود؛ وضعیتی که با توجه به پرونده پزشکی او «بهشدت نگرانکننده» است.
او اضافه کرد درخواستهای خانواده محمدی از دادستانی مشهد برای فراهم شدن امکان ملاقات حضوری یا تماس تلفنی تاکنون بینتیجه مانده است.
به گفته رحمانی، دادستان مشهد طی چهار روز گذشته وعده داده بود امکان تماس تلفنی با خانواده فراهم میشود اما: «تا این لحظه هیچ تماس تازهای برقرار نشده است.»
این فعال سیاسی در پایان خواستار آزادی فوری و بیقید و شرط محمدی و دیگر بازداشتشدگان شد و تاکید کرد تمامی این افراد باید از حق تماس منظم با خانواده، دسترسی به وکیل منتخب و خدمات کامل پزشکی برخوردار باشند.
مصطفی نیلی و شادی حلیمی، وکیلان محمدی و عالیه مطلبزاده و هستی امیری، دو تن دیگر از بازداشتشدگان مراسم علیکردی، ۹ دیماه اعلام کردند اتهام این فعالان حقوق بشر و محل نگهداری آنان هنوز مشخص نیست.
بازداشتها در جریان مراسم هفتم علیکردی، در هفتههای گذشته با واکنشهای گستردهای همراه شده و شماری از فعالان حقوق بشر و کاربران شبکههای اجتماعی با محکوم کردن این اقدام، خواستار آزادی فوری بازداشتشدگان شدهاند.
پیکر علیکردی ۱۵ آذر در دفتر کارش در مشهد پیدا شد و در پی انتشار این خبر، بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی و برخی وکلا و فعالان سیاسی و مدنی، مرگ او را «قتل حکومتی» توصیف کردند.
شفیعیان در واکنش به گزارش پایگاه خبری رجانیوز درباره استعفای مقامهای دولت مسعود پزشکیان، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «عارف پذیرفته نشد، فرزین شد، علت ظریف و اوحدی را که در جریانید.»
رجانیوز ۹ دی با انتشار پستی با عنوان «دولت استعفا»، به کنارهگیری عارف، محمدجواد ظریف، محمدرضا فرزین، فیاض زاهد، محمد مهاجری، سعید اوحدی و مهدی سنایی از دولت پزشکیان اشاره کرد و پرسید: «نفر بعدی کیست؟»
شفیعیان در ادامه به دفاع تلویحی از دولت پزشکیان پرداخت و گفت در دولت ابراهیم رئیسی نیز حجتالله عبدالملکی، وزیر کار، یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، حمید سجادی، وزیر ورزش و جواد اوجی، وزیر نفت، استعفا کرده بودند.
روزنامه اینترنتی فراز، دو ماه پیش خبر استعفای عارف را منتشر کرد و «تفاوت دیدگاهها» با برخی مدیران و اعضای دولت را از دلایل اصلی این تصمیم برشمرد.
بر اساس این گزارش، عارف همچنین از «مواضع برخی اصلاحطلبان بهدلیل عدم حمایت از دولت پزشکیان» انتقاد کرده بود.
الیاس حضرتی، رییس دفتر اطلاعرسانی دولت پزشکیان، در آن زمان خبر کنارهگیری عارف را تکذیب کرد.
با این حال، فراز چهارشنبه ۱۰ دی نوشت اکنون مشخص شده استعفای عارف از سمت خود صحت داشته و پزشکیان با آن مخالفت کرده است.
مساله دوتابعیتی بودن نزدیکان عارف و ظریف طی یک سال گذشته به یکی از محورهای حمله جریان سیاسی رقیب به دولت چهاردهم تبدیل شده است.
حمید رسایی، نماینده مجلس، ۳۰ آذر در صحن علنی مجلس گفت: «[بر اساس] قانون مشاغل حساس چرا به تابعیت آلمانی پسر آقای عارف ورود نمیشود؟ مردم میپرسند فقط مشکل ظریف بود؟»
اسفندماه سال گذشته، ظریف گزارشها درباره «کنار گذاشته شدن» خود از دولت چهاردهم را تایید کرد و گفت به توصیه غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، استعفا داده است.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، در آن زمان گزارش داد دو تن از فرزندان ظریف «تابعیت مضاعف آمریکا» دارند و حضور او در دولت «نقض آشکار» قانون مشاغل حساس به شمار میرود.
پایگاه خبری رویداد۲۴ اول دی سال جاری نوشت سعید اوحدی، رییس پیشین بنیاد شهید در دولت پزشکیان، بهدلیل «تابعیت مضاعف» فرزندش از سمت خود کنار رفته است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، ۹ دی کنارهگیری مهدی سنایی، مشاور و معاون سیاسی پزشکیان، را تایید کرد و گفت در خصوص تصمیم نهایی دولت درباره سنایی اطلاعی ندارد.
او افزود: «لزوما وقتی افراد استعفا میکنند، به معنای بالا گرفتن اختلافات نیست و ممکن است افراد با هم تفاوت نظر کارشناسی داشته باشند.»
دولت پزشکیان همزمان با مجموعهای از بحرانهای جدی روبهروست؛ از جمله مشکلات شدید اقتصادی، افزایش نارضایتی عمومی، گسترش تجمعات اعتراضی، فشارهای بینالمللی بر برنامههای هستهای و موشکی جمهوری اسلامی و تشدید تحریمها.
وخامت اوضاع اقتصادی و تداوم نرخ صعودی ارز در نهایت به استعفای فرزین از بانک مرکزی و انتصاب عبدالناصر همتی، وزیر معزول اقتصاد دولت پزشکیان، به ریاست این نهاد منجر شد.
