تصویر یکی از معترضان در تهران که در مقابل ماموران موتورسوار سرکوبگر حکومت روی زمین نشست، با بازتاب گسترده در رسانههای اجتماعی ایرانیان مواجه شد. در این صحنه، فرد معترض همزمان با هجوم ماموران حکومت برای سرکوب بازاریان معترض، روی زمین نشست و کاپشن خود را روی سرش کشید.
پس از اعتصاب روز یکشنبه، بازاریان تهران در اصناف مختلف روز دوشنبه نیز تجمعات و راهپیمایی اعتراضی تشکیل داده و شعارهایی از جمله «مرگ بر دیکتاتور» و «این آخرین نبرده، پهلوی برمیگرده» فریاد زدند.
ماموران حکومت برای سرکوب به سمت بازاریان و معترضان گاز اشکآور پرتاب کردند.
(به توصیه کارشناسان، اگر با فردی روبهرو شدید که از جملات یا عباراتی حاکی از افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکند، از او بخواهید با یک پزشک متخصص معتمد، نهادهای فعال در این زمینه یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایش صحبت کند. اگر خودتان به خودکشی فکر میکنید، در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.)
حسینی، دوشنبه هشتم دی گفت در سن نوجوانی، میزان اقدام به خودکشی و موفقیت آن در دختران و پسران نوجوان یکسان شده است، در حالی که قبلا این تفاوت پنج برابر بود.
او همچنین توضیح داد نسبت اقدام به خودکشی به خودکشی منجر به مرگ، ۲۰ به یک است.
به عبارت دیگر، از هر ۲۰ اقدام به خودکشی یک مورد به مرگ منجر میشود اما ۱۹ نفر دیگر که جان خود را از دست ندادهاند نیز بهشدت در معرض تکرار مجدد خودکشی قرار دارند.
پیشتر و در اوایل اسفند ۱۴۰۳، حمید یعقوبی، رییس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران، اعلام کرده بود در چهار سال اخیر، هر سال ۱۰ درصد به مرگهای ناشی از خودکشی اضافه شده است.
یعقوبی هشدار داده بود از سال ۹۰ تاکنون آمار خودکشی در ایران روندی افزایشی داشته و از ۴.۷ درصد به ۸.۱ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۸.۹ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
اردشیر بهرامی، جامعهشناس و پژوهشگر، نبود فضای گفتوگو در خانوادهها، کودکهمسری، ازدواجهای اجباری و فقر را از عوامل اصلی خودکشی کودکان و نوجوانان برشمرده بود.
حسینی بدون اشاره به این دلایل، از اجرای «طرح ویژه خودکشی» در تهران و چند شهر دیگر خبر داد.
رییس سازمان بهزیستی گفت در این طرح، افرادی که اقدام به خودکشی کردهاند بهصورت ویژه رصد میشوند و حمایتهای اولیه از آنها صورت میگیرد تا احتمال تکرار این اقدام کاهش یابد.
او کاهش «همبستگی عاطفی و اجتماعی و افت سرمایه اجتماعی» را از دلایل اصلی خودکشی عنوان کرد.
صبا آلاله، روانتحلیلگر اجتماعی و سیاسی، فروردین امسال در مصاحبه با ایراناینترنشنال، به دلایل افزایش آمار خودکشی در ایران پرداخت و گفت در سالهای گذشته با افزایش نابرابریهای اجتماعی و سیاسی، میزان خودکشی هم افزایش یافته است.
آلاله با تاکید بر اینکه خودکشی را نباید مسالهای «فردی، درونی و مختص به یک نفر» دانست، افزود سلامت روان فردی، وابستگی و پیوستگی بسیار زیادی به سلامت روان جمعی و تمام ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد.
هر بار که جاری میشود، چندین و چند کشته، میلیاردها تومان خسارت و پرسشی بیپاسخ بهجا میگذارد: آیا میشد جلوی آن را گرفت؟
روزهای پایانی آذر ۱۴۰۴، همزمانی سیل، برف و کولاک در اکثر استانها، بهویژه در مناطق جنوبی و مرکزی، فاجعهای دیگر رقم زد: ۸ تن در فارس، هرمزگان و خوزستان جان باختند و ۴۲ هزار و ۱۱۲ نفر به کمکهای امدادی نیاز پیدا کردند.
پس از گذشت بیش از دو هفته، دو پرسش کلیدی همچنان باقی است: نخست، درباره نقش سپاه پاسداران در عملیات باروری ابرها و بروز سیلاب و دوم، چرایی ناکارآمدی پیشبینیها در کاهش خسارات جانی و مالی.
باران مصنوعی یا مستعان ۲؟
به محض آنکه اواسط آذرماه سازمان هواشناسی پیشبینی کرد بارندگیهای سنگینی در پیش است، موج گستردهای از تبلیغات در شبکههای اجتماعی به راه افتاد.
عدهای «بر طبل شادانه» میکوبیدند که کشور از خشکسالی رها میشود و سپاه با پرواز بر فراز ابرها آنها را برای بارش آماده خواهد کرد.
این شیوه از تبلیغات پیشتر برای مهار ویروس کرونا با پردهبرداری از مستعان ۱۱۰ (دستگاهی تقلبی شبیه به در قابلمه) به کار رفته بود.
شاید به همین دلیل، بسیاری آن را چندان جدی نگرفتند. وقتی که در ۲۴ آذر نخستین سیلها در گوشهوکنار کشور جاری شد، ورق برگشت. ناگهان مبلغان سکوت کردند و منتقدان و مخالفان در شبکههای اجتماعی، سپاه را مسئول بروز این فاجعه دانستند.
روابط عمومی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در اطلاعیهای رسمی دو روز پس از جاری شدن سیل اعلام کرد عملیات بارورسازی ابرها را که به درخواست وزارت نیرو و بر اساس پیشبینی سازمان هواشناسی در ۲۴ آبان کلید زده است، تا بهار ۱۴۰۵ ادامه خواهد داد.
در این اطلاعیه آمده بود در شمالغرب کشور (حوضه دریاچه ارومیه در استانهای آذربایجان غربی و شرقی)، شمالشرق کشور (استان خراسان) و فلات مرکزی (حوضه آبریز زایندهرود در استانهای چهارمحالوبختیاری و اصفهان) پروازهای بارورسازی ابرها انجام میشود.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سپاه نه تصمیمگیر و برنامهریز، بلکه پیمانکار پروژهای است که وزارت نیرو آن را مدیریت میکند.
سپاه در اطلاعیهاش مدعی شد باروری ابرها میتواند ۱۸ تا ۲۵ درصد به میزان بارش بیفزاید.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه، مهرماه نوشت بهدلیل عدم قطعیت بالا، روی بارورسازی ابرها برای تامین آب شرب کشور هیچ حسابی نشده است، اما در صورت پاسخدهی، بین ۵ تا ۱۵ درصد میتواند بر افزایش بارش در «ابرهای مستعد» اثرگذار باشد.
گرچه در گزارشهای سازمان جهانی هواشناسی به افزایش بارش تا ۲۵ درصد در شرایط ایدهآل اشاره شده، اما هیچ گزارش علمی و مستقلی تاکنون این اعداد را تایید نکرده است.
سنجش اثربخشی واقعی بارورسازی ابرها بسیار پیچیده و نیازمند دادههای بلندمدت و مقایسهای است.
نبود شفافیت در اثربخشی باروری ابرها در ایران به ابهام بیشتر و گرمتر شدن بازار شایعه دامن زده است.
شهریورماه، محمدمهدی جوادیانزاده، رییس سازمان توسعه فناوریهای نوین آبهای جوی، نهاد زیر نظر وزارت نیرو و متولی بارورسازی ابرها، از اجرای ۳۷ سورتی پرواز آنتونوف در نواحی چهارگانه (شمالشرق، شمالغرب، جنوبغرب و تهران) و ۵۰ ماموریت پهپادی در حوضههای زایندهرود، کوهرنگ و استانهای فارس، بوشهر و خراسان جنوبی خبر داد.
او در حالی بودجه مورد نیاز برنامه ۵ ساله این سازمان را ۷۵۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد که از نتایج ۸۷ عملیات پروازی و بیخبری رسانهای در این ارتباط حرفی نزد.
همچنین مشخص نیست سازوکار تامین این بودجه از قوانین موجود چیست و چرا این منابع، بهجای ترمیم زیرساختهای فرسوده آبی، صرف طرحی با نتایج نامعلوم میشود.
جنجال بر سر «باروری ابرها» فقط یک نشانی غلط است برای فرار از واقعیت: «سوءمدیریت عمدی» که ایران را به مرز فروپاشی سرزمینی برده است.
سیل قابل پیشبینی بود؟
اینکه سیل دقیقا کجا و چه ساعتی رخ میدهد، با توجه به محدودیتها و کمبودهای فنی در ایران دشوار است، اما میتوان عرصههای پرمخاطره را در یک بازه زمانی پهنهبندی کرد.
سازمان هواشناسی چند روز پیش از وقوع سیل هشدارهای نارنجی و قرمز صادر کرده و بهطور مشخص از بارش شدید، رعدوبرق، وزش باد و خطر سیلاب در بیش از ۲۰ استان خبر داده بود.
این هشدارها به دستگاههای اجرایی نیز ابلاغ شد، اما کمبود رادارهای پیشرفته، دادههای ماهوارهای محدود و ضعف سامانههای هشدار سریع محلی، بهرغم تشکیل ستادهای بحران، همچنین ناهماهنگی نهادی، فقدان آموزشهای لازم، جدی نگرفتن مانورهای آمادهسازی و ضعف زیرساختها باعث شد بار دیگر ایران با مصیبت تازهای روبهرو شود.
سیل در ایران، پیش از آنکه بلای آسمانی باشد، مصیبتی زمینی است؛ دستکاری در طبیعت، نابودی پوشش گیاهی، ساختوساز در مسیلها، تغییر در شبکه زهکشی طبیعی، انتقال آب بینحوضهای و … همه روی زمین رخ میدهد.
