همزمان با ادامه بازداشت دهها تن از شرکتکنندگان در مراسم یادبود خسرو علیکردی، وکیل جانباخته، در مشهد، بیش از هزار فعال سیاسی، مدنی، اجتماعی و فرهنگی با انتشار بیانیهای مشترک، این اقدام جمهوری اسلامی را محکوم کردند و خواستار آزادی فوری تمامی بازداشتشدگان شدند.
در این بیانیه که شنبه ۲۹ آذر منتشر شد، آمده است: «حضور گسترده شهروندان از نقاط مختلف کشور در مراسم یادبود خسرو علیکردی، نشانهای روشن از همبستگی اجتماعی و احترام عمیق مردمی است که رنج دیگران را رنج خود میدانند و در برابر بیعدالتی سکوت نمیکنند.»
این بیانیه با عنوان «از حق سوگواری تا خواست آزادی» به امضای فعالان حقوق بشر، وکلا، روزنامهنگاران، هنرمندان، چهرههای دانشگاهی، فعالان کارگری، کنشگران جنبش زنان، خانوادههای دادخواه و برخی خانوادههای جانباختگان و مجروحان جنگ ایران و عراق رسید.
امضاکنندگان تاکید کردند برگزاری مراسم یادبود و تجمعهای مسالمتآمیز «بخشی جداییناپذیر از حقوق بنیادین انسانی و شهروندی» است و برخورد خشونتآمیز با چنین رویدادهایی، زیر پا گذاشتن کرامت انسانی محسوب میشود.
آنها همچنین «همراهی عدهای را که با رفتارهای غیرانسانی با این خشونت افسارگسیخته همراه بودند»، محکوم کردند.
۲۹ آذر، وزارت خارجه آمریکا با هشدار درباره محرومیت بازداشتشدگان مراسم یادبود علیکردی از حقوق قانونی خود اعلام کرد نبود شفافیت قضایی میتواند خطر شکنجه و طرح اتهامات ساختگی علیه آنها را افزایش دهد.
«در برابر نقض حقوق شهروندی سکوت نکنیم»
از امضاکنندگان این بیانیه میتوان به جعفر پناهی، ترانه علیدوستی، رخشان بنیاعتماد، محمد رسولاف، پانتهآ بهرام، فاطمه معتمدآریا، فردین خلعتبری، رضا درمیشیان، مریم پالیزبان، هانا کامکار، شبنم فرشادجو، پگاه آهنگرانی، الهه محمدی، نیلوفر حامدی، مینا اکبری، نسیم سلطانبیگی و لیلی فرهادپور اشاره کرد.
آنها از تمام افرادی که به «آزادیهای مدنی و کرامت انسانی» باور دارند، خواستند «در کنار زندانیان سیاسی و مدنی بایستند و صدای آنان باشند».
در جریان مراسم یادبود علیکردی، بیش از ۵۰ شهروند و فعال مدنی دستگیر شدند؛ در حالی که دستگاه قضایی جمهوری اسلامی تنها بازداشت را تایید کرده است.
به گفته فعالان حقوق بشر، شمار بازداشتشدگان بیشتر از آمار رسمی است و وضعیت برخی از آنها همچنان نامشخص است.
در بخش پایانی بیانیه، امضاکنندگان ضمن تاکید بر لزوم آزادی فوری تمامی بازداشتشدگان، خواستار تضمین حق «تماس تلفنی، ملاقات با خانواده، و برخورداری از وکیل مستقل و خدمات پزشکی» برای آنها شدند و از همه مدافعان آزادیهای مدنی خواستند در برابر نقض حقوق شهروندی سکوت نکنند.
در هفتههای اخیر، جمهوری اسلامی که با نارضایتی گسترده عمومی ناشی از وضعیت وخیم اقتصادی و بحران مشروعیت روبهرو است، سرکوب کنشگران را شدت بخشیده است.
منابع مطلع شنبه ۲۹ آذر به ایراناینترنشنال گفتند این فعالیتها شامل جابهجاییها و هماهنگیهایی فراتر از الگوهای معمول هستند و یگانهای پهپادی، موشکی و پدافند هوایی جمهوری اسلامی را دربر میگیرند.
به گفته مقامهای غربی آگاه از موضوع، این تحولات میتواند با رزمایشهای نظامی مرتبط باشد، اما گستره و همزمانی این تحرکات موجب توجه و بررسی دقیقتر شده است.
این منابع افزودند سرویسهای اطلاعاتی در حال ردیابی سیگنالهای فرماندهی و کنترل، استقرار و جابهجاییهای لجستیکی مرتبط با نیروی هوافضای سپاه هستند.
این تحولات در شرایطی رخ میدهد که تنشها میان تهران و کشورهای غربی بر سر برنامههای هستهای و موشکی جمهوری اسلامی ادامه دارد و گمانهزنیها درباره احتمال ازسرگیری حملات اسرائیل و حتی آمریکا علیه حکومت ایران بالا گرفته است.
شبکه انبیسینیوز ۲۹ آذر گزارش داد مقامهای اسرائیلی معتقدند جمهوری اسلامی در حال گسترش برنامه موشکهای بالستیک خود است و قصد دارند در دیدار آتی بنیامین نتانیاهو با دونالد ترامپ، گزینههایی را برای پیوستن یا کمک واشینگتن به اسرائیل در حمله احتمالی به ایران، به رییسجمهوری آمریکا ارائه دهند.
بر اساس این گزارش، نگرانی اصلی مقامهای اسرائیلی این است که تهران روند بازسازی تاسیسات غنیسازی هستهای را که در جنگ ۱۲ روزه هدف حملات هوایی آمریکا قرار گرفتند، آغاز کرده باشد.
با این حال، آنها معتقدند تلاشهای جمهوری اسلامی برای بازسازی سایتهای تولید موشکهای بالستیک و ترمیم سامانههای پدافند هوایی که بهشدت آسیب دیدهاند، در شرایط فعلی نگرانکنندهتر است.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، ۲۹ آذر ساخت بمب اتمی را «سادهترین کار» برای حکومت خواند.
پایگاه خبری واینت ۲۸ آذر گزارش داد جمهوری اسلامی پیش از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، در حال تحقیق درباره توسعه نسل چهارم تسلیحات هستهای بر اساس همجوشی خالص بود.
بر پایه این گزارش، تحقیقات در ایران درباره نوعی سلاح هستهای کاملا جدید صورت گرفته که تاکنون هیچ کشوری موفق به تولید آن نشده است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۱۰ خرداد و پیش از جنگ در گزارشی محرمانه اعلام کرده بود جمهوری اسلامی پیشتر در سه مکان که مدتها تحت تحقیقات قرار داشتهاند، فعالیتهای محرمانه هستهای انجام داده است.
کمالوندی شنبه ۲۹ آذر در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفت ساخت بمب هستهای سادهترین کار است، چرا که نیاز به کنترل سوخت ندارد و «به یکباره منفجر میشود»، اما ساخت یک نیروگاه اتمی که مستلزم کنترل سوخت و میزان فعل و انفعالات است، «سخت و فنی» به شمار میآید.
او افزود: «ما در موضوع هستهای به لبه قدرت رسیدیم و در مرحلهای قرار داریم که دیگر موضوع مجهولی برایمان باقی نمانده است.»
پایگاه خبری واینت ۲۸ آذر گزارش داد جمهوری اسلامی پیش از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، در حال تحقیق درباره توسعه نسل چهارم تسلیحات هستهای بر اساس همجوشی خالص بود.
بر پایه این گزارش، تحقیقات در ایران درباره نوعی سلاح هستهای کاملا جدید صورت گرفته که تاکنون هیچ کشوری موفق به تولید آن نشده است.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۱۰ خرداد و پیش از جنگ در گزارشی محرمانه اعلام کرده بود جمهوری اسلامی پیشتر در سه مکان که مدتها تحت تحقیقات قرار داشتهاند، فعالیتهای محرمانه هستهای انجام داده است.
کمالوندی: بازرسی از سایتها خواسته غیرمعقول است
کمالوندی در مصاحبه خود با ایسنا، خواسته آژانس برای بازرسی از تاسیسات اتمی بمبارانشده جمهوری اسلامی را «غیرمعقول» خواند.
او گفت: «ما باید تدابیری داشته باشیم و ببینیم میشود از طریق دیگر، حسابرسی مواد را انجام دهیم و به آژانس اطلاع دهیم؛ بدون اینکه بازرسها به محل مورد نظر بروند یا نه. ایدهها و روشهایی الان به ذهن ما میرسد، اما باید درباره این موضوعات مذاکره شود.»
کمالوندی افزود: «اصرار آژانس برای اینکه حتما طبق موافقتنامه پادمان که برای شرایط غیرجنگی نوشته شده، ایران اجازه دسترسی و بازرسی درباره مواد و سایتها بدهد یا به آژانس گزارش دهد، خواستهای غیرمعقول است.»
۱۷ آذر، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفته بود در حال حاضر از سرگیری بازرسیهای آژانس امکانپذیر نیست، زیرا «هیچ پروتکل یا دستورالعملی» برای بازرسی از تاسیسات «صلحآمیز» ایران وجود ندارد.
با اینحال رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، ۲۴ آذر اعلام کرد بازرسیهای این نهاد در ایران مجددا آغاز شدهاند، اما بازرسان هنوز به تاسیسات هستهای کلیدی نطنز، فردو و اصفهان که در حملات آمریکا در جریان جنگ ۱۲ روزه آسیب جدی دیدند، دسترسی ندارند.
رد ادعای تهران درباره تاسیسات اتمی بمبارانشده
گروسی ۲۹ آذر در مصاحبه با خبرگزاری روسی ریانووستی گفت مقامهای جمهوری اسلامی معتقدند «تاسیسات ناامن است و نمیتوان به آنجا رفت ... اما در این صورت، شما باید به بازرسان اجازه دهید تا تایید کنند که واقعا دسترسی به آنجا امکانپذیر نیست».
گروسی افزود این موضوع اکنون محور گفتوگوی آژانس با تهران است: «امیدوارم بتوانیم به میزان مشخصی از پیشرفت دست یابیم.»
پس از جنگ ۱۲ روزه، موضوع ذخایر اورانیوم غنیشده حکومت ایران به چالشی جدی برای آژانس بینالمللی انرژی اتمی تبدیل شده است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، مهرماه تاکید کرد اورانیوم غنیشده «در جایی مدفون شده» و دسترسی به آن وجود ندارد.
عراقچی نیز ۲۱ شهریور در مصاحبهای گفت ذخایر اورانیوم غنیشده جمهوری اسلامی «زیر آوار تاسیسات هستهای بمبارانشده» است.
گروسی در بخش دیگری از مصاحبه با ریانووستی گفت: «پیش از هر چیز، ایران چیزی بسیار فراتر از این سه تاسیسات در اختیار دارد. این سه تاسیسات از نظر بازفرآوری، تبدیل و غنیسازی اورانیوم بسیار مهم هستند، اما برنامه هستهای ایران به آنها محدود نمیشود.»
او تاکید کرد بر اساس معاهده عدم اشاعه سلاحهای هستهای (انپیتی) و موافقتنامه جامع پادمانها، تهران موظف است دسترسی به تمام تاسیسات خود را فراهم کند.
یلدا یا چله نام یکی از قدیمیترین جشنهای ایرانی است که در بلندترین شب سال، همزمان با آخرین روز پاییز و آغاز زمستان، برگزار میشود.
این جشن به اسطوره کهن مهر مربوط است؛ آیینی مرتبط با میتراییسم که روزگاری در سرتاسر فلات ایران رایج بود؛ اعتقاد به اینکه مهر با دیو سرما، خشکسالی و تاریکی نبرد میکند و پس از این شب، روزها کمکم بلندتر و شبها کوتاهتر میشوند.
ایراناینترنشنال در آستانه فرا رسیدن این جشن کهن، از مخاطبان خود پرسید آرزوی شما چیست.
بخش قابل توجهی از مخاطبان، آرزوهای خود را صریح و بیپرده بیان کردند و گفتند خواهان «سرنگونی»، «سقوط» و «پایان» جمهوری اسلامی هستند.
شهروندی نوشت: «بعد از سرنگونی آخوندها، بقیه آرزوهایمان خودبهخود برآورده میشود؛ مثل زندگی نرمال، رفاه، آینده روشن.»
شماری دیگر از مخاطبان نیز بر آرزوی «آزادی ایران» و «نجات مردم از چنگال جمهوری اسلامی» تاکید کردند.
مخاطبی در همین زمینه نوشت: «آرزوی من آینده روشن برای فرزندانمان است که روزگار ما را تجربه نکنند.»
محور مشترک شماری از پیامها آرزوی بازگشت شاهزاده رضا پهلوی به ایران بود.
در کنار مطالبه برای تغییر ساختار سیاسی در ایران، شماری از پیامها به وضعیت بغرنج معیشتی و فشارهای اقتصادی اشاره داشتند.
شهروندی در همین زمینه نوشت: «آرامش، ثبات، بازاری بیالتهاب و رهایی از دغدغه گرانی؛ آرزویی که فقط با پایان این وضعیت و شکلگیری نظامی سالم و مردمی ممکن میشود.»
مخاطبی دیگر تاکید کرد: «آرزویی جز ارزانی نداریم؛ همه چیز گران است. اینجا اگر دزدی کنی، میتوانی از پس زندگیات برآیی؛ وگرنه مردهای بیش نیستی.»
این پیامها در شرایطی ارسال شده که گزارشها از افزایش چشمگیر قیمت میوه، آجیل و شیرینی در آستانه شب یلدا حکایت دارد؛ تا جایی که برخی شهروندان ناچار شدهاند اقلام یلدایی را قسطی تهیه کنند.
در روزهای گذشته نیز شماری از مخاطبان با ارسال پیامهایی به ایراناینترنشنال، از احساس دوگانه تلاش برای زنده نگاه داشتن سنتهای باستانی و دوام آوردن زیر بار فشار معیشتی ناشی از ناکارآمدی حکومت سخن گفته بودند.
در چنین فضایی، یلدا برای بسیاری از شهروندان، به نمادی از تقابل با وضعیتی تبدیل شده است که به باور آنان، تنها با «تغییر حکومت» و سر رسیدن روزهایی سرشار از آزادی، رفاه و آسایش پایان مییابد.
