علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «آمریکا نشان داده که کاملا غیرقابل اعتماد است. اگر آمریکا بخواهد در مسیر جبران مافات گام بردارد، نخستین اقدامش باید عذرخواهی از حمله به ایران و جبران خسارتهای وارده باشد.»
او افزود: «تنها در این صورت میتوان زمینهای برای اعتمادآفرینی ایجاد کرد تا سخنان وزیر خارجه ما درباره مذاکره مجدد با آمریکا پشتوانه عینی پیدا کند.»
او اضافه کرد: «من نسبت به آمریکا خوشبین نیستم، زیرا سیاست این کشور بر پایه فریب، نیرنگ و دروغ بنا شده و این جایی برای خوشبینی باقی نمیگذارد.»
طرح بنزین سهنرخی و عرضه بنزین لیتری پنج هزار تومانی در جایگاهها از بامداد ۲۲ آذر در سراسر ایران به اجرا درآمد.
ایراناینترنشنال از مخاطبان خود پرسید افزایش قیمت بنزین چه تاثیری بر هزینه زندگی آنان دارد.
یک شهروند که خود را بازنشسته بانک رفاه معرفی کرد، در پیامش نوشت: «اگر قبل از گرانتر شدن بنزین تا نیمه ماه پولی در کارتمان میماند، الان احتمالا به ۱۰ روز هم نرسد. مخارج زندگی دیگر با حقوق بازنشستگی نمیخواند.»
برخی مخاطبان از افزایش همزمان سایر هزینهها خبر دادند. در همین رابطه، شهروندی به جهش شدید نرخ قبض گاز از ۵۲ هزار تومان به سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اشاره کرد.
پیام دیگری از کمبود برخی اقلام در فروشگاهها گلایه داد: «امروز بهخاطر بنزین، برنج پاکستانی و هندی در فروشگاهها پیدا نمیشد.»
شماری از شهروندان با اشاره به گرانی «همهچیز» در ایران، اساسا از «زندگی» بهعنوان مفهومی از دسترفته یاد کردند و گفتند دیگر سفرهای در کار نیست که بخواهد از افزایش قیمت بنزین تاثیری بگیرد.
اثر دومینویی بر تورم عمومی و گرانی کالاهای اساسی
بخش قابل توجهی از پیامها بر تاثیر مستقیم افزایش قیمت بنزین بر قیمت مواد غذایی، دارو و کالاهای روزمره تمرکز دارد.
یک شهروند نوشت: «روی همه چیز تاثیر میگذارد؛ سفرهها کوچکتر میشود و دارو چند برابر بالا میرود.»
در هفتههای گذشته با حذف ارز ترجیحی برخی داروهای وارداتی، هشدارهایی درباره کمبود دارو و فشار اقتصادی بر بیماران منتشر شده است.
هادی احمدی، عضو هیاتمدیره انجمن داروسازان ایران، ۲۳ آذر گفت بسیاری از بیماران هنگام مراجعه به داروخانه با افزایش قیمتها مواجه میشوند و به همین دلیل، یا دارو را بهصورت ناقص تهیه میکنند یا بهطور کلی از خرید آن منصرف میشوند.
علاوه بر دارو، سایر کالاهای اساسی نیز در ایران با گرانی قابل توجهی روبهرو شدهاند.
شهروندی در پیام خود به ایراناینترنشنال گفت گرانیها پیش از آغاز طرح افزایش قیمت بنزین شروع شده بود، اما انتظار میرود این طرح ضربه دیگری به معیشت شهروندان وارد کند.
او از افزایش قیمت برنج خبر داد. پیامهای مشابه نیز از افزایش قیمت تخممرغ، نان و لبنیات در ایران حکایت دارد.
در پیام مخاطب دیگری آمده است: «پنج لیتر بنزین زدیم شد ۲۵ هزار تومان. با همین ۲۵ هزار تومان نان میگرفتم. نانها هم بیبرکت شدهاند.»
در یک سال گذشته، قیمت اقلام خوراکی در ایران بهطور میانگین بیش از ۶۶ درصد افزایش یافته است.
برخی پیامها به بحران کلانتری اشاره دارند و افزایش قیمت بنزین را محرک موج جدیدی از تورم میدانند.
یکی از مخاطبان نوشت: «گرانی بنزین فقط اثرش روی یک خانواده نیست؛ اثر تورمیاش گریبان کل جامعه و بعد یک ملت را میگیرد. سفرهها کوچکتر و خط فقر بزرگتر میشود.»
در پیام دیگری آمده است: «وقتی بنزین گران میشود، بهصورت اتوماتیک همه چیز گرانتر میشود. ما دیگر زندگی نمیکنیم، تنها مردههای متحرکیم.»
برخی نیز گفتند این گرانی حتی پیش از اعلام رسمی، اثر خود را بر بازار گذاشته است.
رانندگان و شاغلان وابسته به سوخت؛ از کار افتادهها
رانندگان تاکسیهای اینترنتی و مشاغل وابسته به بنزین از جمله گروههایی هستند که بیشترین فشار را در روزهای اخیر احساس کردهاند.
یک راننده اسنپ نوشت: «بهخاطر گران شدن بنزین دیگر نتونستم کار کنم. دخلم به خرجش نمیخورد.»
شهروند دیگری که شغلش رانندگی است، گفت: «بنزین وارد فاز پنج هزار تومان شده و زندگی من با رانندگی میگذرد... ۱۰۰ درصد در آینده با مشکل مواجه میشوم.»
در پیام دیگری آمده است: «کرایه تاکسی دو برابر شده و در کرایه باربری هم تاثیر بسیار زیادی داشته. در کل ما زندگی را باختیم.»
با اجرای مصوبه جدید هیات دولت، نظام قیمتگذاری بنزین در ایران وارد مرحله تازهای شده است.
بر اساس این طرح، بنزین سهمیهای با نرخهای ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان عرضه میشود. مصرف مازاد و همچنین بنزین خودروهای دولتی، وارداتی و برخی خودروهای گرانقیمت با نرخ ۵۰۰۰ تومان محاسبه خواهد شد.
دولت جمهوری اسلامی دلیل اصلی اجرای این طرح را افزایش شدید «مصرف» بنزین و «ناترازی» میان تولید و مصرف عنوان میکند.
پیشتر مقامهای جمهوری اسلامی گفته بودند دولت هر لیتر بنزین را ۳۴ هزار تومان میخرد، اما بررسیهای ایراناینترنشنال از صورتهای مالی پالایشگاهها نشان میدهد این مبلغ ۲۵ هزار تومان است که تنها حدود ۳۵۰۰ تومان آن هزینه تولید بنزین بدون خوراک شده؛ یعنی حدود ۹۰ درصد کمتر از رقم اعلامی دولت.
حقوق ریالی، هزینههای دلاری
برخی مخاطبان در پیامهای خود به ایراناینترنشنال به شکاف میان دستمزدها و هزینههای زندگی اشاره کردند.
در یکی از پیامها آمده است: «در ایران افزایش قیمتها هیچ ربطی به افزایش حقوق و دستمزد ندارد. حقوقها ریالی، ولی مخارج دلاری است.»
شهروند دیگری نوشت: «همه اجناس گرانتر میشوند، حقوق کم میماند و درآمد جوابگوی مایحتاج ساده هم نیست.»
افزایش گسترده قیمت بنزین در آبان ۹۸ که با اعلام ناگهانی نرخهای جدید همراه بود، به اعتراضات سراسری، سرکوبهای حکومتی و مرگ دستکم ۱۵۰۰ شهروند انجامید.
پس از این رویداد، دولتها در ایران با احتیاط بیشتری به سراغ اصلاح قیمت سوخت رفتند. از آن زمان، افزایش قیمت بنزین همواره یکی از حساسترین موضوعات اقتصادی و اجتماعی بوده است.
در میان پیامها، روایتهایی از فشار مضاعف بر کارکنان خدمات عمومی نیز دیده میشود.
یک معلم شاغل در روستایی دورافتاده نوشت: «هر روز با ماشین شخصی به مدرسه میروم و هیچ هزینهای بابتش نمیگیرم. با بنزین لیتری پنج هزار تومان، ماهی حدود ۹ میلیون تومان فقط پول بنزین میدهم؛ یعنی سهچهارم حقوقم.»
او افزود: «خیلی از همکاران هم به فکر انصراف افتادهاند.»
فرسودگی اجتماعی و ناامیدی گسترده
در کنار مسائل اقتصادی، بسیاری از پیامها بازتابدهنده فرسودگی روانی و ناامیدی عمیق است.
شهروندی نوشت: «آنچنان اوضاع آشفته شده که دیگر هیچ امیدی به بهبود نداریم.»
در پیام دیگری آمده است: «گرانی ثانیهای شده است. کار از گلایه گذشته، ۹۰ درصد مردم گرفتارند.»
در روزهای اخیر کاربران شبکههای اجتماعی با انتقاد از اجرای طرح بنزین سهنرخی اشاره کرده بودند که در حال حاضر، مردم خرج حکومت را تامین میکنند.
برخی از شهروندان نیز در پیامهای خود به ایراناینترنشنال به عادی شدن فشارها اشاره کردند.
مخاطبی در همین زمینه نوشت: «مردم پوستکلفت شدهاند. در سکوت دارند دستوپا میزنند.»
برای بسیاری از شهروندان، افزایش قیمت بنزین نماد ادامه روندی است که به گفته آنها، به کوچکتر شدن سفرهها، فرسایش توان خرید، فشار بر مشاغل خدماتی و گسترش ناامیدی اجتماعی انجامیده است.
به گفته برخی مخاطبان، این روند با دستمزدها و حمایتهای ناچیز معیشتی در مقطع کنونی قابل جبران نیست.
هادی احمدی، عضو هیاتمدیره انجمن داروسازان ایران، یکشنبه ۲۳ آذر با اشاره به ناپایداری بازار دارویی کشور به خبرگزاری ایلنا گفت نرخ ارز بهصورت روزانه افزایش پیدا میکند و این وضعیت بهطور مستقیم بر قیمت دارو اثر میگذارد.
به گفته او، اگرچه بخشی از مواد اولیه دارویی با ارز ترجیحی تامین میشود، اما حدود ۷۰ درصد هزینه تولید دارو شامل بستهبندی، اقلام جانبی و سایر ملزوماتی است که از ارز آزاد تبعیت میکند و تنها ۳۰ درصد به ماده اولیه اختصاص دارد.
احمدی ضمن هشدار نسبت به کاهش قدرت خرید شهروندان افزود بسیاری از بیماران هنگام مراجعه به داروخانه با افزایش قیمتها مواجه میشوند و به همین دلیل، یا دارو را بهصورت ناقص تهیه میکنند یا بهطور کلی از خرید آن منصرف میشوند.
این مقام صنفی تاکید کرد وضعیت کنونی روند درمان را مختل میکند و در نهایت، هزینههای درمانی را افزایش میدهد.
کمبود گسترده دارو، صفهای طولانی و افزایش بیوقفه قیمتها در ایران زندگی میلیونها بیمار را با مشکلات جدی روبهرو کرده است.
در هفتههای اخیر، گزارشهای متعددی درباره کاهش ذخایر دارویی کشور و پیامدهای حذف ارز ترجیحی بر تامین دارو منتشر شده است.
یونس عرب، مدیرعامل انجمن تالاسمی ایران، ۱۹ آذر گفت برخی خانوادهها برای خرید داروی فرزندشان حتی پیشنهاد «فروش کلیه یا قرنیه» میدهند.
سایت تجارتنیوز نیز با اشاره به افزایش هزینههای بهداشت و سلامت زنان گزارش داد هزینه داروهای مسکن و آزمایشهای ضروری برای بسیاری از زنان، بهویژه در نبود پوشش بیمهای مناسب، باعث به تعویق افتادن مراقبتهای حیاتی سلامت شده است.
احمدی در ادامه مصاحبه خود با ایلنا، بیمهها را به عمل نکردن به تعهداتشان متهم کرد و گفت بیشترین فشار در این شرایط بر دوش بیماران است.
این عضو هیاتمدیره انجمن داروسازان همچنین از تشدید کمبود دارو خبر داد و افزود برخی اقلام دارویی یا دچار کمبود شدهاند یا بهصورت سهمیهای توزیع میشوند.
او از داروی پرل بهعنوان نمونهای نام برد که با وجود تولید داخل، یا در بازار یافت نمیشود یا بهسختی در دسترس است. داروهای عمومی و پرمصرفی مانند پردنیزولون نیز با کمبود مواجه شدهاند.
کمبود حدود ۸۰۰ قلم دارو در سه ماه آینده
بابک مصباحی، عضو هیاتمدیره انجمن داروسازان، ۲۳ آذر در مصاحبه با پایگاه خبری دیدهبان ایران تاکید کرد مشکل بازار دارو صرفا به افزایش نرخ ارز محدود نمیشود.
او گفت افزایش نرخ ارز در تجربههای گذشته صرفا به افزایش بدهی شرکتهای پخش و کمبود نقدینگی در کارخانههای دارویی انجامیده است.
این مقام صنفی با اشاره به نقش بیمهها هشدار داد حتی در صورت اصلاح قیمت دارو، اگر بیمهها افزایش قیمت را پوشش ندهند، «باز هم سیستم دچار اختلال میشود».
او اضافه کرد مسئولیت حفاظت مالی از بیمار بر عهده بیمههاست و پایین نگه داشتن دستوری قیمت دارو، بدون تامین سایر اجزای زنجیره، به تضعیف صنعت داروسازی منجر شده است.
محمد عبدهزاده، رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران، ۱۹ آذر گفته بود جمع مطالبات شرکتهای داروسازی از شرکتهای دولتی و خصوصی و داروخانههای هر دو بخش به بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
علیرضا چیذری، رییس انجمن تولید، تامین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی و دارویی استان تهران، نیز ۲۲ آذر از «جهش هفت برابری» قیمت دارو در ایران از زمان حذف ارز ترجیحی دارو خبر داد.
مصباحی در ادامه مصاحبه با دیدهبان ایران گفت ذخایر دارویی کشور بهطور میانگین کمتر از دو ماه است و در مورد شیر خشک نیز شرایط مشابهی وجود دارد.
به گفته او، حدود ۸۰۰ قلم دارو در سه ماه آینده با کمبود مواجه خواهند شد.
اسماعیل بقایی یکشنبه ۲۳ آذر در یک نشست خبری گفت: «آمریکا تعهدات خود را در خصوص صدور روادید اعضای نمایندگی تیم فوتبال ما انجام نداده و ما از طریق فیفا اعتراض کردهایم.»
او نسبت به احتمال صادر نشدن ویزا برای برخی از اعضای تیم ملی فوتبال ایران ابراز نگرانی کرد و افزود ایالات متحده «موظف» است برای «همه» بازیکنان تیم ملی فوتبال ویزا صادر کند.
۲۱ آذر، سایت والا اسپورت اسرائیل گزارش داد یک توییت قدیمی از مهدی طارمی، مهاجم تیم ملی، ممکن است روند دریافت ویزای او برای ورود به آمریکا و حضور در جام جهانی ۲۰۲۶ را با مشکل مواجه کند.
طارمی در این توییت از سخنان علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، علیه اسرائیل حمایت کرده و خواستار نابودی این کشور شده بود.
کاخ سفید پیشتر اعلام کرد تیم ملی فوتبال ایران برای حضور در جام جهانی اجازه ورود به آمریکا را خواهد داشت، اما با استناد به محدودیتهای سفر تاکید کرد ورود هواداران ایرانی ممنوع است.
حمایت از شیرین سعیدی
بقایی در ادامه نشست خبری از شیرین سعیدی، مدیر برنامه مطالعات خاورمیانه دانشگاه آرکانزاس که بهتازگی از سمت خود برکنار شده، حمایت کرد.
او آمریکا را به «برخورد تبعیضآمیز با دانشگاهیان ایرانی» متهم کرد و افزود سعیدی «بهخاطر مواضع خود با تبعیض و فشار مواجه شده است».
نیویورکپست ۲۲ آذر به نقل از سخنگوی دانشگاه آرکانزاس گزارش داد سعیدی پس از انتشار گزارشهایی درباره حمایت او از جمهوری اسلامی و اتخاذ مواضع ضداسرائیلی، از سمت خود برکنار شده است.
اسنادی که «ائتلاف مقابله با عذرخواهان رژیم اسلامی ایران»، مستقر در آمریکا، در اختیار نیویورکپست قرار داده، نشان میدهد سعیدی پیشتر با استفاده از سربرگ دانشگاه خواستار آزادی حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت، شده بود
واکنش بقایی به توقیف نفتکش حامل نفت ایران
بقایی در ادامه به اقدام آمریکا در توقیف یک نفتکش ناوگان سایه ونزوئلا و جمهوری اسلامی پرداخت و اتهامات مطرحشده در خصوص نقش این شناور در دور زدن تحریمها را بیاساس خواند.
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت: «این ادعا هیچ مبنایی ندارد. یکی از اقداماتی که آمریکاییها انجام میدهند، مبناتراشی برای اقدامات خلاف خود در سطح بینالمللی است.»
او افزود اقدام آمریکا از منظر حقوق بینالملل «جرم» محسوب میشود و «مصداق واقعی دزدی دریایی و سرقت مسلحانه در دریا» است.
پم باندی، دادستان کل ایالات متحده، ۱۹ آذر اعلام کرد آمریکا حکم توقیف یک نفتکش را که برای حمل نفت تحریمشده ونزوئلا و ایران مورد استفاده قرار میگرفت، به اجرا درآورد.
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، نیز تایید کرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از این نفتکش در بازار سیاه استفاده میکرده است.
«امیدوارم سفیر ایران در بیروت آغاز به کار کند»
بقایی درباره روابط تهران و بیروت گفت: «سفیر جدید لبنان اخیرا در تهران مستقر شده و در مورد سفیر جدید ما نیز مدتی است که درخواستها و روند مربوط به معرفی سفیر انجام شده است.»
او افزود: «امیدواریم که بهصورت طبیعی این روند طی شود و سفیر جدید ما هم در بیروت مستقر شود.»
روزنامه الاخبار، رسانه نزدیک به حزبالله، ۲۲ آذر گزارش داد یوسف رجی، وزیر امور خارجه لبنان، تصمیمگیری درباره پذیرش سفیر جدید جمهوری اسلامی در بیروت را در حالت تعلیق قرار داده است.
۱۹ آذر رجی دعوت عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، برای سفر به تهران را رد کرد و گفت در حال حاضر «فضای مناسب» برای گفتوگو میان تهران و بیروت فراهم نیست.
انتقاد بقایی از گروسی
بقایی با اشاره به اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، درباره پرونده هستهای جمهوری اسلامی گفت «تکرار یک سری از جملات» از سوی او «واقعیت موجود را تغییر نمیدهد».
او با انتقاد از مواضع گروسی افزود او «حتی از اشاره به حمله به تاسیسات هستهای ما خودداری میکند».
گروسی ۲۲ آذر اعلام کرد آژانس به دنبال «راهحلی پایدار» برای پرونده هستهای جمهوری اسلامی است و مذاکرات در این زمینه با مشارکت بازیگران مختلف جریان دارد.
به گفته او، زرادخانه حکومت ایران با ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی همچنان در جای خود باقی است.
بقایی همچنین از سفیر قریبالوقوع عراقچی به روسیه و بلاروس خبر داد.
ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، ۲۱ آذر در دیدار با مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، در ترکمنستان اعلام کرد مسکو به حمایت از حکومت ایران در موضوع پرونده هستهای ادامه خواهد داد.
باقری یکشنبه ۲۳ آذر در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت: «فشار اقتصادی به حدی رسیده است که چندشغله بودن دیگر راهکاری برای تامین زندگی کارگران نیست.»
او با تاکید بر اینکه افزایش قیمتها بهطور مستقیم قدرت خرید کارگران را کاهش داده، افزود: «در چنین وضعی خرید گوشت، مرغ، میوه و لبنیات برای بسیاری از خانوادهها تبدیل به یک کالای لوکس شده و جای خود را به اقلام ارزانتر داده است.»
در ماههای اخیر، تورم افسارگسیخته و رشد نرخ ارزهای خارجی بر نگرانیها از وخامت اوضاع اقتصادی ایران افزوده؛ روندی که در پی بازگشت تحریمهای سازمان ملل و تاکید مقامهای جمهوری اسلامی بر ادامه برنامه هستهای شدت گرفته است.
در یک سال گذشته، قیمت اقلام خوراکی در ایران بهطور میانگین بیش از ۶۶ درصد افزایش یافته است.
شهروندان پیشتر در پیامهای خود به ایراناینترنشنال، از رشد ناگهانی و چشمگیر قیمت لبنیات در روزهای اخیر خبر دادند و گفتند در نبود نظارت موثر بر بازار، فشار معیشتی بر خانوادهها تشدید شده است.
آنها با اشاره به وخامت روزافزون اوضاع هشدار دادند سوءتغذیه برای بسیاری از شهروندان در ایران به امری «عادی» شده است.
تعیین حقوق کارگران
نماینده کارگران در شورای عالی کار در ادامه مصاحبه خود، درباره برگزاری جلسات کمیته تعیین حداقل حقوق کارگران گفت: «نامه معرفی نماینده ارسال شده است، اما هنوز دعوتنامهای برای برگزاری جلسه ارسال نشده است.»
هر سال موضوع تعیین حداقل حقوق کارگران در شورای عالی کار به یکی از محورهای اختلاف میان کارگران، کارفرمایان و دولت جمهوری اسلامی تبدیل میشود.
باقری افزود: «وقتی قیمتها بهسرعت بالا میروند، حقوق و دستمزدی که کارگر دریافت میکند، ارزش واقعی خود را از دست میدهد. اگر حقوق ۱۰۰ واحد باشد و قیمت نان از ۱۰ واحد به ۲۰ واحد برسد، کارگر دیگر نمیتواند به اندازه قبل خرید کند، حتی اگر حقوقش ثابت مانده باشد.»
هشتم آذر، چهار تشکل مستقل صنفی در ایران در بیانیهای مشترک با اشاره به افزایش نرخ تورم و شرایط سخت معیشتی مزدبگیران تاکید کردند برای تامین هزینههای زندگی در سطح متوسط جامعه در سال آینده، دستکم به ۶۰ میلیون تومان در ماه نیاز خواهد بود.
پیامدهای چندشغله بودن
نماینده کارگران در شورای عالی کار در ادامه تاکید کرد افزایش قیمتها در ایران تمامی حوزهها، از خوراک و پوشاک تا اجاره مسکن و هزینههای درمان، را در بر گرفته و فشار گستردهای بر معیشت مردم وارد کرده است.
به گفته باقری، پایین بودن دستمزدها سبب شده کارگران برای تامین هزینههای روزمره ناچار به داشتن چند شغل شوند، با این حال حتی چندشغله بودن نیز اکنون پاسخگوی نیازهای معیشتی نیست.
او اضافه کرد این وضعیت آثار منفی مستقیمی بر سلامت جسمی، آرامش روانی و کیفیت زندگی خانوادههای کارگری دارد.
