سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به واشینگتن برای مذاکره با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، با هدف تعمیق همکاری‌های چنددهه‌ای دو کشور در حوزه نفت و امنیت و همچنین گسترش روابط در تجارت، فناوری و احتمالا انرژی هسته‌ای صورت می‌گیرد.
بن سلمان قرار است سه‌شنبه ۲۷ آبان با حضور در کاخ سفید با ترامپ دیدار کند.
این نخستین سفر بن سلمان به آمریکا پس از قتل جمال خاشقجی، منتقد سرشناس عربستانی، در سال ۲۰۱۸ به دست عوامل ریاض در استانبول است که منجر به واکنش‌های جهانی گسترده شد.
نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده به این نتیجه رسیدند که بن سلمان فرمان «بازداشت یا قتل» خاشقجی را صادر کرده بود. بن سلمان صدور دستور این عملیات را تکذیب کرد، اما به‌عنوان حاکم بالفعل پادشاهی عربستان سعودی مسئولیتش را پذیرفت.
با گذشت بیش از هفت سال از آن رویداد، ترامپ به‌دنبال بهره‌برداری از وعده سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری عربستان سعودی در آمریکا است که در جریان سفر اردیبهشت‌ماه او به ریاض مطرح شده بود.
خبرگزاری رویترز دوشنبه ۲۶ آبان نوشت رییس‌جمهوری آمریکا در آن سفر از اشاره به نگرانی‌های حقوق بشری خودداری کرد و انتظار می‌رود این‌بار نیز چنین کند.
رویترز افزود ولیعهد عربستان سعودی در بحبوحه ناآرامی‌های منطقه‌ای به‌دنبال تضمین‌های امنیتی است. او همچنین می‌خواهد به فناوری‌های هوش مصنوعی دسترسی داشته باشد و به سمت توافقی بر سر برنامه هسته‌ای غیرنظامی پیش برود.
تمرکز بر توافق دفاعی
آمریکا و عربستان سعودی مدت‌هاست که بر اساس یک معامله نانوشته عمل می‌کنند: ریاض نفت را با قیمت‌های ترجیحی بفروشد و در مقابل واشینگتن به‌عنوان یک ابرقدرت، امنیت این کشور را تضمین کند.
اما این معادله پس از آنکه آمریکا در برابر حمله حوثی‌ها، از گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی، به تاسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ واکنش موثری نشان نداد، دچار تزلزل شد.
نگرانی‌ها از چشم‌انداز این توافق نانوشته در اواسط شهریور سال جاری دوباره افزایش یافت؛ زمانی که اسرائیل برای حمله به اعضای حماس، شهر دوحه قطر را هدف قرار داد.
پس از این حمله، ترامپ با صدور فرمانی اجرایی، پیمانی دفاعی با قطر امضا کرد. بسیاری از تحلیل‌گران، دیپلمات‌ها و مقام‌های منطقه‌ای معتقدند سعودی‌ها نیز به توافقی مشابه دست خواهند یافت.
ریاض در مذاکرات اخیر خواستار انعقاد یک توافق دفاعی با تایید کنگره آمریکا بوده، اما واشینگتن این امر را منوط به عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل کرده است.
در سوی دیگر، عربستان سعودی این موضوع را به تعهد اسرائیل به پذیرش تشکیل کشور فلسطین پیوند زده است.
دنیس راس، پژوهشگر اندیشکده «واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک»، گفت احتمالا فرمانی اجرایی صادر شود که بر اساس آن، آمریکا و عربستان سعودی موظف باشند «در صورت بروز تهدید فورا با یکدیگر مشورت کنند»، اما ایالات متحده در این چارچوب تعهدی برای دفاع فعال از ریاض نخواهد داشت.
به گفته او، این واکنش می‌تواند شامل ارائه انواع کمک‌ها، جایگزینی تسلیحات، استقرار سامانه‌های دفاع موشکی مانند تاد یا پاتریوت، و اعزام نیروهای دریایی همراه با یک واحد تفنگداران دریایی باشد.
هوش مصنوعی و برنامه هسته‌ای
ریاض همچنین در راستای برنامه بلندپروازانه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» خود برای تنوع‌بخشی به اقتصاد و تقویت جایگاهش در منطقه، در پی انعقاد قراردادهایی در زمینه انرژی هسته‌ای و هوش مصنوعی با ایالات متحده است.
دریافت مجوز خرید تراشه‌های پیشرفته کامپیوتری برای عربستان سعودی اهمیت فراوانی دارد؛ اقدامی که می‌تواند ریاض را به یکی از قطب‌های اصلی هوش مصنوعی در سطح جهانی تبدیل کند و توان این کشور را برای رقابت با امارات متحده عربی افزایش دهد.
بن سلمان همچنین خواهان دستیابی به توافقی با واشینگتن برای توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی به‌منظور فاصله گرفتن اقتصاد ریاض از وابستگی به نفت است.
چنین توافقی امکان دسترسی عربستان سعودی به فناوری هسته‌ای و تضمین‌های امنیتی آمریکا را فراهم می‌آورد و به ریاض کمک می‌کند هم‌سطح جمهوری اسلامی و همچنین امارات شود.
با این حال، پیشرفت در توافق با آمریکا دشوار بوده، زیرا عربستان سعودی حاضر نشده با شرط واشینگتن مبنی بر کنار گذاشتن غنی‌سازی اورانیوم یا بازفرآوری سوخت مصرف‌شده که هر دو مسیری بالقوه برای ساخت سلاح هسته‌ای هستند، موافقت کند.
