ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، شخصاً مجوز حملات هوایی اسرائیل به سوریه علیه انتقال سلاح‌های حکومت ایران به حزب‌الله لبنان را در دوران بشار اسد صادر کرده است؛ موضوعی که یوسی کوهن، رئیس پیشین موساد، در خاطرات تازه منتشرشده‌اش با عنوان «شمشیر آزادی» فاش می‌کند.
اسرائیل از سال ۲۰۱۱ و هم‌زمان با آغاز جنگ داخلی سوریه، صدها حمله هوایی در این کشور انجام داد تا مانع ارسال سلاح‌های پیشرفته از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌های هم‌پیمان شود.
در همان زمان، ناظران در ایران می‌پرسیدند چرا متحد روسی آنان، که بخش بزرگی از آسمان سوریه را تحت کنترل داشت، برای حمایت از نیروها و نیروهای نیابتی تهران دخالت نمی‌کند.
اکنون کوهن در کتاب تازه‌اش فاش می‌کند که پس از سفر به مسکو و توضیح مستقیم ضرورت این حملات، توانسته چراغ سبز پوتین را دریافت کند. او نوشته است: «به کرملین رفتم تا با جزئیات کامل توضیح دهم که چرا باید آن مسیر را هدف قرار دهیم، چرا که این سلاح‌ها به دست سپاه پاسداران در سوریه و حزب‌الله در لبنان می‌رسید.»
به گفته کوهن، پوتین منطق اسرائیل را پذیرفت و پیشنهاد داد کانالی مستقیم میان دو ارتش برقرار شود تا از سوءتفاهم جلوگیری شود.
او می‌افزاید: «پوتین استدلالم را پذیرفت، پیشنهاد داد معاونان ستاد کل دو طرف هر بار که قصد حمله داریم، خط مستقیمی باز کنند، و موافقت خود را اعلام کرد.»
رئیس پیشین موساد تاکید کرده که همراهی مسکو تنها نمادین نبود، بلکه برای آزادی عمل اسرائیل در سوریه حیاتی محسوب می‌شد: «آن مجوز، برای حمله به منافع شرکای او در عراق و سوریه ضروری بود، زیرا روس‌ها سامانه‌های دفاع هوایی اس۳۰۰ و اس۴۰۰ را در اختیار دارند که می‌توانند هواپیماهایی را در ارتفاع سی کیلومتری ــ حدود ۹۸ هزار پا ــ هدف قرار دهند. ما نمی‌توانیم ریسک به خطر انداختن اف-۳۵های زیبایی را که آمریکایی‌ها به ما داده‌اند بپذیریم، بنابراین نباید در دفاع از منافع خود کوتاه بیاییم.»
روسیه در سال ۲۰۱۵ برای حمایت از بشار اسد وارد جنگ سوریه شد و خود را در کنار حکومت ایران، حزب‌الله لبنان و دیگر شبهنظامیان شیعهای قرار داد که از دمشق در نبرد علیه داعش و شورشیان سنی حمایت میکردند.
حملات اسرائیل در دوره حکومت در تنگنا قرار گرفته اسد شدت گرفت؛ حکومتی که برای بقا به تهران و شبهنظامیان همپیمانش وابستگی زیادی داشت. در همان زمان روسیه سامانه‌های پیشرفته اس۳۰۰ و اس۴۰۰ را مستقر کرده و کنترل قابلتوجهی بر آسمان سوریه اعمال میکرد، به همین دلیل رضایت مسکو برای عملیاتهای اسرائیل حیاتی بود.
سوریه پس از اسد
پس از آنکه بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ به دست نیروهای ابومحمد الجولانی سرنگون شد، حکومت ایران و روسیه با کاهش شدید نفوذ خود در سوریه روبهرو شدند. سرمایهگذاریهای گسترده تهران در زمینه شبهنظامیان و زیرساختها تقریباً فروپاشید و در عین حال، دست مسکو بر دمشق نیز سست شد.
پایگاه دریایی راهبردی روسیه در طرطوس با فشار روبهرو شد، زیرا مقامات سوریه اقدام به لغو قرارداد اجاره کردند و مسکو ناچار به کاهش فعالیت و خارج کردن چندین ناو جنگی شد. هم‌زمان، تجهیزات از پایگاه هوایی حمیمیم منتقل گردید، جایی که اکنون دسترسی به آن تحت محدودیتهایی است که از سوی گروه‌های شورشی مسلط بر منطقه اعمال شده است.
در ماههای اخیر، آشفتگی تنها عمیقتر شده است. درگیری میان حاکمان جدید سوریه و اقلیت دروزی مورد حمایت اسرائیل در استان جنوبی سویدا ــ همراه با حملات اسرائیل به نیروهای دولتی سوریه ــ دمشق را به بازنگری در روابطش با مسکو واداشته است.
اوایل سال جاری، مقامات سوریه فعالانه در پی کنار گذاشتن روسیه بودند، اما تهدید اسرائیل آنان را ناچار کرده که به گسترش حضور نظامی روسیه به عنوان وزنهای متقابل بیندیشند.
با این حال در روزهای گذشته گزارشهای مختلفی نیز منتشر شد که مقامات ارشد سوریه و اسرائیل در حال نهایی کردن توافقی هستند که تنشهای بین دو کشور را کاهش دهد.
