نشست میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، که روز جمعه در آلاسکا برگزار شد، بدون دستیابی به توافقی برای پایان یا توقف جنگ روسیه در اوکراین به پایان رسید؛ هرچند هر دو رهبر گفتند که مذاکرات «سازنده» بوده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، در پایان این نشست سه‌ساعته، ترامپ و پوتین در یک بیانیه کوتاه خبری اعلام کردند که در برخی موارد به «پیشرفت» دست یافته‌اند، اما جزئیاتی ارائه نکردند و به سؤالات خبرنگاران نیز پاسخ ندادند. ترامپ در مقابل تابلویی با شعار «در مسیر صلح» ایستاده بود و گفت: «بر سر بسیاری از نکات توافق کردیم، چند مورد مهم هست که هنوز نهایی نشده، اما پیشرفت‌هایی داشته‌ایم… تا وقتی توافقی کامل حاصل نشود، توافقی وجود ندارد.»
با این حال، این گفت‌وگوها نتوانستند به گامی ملموس در جهت برقراری آتش‌بس در مرگ‌بارترین درگیری اروپا در هشت دهه اخیر منجر شوند. نه دیداری میان پوتین و زلنسکی برنامه‌ریزی شد و نه توافقی بر سر توقف جنگ صورت گرفت؛ اهدافی که ترامپ پیش از نشست وعده داده بود برایشان تلاش خواهد کرد.
پوتین نیز در اظهاراتی اعلام کرد که انتظار دارد اوکراین و متحدان اروپایی‌اش نتایج مذاکرات مسکو-واشینگتن را «سازنده» تلقی کنند و تلاش نکنند که «پیشرفت به‌دست‌آمده» را تخریب کنند. او گفت: «انتظار دارم توافقات امروز، نقطه رجعتی نه تنها برای حل بحران اوکراین، بلکه برای آغاز بازسازی روابط عمل‌گرایانه میان روسیه و ایالات متحده باشد.» با این حال، پوتین بار دیگر موضع دیرینه مسکو را تکرار کرد که برای رسیدن به صلحی پایدار باید «ریشه‌های اصلی درگیری» که از دید روسیه مسبب جنگ هستند، از میان برداشته شوند.
در حالی‌که این مذاکرات در جریان بود، جنگ در شرق اوکراین ادامه داشت و مناطق زیادی در وضعیت هشدار حملات هوایی قرار داشتند. فرمانداران مناطق روستوف و بریانسک در روسیه گزارش دادند که برخی مناطق‌شان هدف حمله پهپادی اوکراین قرار گرفته‌اند.
در کی‌یف، واکنشی فوری به این نشست دیده نشد. اما اولکسی گنچارنکو، نماینده اپوزیسیون پارلمان اوکراین، در تلگرام نوشت: «به نظر می‌رسد پوتین برای خود زمان بیشتری خریده است. نه آتش‌بسی توافق شده و نه کاهش تنشی.»
یان لیپافسکی، وزیر خارجه جمهوری چک، ضمن استقبال محتاطانه از تلاش‌های ترامپ گفت که نسبت به جدیت پوتین تردید دارد. او در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اگر پوتین واقعاً به‌دنبال صلح بود، امروز تمام روز مشغول حمله به اوکراین نبود.»
در حالی‌که نشست بدون نتیجه خاصی به پایان رسید، فضای رسمی و پرزرق‌وبرق آغاز آن، تضاد چشم‌گیری با پایان بی‌حاصلش داشت. ترامپ در پایگاه نیروی هوایی آمریکا در آلاسکا با فرش قرمز از پوتین استقبال کرد و در حالی‌که هواپیماهای نظامی آمریکا بر فراز محل پرواز می‌کردند، به گرمی به او خوشامد گفت.
برای پوتین، این نخستین دیدار رسمی با یک رئیس‌جمهوری آمریکایی از زمان آغاز تهاجم سراسری روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ بود؛ دیداری که برای کرملین، فارغ از نتیجه نهایی، یک پیروزی نمادین تلقی می‌شود، چرا که می‌تواند آن را نشانه پایان تلاش‌های غرب برای انزوای روسیه و بازگشت مسکو به سطح اول دیپلماسی جهانی معرفی کند.
ترامپ نیز امیدوار است توافقی برای آتش‌بس در این جنگ سه‌ونیم‌ساله، هم به برقراری صلح کمک کند و هم جایگاه او را به‌عنوان میانجی صلح جهانی و نامزد بالقوه دریافت جایزه صلح نوبل تقویت کند.
پوتین در حالی در این نشست شرکت کرد که از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی به جرم جنایت جنگی در رابطه با اخراج صدها کودک از اوکراین تحت پیگرد قرار دارد. روسیه این اتهامات را رد می‌کند و حکم بازداشت را «بی‌اعتبار» می‌داند. ایالات متحده و روسیه هیچ‌یک عضو این دادگاه نیستند.
هرچند مسکو و کی‌یف هر دو اعلام کرده‌اند که غیرنظامیان را هدف قرار نمی‌دهند، اما در طول این جنگ، هزاران غیرنظامی ـ اغلب شهروندان اوکراینی ـ کشته شده‌اند و بیش از یک میلیون نفر از دو طرف کشته یا زخمی شده‌اند.
«ما به آمریکا امید بسته‌ایم»
نشست ترامپ و پوتین در حالی برگزار شد که زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به این نشست دعوت نشده بود. او و متحدان اروپایی‌اش نگران بودند که ترامپ با منجمد کردن جنگ و به‌رسمیت شناختن غیررسمی کنترل روسیه بر یک‌پنجم خاک اوکراین، عملاً اوکراین را قربانی کند.
ترامپ تلاش کرد پیش از آغاز نشست این نگرانی‌ها را کاهش دهد و گفت: «من اینجا نیستم که از طرف اوکراین مذاکره کنم؛ من اینجا هستم تا آن‌ها را پای میز مذاکره بیاورم.»
او در پاسخ به سوالی درباره معیار موفقیت این دیدار گفت: «می‌خواهم به آتش‌بس سریع دست یابیم… اگر امروز این اتفاق نیفتد، ناراضی خواهم بود… من می‌خواهم کشتار متوقف شود.»
در این دیدار، مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت ترامپ، استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا، یوری اوشاکوف، مشاور پوتین در سیاست خارجی، و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز حضور داشتند.
ترامپ که پیش‌تر گفته بود می‌تواند جنگ اوکراین را ظرف ۲۴ ساعت پایان دهد، روز پنج‌شنبه پذیرفت که این ماموریت دشوارتر از آن چیزی است که تصور می‌کرد. او گفته بود اگر مذاکرات روز جمعه به خوبی پیش رود، برگزاری نشست سه‌جانبه با حضور زلنسکی، از دیدگاه او مهم‌تر از دیدار با پوتین خواهد بود.
زلنسکی نیز پیش از این نشست ابراز امیدواری کرده بود که این دیدار مسیر صلحی عادلانه و مذاکرات سه‌جانبه‌ای با حضور او را هموار کند، اما تاکید کرده بود که روسیه همچنان در حال جنگ است. او در تلگرام نوشت: «زمان پایان جنگ فرا رسیده و این روسیه است که باید گام‌های لازم را بردارد. ما به آمریکا امید بسته‌ایم.»
