فایننشال‌تایمز خبر داد یک هیئت ایرانی از موسسه‌های علمی روسیه بازدید کرده است. این موسسه‌ها، فناوری‌ها و قطعاتی دو‌منظوره تولید می‌کنند که می‌توانند در تحقیقات تسلیحات هسته‌ای نیز به کار روند.
بر اساس گزارش سه‌شنبه ۱۴ مرداد این نشریه، این سفر چهارم اوت سال گذشته و با پرواز ماهان‌ایر انجام شده است.
تحت پوشش گذرنامه‌های دیپلماتیک و یک شرکت مشاوره‌ای
در میان مسافران، علی کلوند، از عوامل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، ۴۳ ساله، به همراه چهار کارمند دیگر در پوشش شرکت مشاوره‌ای «دماوند تک» (مستقر در دفتر کوچکی در تهران)، بوده است.
این افراد با گذرنامه‌های دیپلماتیک سفر کرده‌اند، برخی از گذرنامه‌ها شماره‌های متوالی داشته‌اند و همه در یک روز، فقط چند هفته پیش از سفر، صادر شده بوده‌اند.
فایننشال‌تایمز افزود که یکی از اعضای هیئت، عامل برنامه هسته‌ای ایران بوده که به گفته مقامات غربی، برای «سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی» (سپند) کار می‌کند.
این واحد تحقیقاتی سری نظامی را «جایگزین مستقیم برنامه هسته‌ای پیش از سال ۲۰۰۴ ایران» توصیف کرده‌اند.
فرد دیگر، رییس پیشین شرکتی بوده که به‌دلیل دخالت در تامین قطعات برای سپند، تحت تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است.
بر اساس این گزارش، آخرین عضو گروه، یک مامور ضدجاسوسی نظامی جمهوری اسلامی بوده است.
ابراز تمایل به تامین ایزوتوپ از روسیه
تحقیقات فایننشال‌تایمز بر اساس نامه‌ها، اسناد مسافرتی و سوابق شرکت‌های ایرانی و روسی و همچنین مصاحبه با مقامات غربی و کارشناسان عدم اشاعه تسلیحات اتمی انجام شده است.
فایننشال‌تایمز همچنین نامه‌ای را بررسی کرده که «دماوند تک» در ماه می سال گذشته میلادی به یک تامین‌کننده روسی فرستاده بود و کلوند در آن علاقه‌مندی خود را به تامین چند ایزوتوپ از جمله تریتیوم، ماده‌ای با کاربردهای غیرنظامی اما قابلیت تقویت بازده جنگ‌افزار هسته‌ای، ابراز کرده بود.
سفر به روسیه هم‌زمان با نگرانی دولت‌های غربی
سفر هیئت ایرانی به روسیه هم‌زمان با نگرانی دولت‌های غربی از فعالیت‌های مشکوک عوامل هسته‌ای جمهوری اسلامی از جمله تلاش‌ها برای تامین فناوری‌های مرتبط با انرژی اتمی صورت گرفت.
در ماه می، آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه سپند وضع کرد و هشدار داد که این سازمان «روی تحقیقات و توسعه دو‌منظوره کاربردی برای تسلیحات هسته‌ای و سامانه‌های کارگشای آن کار می‌کند».
آژانس‌های اطلاعاتی غربی بر این باورند که جمهوری اسلامی برنامه مخفی تسلیحات هسته‌ای داشته اما پیش از آن که اسرائیل و آمریکا در خرداد امسال به تاسیسات هسته‌ای در ایران حمله کنند، واشینگتن معتقد بود تهران این برنامه را از سر نگرفته است.
ایالات متحده هشدار داده بود حکومت ایران گام‌هایی برداشته که اگر اراده کند، ساخت بمب را آسان‌تر می‌کند.
استراتژی «ابهام‌محور»
فایننشال‌تایمز به نقل از کارشناسانی که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را رصد کرده‌اند، گزارش داد که استراتژی جمهوری اسلامی در زمینه فعالیت هسته‌ای خود مدت‌هاست مبتنی بر «ابهام‌محوری» است.
این رویکرد از نقض صریح هنجارهای عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای جلوگیری می‌کند اما می‌تواند از تحقیقات علمی برای پیشبرد دانش مورد نیاز در صورت تصمیم تهران برای ساخت تسلیحات هسته‌ای استفاده کند.
فایننشال‌تایمز افزود ماموریت هیئت ایرانی در روسیه به خودی خود سندی نیست که ارزیابی‌های غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران را تغییر دهد اما: «نمونه‌ای از فعالیت‌هایی است که نگرانی آژانس‌های اطلاعاتی غربی را برانگیخته است.»
همه اجزای یک سفر مشکوک
چندین کارشناس عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای به فایننشال‌تایمز گفتند سوابق اعضای هیئت، نوع شرکت‌های روسی و تدابیر زیرکانه در سفر، همگی مشکوک‌اند.
به نوشته این نشریه، این هیئت، گروهی از دانشگاهیان معمول نبوده بلکه همگی ارتباط نزدیکی با سپند داشته‌اند و از میان تمام شاخه‌های فعالیت هسته‌ای ایران، سپند یکی از بحث‌برانگیزترین و نگران‌کننده‌ترین نهادها در آژانس‌های اطلاعاتی غربی است.
ایان استوارت، مهندس هسته‌ای سابق وزارت دفاع بریتانیا و رییس دفتر واشینگتن مرکز مطالعات عدم اشاعه جیمز مارتین، گفت: «مجموعه اطلاعات موجود نشان می‌دهد ممکن است سپند با تکیه بر تخصص روسیه در پی حفظ دانش مرتبط با سلاح هسته‌ای باشد.»
اسامی دیگر افراد حاضر در گروه
یکی از گذرنامه‌های دیپلماتیک به نام جواد قاسمی، ۴۸ ساله، صادر شده بوده که پیش‌تر مدیرعامل شرکت Paradise Medical Pioneers بوده است.
این شرکت در سال ۲۰۱۹ به‌خاطر تامین قطعات سلاح هسته‌ای برای سپند، از سوی آمریکا تحریم شد.
به نوشته فایننشال‌تایمز، محسن فخری‌زاده پیش از کشته شدن در این شرکت نقش داشت.
بر اساس اسناد، قاسمی از طریق عضویت در هیئت‌مدیره پنج شرکت مرتبط با سپند یا تحت تحریم آمریکا، به این نهاد متصل است.
او اکنون مدیرعامل شرکت «ایمن گستر رامان کیش» است؛ شرکتی که تجهیزات ایمنی هسته‌ای و تست تشعشع ارائه می‌دهد و از طریق مدیران کنونی و پیشین خود ارتباطات متعددی با سپند و سپاه پاسداران دارد.
یکی دیگر از گذرنامه‌های دیپلماتیک به نام روح‌الله عظیمی‌راد صادر شده که مقامات غربی او را به‌عنوان عامل ارشد هسته‌ای در سپند می‌شناسند.
او همچنین استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر است. دانشگاهی که اتحادیه اروپا و بریتانیا، هر دو آن را تحریم کرده‌اند.
به نوشته فایننشال‌تایمز، مهم‌ترین عضو هیئت، شاید سروش محتشمی، عامل برنامه هسته‌ای تهران وابسته به دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده باشد.
محتشمی در حوزه مولدهای نوترون تخصص دارد. دستگاه‌هایی که در صنایع و پزشکی کاربرد دارند اما می‌توانند در برخی تسلیحات هسته‌ای نیز عامل تحریک انفجار باشند.
آخرین عضو هیئت، امیر یزدیان، ۳۵ ساله، برخلاف دیگران هیچ پرونده دانشگاهی ندارد و اسمش در مدارک مربوط به شرکت‌ها در ایران نیامده است.
گذرنامه دولتی یزدیان شماره متوالی با قاسمی داشته است.
چندین مقام غربی تایید کردند که او کارمند وزارت دفاع در بخش ضدجاسوسی است.
