وزارت خارجه جمهوری اسلامی به اظهارات الهام علی‌اف، رییس‌جمهوری آذربایجان، درباره اتمام پروژه کریدور زنگزور تا پایان بهار آینده، واکنش نشان داد و گفت چنین تصمیماتی نباید ژئوپلیتیک منطقه را دچار خدشه کند.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، دوشنبه ۳۰ تیر گفت: «ما در مورد اتصالات و راه‌های مواصلاتی و معابر و گذرگاه‌ها در آن قسمت مواضعمان را خیلی روشن بیان کردیم.»
او افزود جمهوری اسلامی در عین اینکه «حامی و موافق» گسترش روابط بین کشورهای منطقه است، در عین‌حال تاکید دارد که این اقدامات و ایجاد چنین گذرگاه‌هایی نباید خدشه‌ای به تمامیت ارضی و مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی وارد کند یا ژئوپلیتیک منطقه را تغییر دهد.
بقائی گفت: «در مواردی صحبت‌ها و موضع‌گیری‌های کشورهای دیگر در حوزه قفقاز شاید سوءتفسیر می‌شود. موضع ما در این زمینه روشن است و بارها اعلامش کرده‌ایم.»
رییس‌جمهوری آذربایجان یکشنبه ۲۹ تیر بار دیگر با تاکید بر اهمیت کریدور زنگزور، ارمنستان را تهدید کرد که باید ساخت بخش ارمنی این گذرگاه را هرچه سریع‌تر تکمیل کند.
او گفت: «کریدور زنگزور تنها آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان متصل نمی‌کند، بلکه این یک دالان ترانزیتی بین‌المللی است که حمل‌ونقل منطقه‌ای و بین‌المللی را تقویت می‌کند و برای ما اهمیت زیادی دارد.»
دالان زنگزور یک مسیر حمل‌ونقل زمینی است. این مسیر جمهوری آذربایجان را از طریق استان سیونیک که جنوبی‌ترین استان ارمنستان محسوب می‌شود و با ایران هم‌مرز است را به منطقه نخجوان متصل می‌کند.
در این صورت جمهوری آذربایجان بدون عبور از پست‌های بازرسی ارمنستان، به منطقه نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل شود.
علی‌اف در سخنرانی جدید خود با اعلام اینکه این کشور ساخت راه‌آهن در قلمرو خود تا مرزهای ایران و ارمنستان را با سرعت پیش می‌برد، گفت: «این خط را تابستان ۲۰۲۶ تکمیل خواهیم کرد. متاسفانه در بخش ارمنستان هیچ کاری انجام نشده است.»
رییس‌جمهوری آذربایجان هشدار داد اگر ارمنستان به «کارشکنی» ادامه دهد، «هم از منظر حمل‌ونقلی و هم از منظر سیاسی به انزوا کشیده خواهد شد».
او همچنین گفت: «با استفاده از دالان زنگزور می‌توانیم حمل و نقل ترانزیتی را تا ۱۵ میلیون تن افزایش دهیم.»
علی‌اف در پاسخ به پرسشی درباره پیشنهاد آمریکا برای نظارت بر این کریدور، گفت: «این سوال باید از ارمنستان پرسیده شود» و تاکید کرد هیچ نهادی جز باکو حق مدیریت یا نظارت بر این مسیر را در خاک جمهوری آذربایجان نخواهد داشت.
اهمیت کریدور زنگزور
تابستان ۱۴۰۳ و پس از سفر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه و مهم‌ترین پشتیبان جمهوری اسلامی در منطقه به جمهوری آذربایجان، بار دیگر مساله دالان زنگزور مورد توجه قرار گرفت.
زنگزور گذرگاهی است که ایران با احداث آن صراحتا مخالفت کرده، اما در موردی نادر، روسیه و آمریکا درباره احداث آن هم‌نظر هستند.
علی خامنه‌ای در دو دیدار جداگانه در تابستان ۱۴۰۱، با ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، روسای جمهوری روسیه و ترکیه، صراحتا درباره احداث این دالان ابراز مخالفت کرد.
او همچنین از ابتدای سال جاری، دوبار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، دیدار کرده و مخالفت خود با احداث زنگزور را اعلام کرده است.
با این‌حال مسکو در رویکردی کم‌سابقه نسبت به جمهوری اسلامی رسما اعلام کرد برای او «شفاف‌سازی» خواهد کرد، تا تهران به احداث این گذرگاه رضایت دهد.
اگر کریدور زنگزور باز شود و در اختیار آذربایجانی‌ها قرار بگیرد، مرزهای ایران و ارمنستان با یکدیگر به طور کامل قطع خواهد شد.
همچنین استان آذربایجان شرقی از مسیر ترانزیت باکو به آنکارا حذف می‌شود و ایران دیگر نمی‌تواند برای ترانزیت محصولات خود به اروپا، مانند امروز به‌راحتی از مسیر ارمنستان استفاده کند و برای این منظور ناچار است به ترکیه و جمهوری آذربایجان وابسته شود.
