نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که قرار بود شامگاه چهارشنبه درباره وضعیت همکاری جمهوری اسلامی تصمیم‌گیری کند، بدون رای‌گیری به پایان رسید. به گفته خبرنگار وال‌استریت ژورنال، ادامه این جلسه قرار است پنج‌شنبه از ساعت ۹:۳۰ به وقت اروپای مرکزی برگزار شود.
چهارشنبه ۲۱ خرداد، دیپلمات‌های حاضر در وین اعلام کردند که برخی از کشورهای مردد خواستار بررسی مجدد متن پیشنهادی با پایتخت‌های خود شده‌اند. به همین دلیل، رای‌گیری که قرار بود همان شب برگزار شود، به ساعت ۱۰ صبح روز بعد موکول شد. هنوز مشخص نیست کدام‌یک از دو اردوگاه موافق یا مخالف، دست بالا را دارد، اما هر دو طرف به‌طور فشرده در تلاش‌اند تا آرای خاکستری را به نفع خود جلب کنند و نتیجه نهایی را رقم بزنند.
پیش‌نویس قطعنامه می‌گوید تهران با انباشت اورانیوم با غنای بالا و محدود کردن دسترسی بازرسان، تعهدات پادمانی خود را نقض کرده و باید فورا همکاری را از سر بگیرد. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای جداگانه، تولید ماهانه مقادیر «معنادار» اورانیوم ۶۰درصدی را فاقد هرگونه توجیه غیرنظامی توصیف کرد و هشدار داد ادامه این مسیر خطر «بحران اشاعه‌ای» را در خاورمیانه افزایش می‌دهد.
سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان نیز در حاشیه جلسه تاکید کردند در صورتِ تداوم بن‌بست، امکان فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت را به‌طور جدی بررسی خواهند کرد.
ایالات متحده موضعی همسو گرفت و نماینده‌اش یادآور شد ایران تنها کشوری است که بدون داشتن سلاح هسته‌ای، به غنای ۶۰ درصد رسیده است؛ سطحی که به گفته واشینگتن «فقط چند گام تا تسلیحات اتمی فاصله دارد.»
در کنگره ایالات متحده، وزیر دفاع آمریکا با اشاره به «نشانه‌های زیاد» از تلاش تهران برای کسب «قابلیت تسلیحاتی»، اظهار داشت شعارهای جمهوری اسلامی درباره نابودی اسرائیل را باید جدی گرفت و هشدار داد هرگونه پیشرفت بیشتر با واکنش سخت واشینگتن روبه‌رو خواهد شد.
جمهوری اسلامی اما این اتهام‌ها را رد کرد. محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی، گزارش آژانس را «فاقد مبنای محکم» و ادعای عدم پایبندی تهران به تعهدات پادمانی را «دروغ بزرگ» خواند و تهدید کرد در صورت تصویب قطعنامه، ایران بی‌درنگ «اقدامات فنی مقتضی» را به اجرا می‌گذارد.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه، نیز گفت برنامه هسته‌ای «با گام‌های رو به جلو» ادامه خواهد یافت و همه تصمیم‌های لازم از قبل در سطوح عالی اتخاذ شده است.
مسکو در اردوگاه تهران ایستاده و نماینده‌اش در سازمان‌های بین‌المللی، تهدید اروپا به فعال‌سازی ماشه را «اقدامی غیرمسئولانه» دانست که به باور او ثبات منطقه‌ای و امنیت جهانی را تضعیف می‌کند. روسیه همچنین از میانجی‌گری عمان در گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا حمایت کرده و خواستار حفظ مسیر دیپلماتیک شده است.
با این حال، دیپلمات‌های غربی می‌گویند پنجره مذاکره تا ابد باز نخواهد ماند و اگر تهران تا تابستان شفافیت کامل را برنگرداند، «فشار حداکثری دیپلماتیک و اقتصادی» بازخواهد گشت.
در همین حال، اتحادیه اروپا بار دیگر هشدار داده که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، که چارچوب لغو تحریم‌ها در قالب برجام را تعیین می‌کند، در آستانه رسیدن به یک مهلت کلیدی است و زمان برای احیای توافق رو به پایان است. بروکسل نسبت به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران و اعمال محدودیت‌های جدید بر فعالیت بازرسان ابراز نگرانی کرده و هشدار داده که این روند ممکن است زمان لازم برای «گریز هسته‌ای» ایران را به کمتر از دو هفته کاهش دهد؛ وضعیتی که از دید اروپایی‌ها غیرقابل‌قبول است و خطر آغاز رقابت تسلیحاتی در منطقه را افزایش می‌دهد.
در تهران، مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی می‌گویند «مکانیسم ماشه» را فاقد وجاهت حقوقی می‌دانند و هشدار می‌دهند هر اقدام برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت «با پاسخ بسیار شدید» مواجه خواهد شد.
رضا نجفی، سفیر ایران در وین، پیش‌نویس فعلی قطعنامه را «سیاسی و ناعادلانه» خوانده و گفته است بسیاری از سوالات پادمانی مطرح‌شده، به مسائل گذشته مربوط می‌شود. او همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متهم کرده که تحت فشار اسرائیل قرار دارد و با «هدف‌گذاری یک‌جانبه»، واقعیت‌های فنی را نادیده می‌گیرد.
با به‌تعویق افتادن رأی‌گیری، همه نگاه‌ها به نشست روز پنج‌شنبه دوخته شده است؛ نشستی که نتیجه آن می‌تواند یا مسیر بازگشت به دیپلماسی را هموارتر کند یا چرخه تهدید و اقدام متقابل را شتاب دهد. در صورت تصویب قطعنامه، ایران تهدید کرده سطح بازرسی‌ها را کاهش داده و غنی‌سازی را با شدت بیشتری دنبال خواهد کرد؛ اما اگر قطعنامه رأی نیاورد، احتمالاً اروپا و آمریکا بلافاصله گزینه‌های تازه فشار را روی میز خواهند گذاشت.
در هر دو سناریو، تحولات امروز بار دیگر نشان داد که پرونده هسته‌ای ایران همچنان یکی از پرتنش‌ترین محورهای امنیتی در عرصه بین‌المللی است؛ پرونده‌ای که هر تصمیم یا اقدام، چه در وین، چه در تهران و چه در پایتخت‌های غربی، می‌تواند به‌سرعت معادلات را دگرگون کند.
