دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، طرحی موسوم به «گنبد طلایی» را برای دفاع موشکی معرفی کرده که یادآور ابتکاری جنجالی و بلندپروازانه از دوران جنگ سرد است. این برنامه می‌تواند هنجارهای موجود در فضا را دگرگون کند و موجب بازتعریف اساسی مناسبات میان قدرت‌های بزرگ فضایی جهان شود.
خبرگزاری رویترز پنج‌شنبه اول خرداد در یادداشتی تحلیلی به طرح دفاع موشکی گنبد طلایی ترامپ پرداخت.
به گفته تحلیل‌گران فضایی، اعلام این طرح که شامل استقرار شبکه‌ای وسیع از ماهواره‌ها و تسلیحات در مدار زمین با هزینه‌ای بالغ بر ۱۷۵ میلیارد دلار است، می‌تواند روند شتاب‌گرفته نظامی‌سازی فضا در دهه اخیر را به‌طور چشم‌گیری تشدید کند.
هرچند سه قدرت بزرگ فضایی ـ ایالات متحده، روسیه و چین ـ از دهه ۱۹۶۰ تاکنون تجهیزات نظامی و اطلاعاتی خود را در مدار زمین مستقر کرده‌اند، این اقدامات تا حد زیادی به‌صورت محرمانه انجام شده است.
اما در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، مقام‌های آمریکایی آشکارا از نیاز به توان تهاجمی بیشتر در فضا به‌دلیل تهدیدهای فزاینده روسیه و چین سخن گفته بودند.
طرح ترامپ که در ژانویه اعلام شده بود، نقطه چرخشی آشکار در راهبرد فضایی ایالات متحده به شمار می‌رود. این حرکتی جسورانه به‌سوی استقرار فناوری‌های گران‌قیمت و آزمایش‌نشده در فضا می‌تواند سودی هنگفت نصیب پیمانکاران نظامی آمریکا کند.
بنا بر این طرح، موشک‌های مستقر در فضا از روی ماهواره‌هایی در مدار زمین شلیک خواهند شد تا موشک‌های بالستیک متعارف یا هسته‌ای پرتاب‌شده از زمین را رهگیری و منهدم کنند.
پیامدهای بلندمدت طرح گنبد طلایی
ویکتوریا سمسون، مدیر امنیت و ثبات فضایی در اندیشکده بنیاد جهان امن در واشینگتن، درباره طرح استقرار موشک‌ها در فضا به رویترز گفت: «فکر می‌کنم این کار مثل باز کردن جعبه پاندورا است. ما واقعا پیامدهای بلندمدت آن را در نظر نگرفته‌ایم.»
او و دیگر کارشناسان هشدار می‌دهند طرح گنبد طلایی ممکن است دیگر کشورها را نیز به استقرار سامانه‌های مشابه در فضا یا توسعه تسلیحات پیشرفته‌تر برای عبور از این سپر موشکی وادار کند که این روند، رقابت تسلیحاتی در فضا را شدت خواهد بخشید.
پنتاگون در برابر درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر درباره این طرح، واکنشی فوری نشان نداده است.
در واکنش به اعلام این برنامه، چین و روسیه مواضع متفاوتی اتخاذ کردند.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین ضمن ابراز «نگرانی جدی»، خواستار توقف این طرح از سوی آمریکا شد و آن را حاوی «مضامین تهاجمی شدید» دانست که خطرات نظامی‌سازی فضا و آغاز مسابقه تسلیحاتی در مدار زمین را افزایش میدهد.
در مقابل، سخنگوی کرملین اعلام کرد گنبد طلایی می‌تواند واشینگتن و مسکو را در آیندهای نزدیک به گفتوگوهایی درباره کنترل تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.
هدف اصلی این برنامه، مقابله با زرادخانه فزاینده موشک‌های متعارف و هسته‌ای کشورهای رقیب ایالات متحده - از جمله روسیه، چین، کره شمالی و ایران - عنوان شده است.
طرح گنبد طلایی در واقع احیای تلاش دوران جنگ سرد و «ابتکار دفاع استراتژیک» رونالد ریگان، معروف به «جنگ ستارگان»، است.
برنامه «جنگ ستارگان» قرار بود شبکه‌ای از موشک‌ها و تسلیحات لیزری قدرتمند را در مدار پایینی زمین مستقر کند که بتوانند موشک‌های بالستیک هسته‌ای شلیکشده از زمین را در مرحله شتاب اولیه یا در فاز سرعت بالای پروازشان در فضا رهگیری کنند.
این طرح هرگز به مرحله اجرا نرسید؛ عمدتا به‌دلیل چالشهای فناورانه، هزینههای بسیار سنگین، و نگرانیها نسبت به نقض پیمان منع موشک‌های ضدبالستیک - پیمانی که اکنون دیگر اعتبار ندارد.
آمادگی صنایع نظامی برای ورود به رقابت فضایی
طرح گنبد طلایی حامیانی قدرتمند در میان پیمانکاران صنایع دفاعی و بخش فناوری‌های نوین نظامی دارد، بازیگرانی که سالهاست برای چنین لحظهای آماده میشوند.
کن بدینگفیلد، مدیر مالی شرکت التریهریس، ماه گذشته در مصاحبهای با رویترز گفت: «ما میدانستیم که چنین روزی احتمالا فرا خواهد رسید و برای آن آمادهایم.»
او افزود شرکت التریهریس از مدتها پیش ساخت شبکه حسگرهایی را آغاز کرده که قرار است به زیرساخت اصلی سامانه گنبد طلایی تبدیل شوند.
شرکت اسپیسایکس به رهبری ایلان ماسک، متحد ترامپ، در کنار شرکت نرمافزاری پالانتیر و تولیدکننده پهپاد آندوریل، نیز در خط مقدم طراحی و ساخت اجزای کلیدی این سامانه قرار گرفتهاند.
انتظار می‌رود بسیاری از اجزای اولیه این طرح از خطوط تولید موجود در صنایع دفاعی تامین شود.
حاضران در نشست خبری کاخ سفید با حضور ترامپ، از شرکتهای التریهریس، لاکهید مارتین و آرتیایکس بهعنوان پیمانکاران احتمالی این پروژه عظیم نام بردند.
ابهام در نحوه تامین مالی
شیوه تامین مالی طرح گنبد طلایی همچنان نامشخص است.
قانونگذاران جمهوریخواه پیشنهاد کرده‌اند ۲۵ میلیارد دلار بهعنوان سرمایه اولیه برای این طرح اختصاص یابد.
این بودجه بخشی از یک بسته گسترده دفاعی به ارزش ۱۵۰ میلیارد دلار محسوب میشود، اما تصویب آن منوط به لایحهای جنجالی در کنگره است که با موانع جدی روبهرو است.
