رییسجمهوری آمریکا: سفر من به خاورمیانه تاریخی خواهد بود
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد سفرش به خاورمیانه تاریخی خواهد بود. او همچنین از احتمال گفت‌وگو با شی جین‌پینگ، رییسجمهوری چین، در پایان هفته جاری خبر داد.
ترامپ در حالی سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت راهی ریاض می‌شود که عربستان سعودی عادی‌سازی روابط با اسرائیل را منوط به پایان جنگ غزه و تشکیل کشور فلسطین کرده است.
از سوی دیگر رییسجمهوری آمریکا با اشاره به احتمال گفت‌وگو با همتای چینی خود در پایان این هفته، گفت مذاکرات اخیر میان واشینگتن و پکن، باعث یک «بازتنظیم» در روابط اقتصادی ایالات متحده و چین شده است.
عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی
مقام‌های آمریکایی در پشت پرده می‌کوشند اسرائیل را به آتش‌بس فوری در غزه متقاعد کنند تا پیش‌شرط عربستان سعودی برای از سرگیری مذاکرات عادی‌سازی روابط برآورده شود.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، هفته گذشته در سخنرانی خود در سفارت اسرائیل در واشینگتن گفت انتظار دارد به‌زودی پیشرفت‌هایی در گسترش پیمان ابراهیم حاصل شود.
این پیمان در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ منجر به برقراری روابط میان امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش با اسرائیل شد.
با این حال، دو منبع آگاه در مصاحبه با رویترز تاکید کردند مخالفت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با توقف دائمی جنگ غزه و ایجاد کشور فلسطین، پیشرفت در گفت‌وگوها با ریاض را غیرممکن ساخته است.
چالش‌های عادی‌سازی روابط
عربستان سعودی هنوز اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و دو قدرت برتر اقتصادی و نظامی منطقه فاقد روابط رسمی هستند.
طرفداران عادی‌سازی روابط بر این باورند که چنین تحولی ثبات و رفاه منطقه را افزایش می‌دهد و نفوذ جمهوری اسلامی را محدود می‌کند.
جنگ غزه روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل را برای عربستان سعودی که به‌عنوان «مهد اسلام» شناخته می‌شود، به مساله‌ای حساس و چالش‌برانگیز بدل کرده است.
برقراری روابط با اسرائیل که زمانی محور گفت‌وگوهای دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ بود، اکنون از مذاکرات اقتصادی و امنیتی واشینگتن و ریاض جدا شده است.
به گفته منابع آگاه، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، برای بازگشت به مذاکرات عادی‌سازی، خواستار پایان جنگ غزه و تضمین تشکیل کشور فلسطین است.
تمرکز بر سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی
واشینگتن و ریاض تمرکز اصلی سفر ترامپ را بر همکاری‌های اقتصادی و مسائل منطقه‌ای قرار داده‌اند.
معاملات تسلیحاتی، پروژه‌های کلان و همکاری در زمینه هوش مصنوعی در صدر دستور کار دو کشور قرار دارد.
ترامپ به‌دنبال جذب سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری عربستان سعودی در شرکت‌های آمریکایی است که بر تعهد اولیه سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری ولیعهد این کشور استوار است.
رابرت موگیلنیکی، پژوهش‌گر ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشینگتن، در همین رابطه گفت: «دولت ترامپ می‌خواهد این سفر با اعلام معاملات چشمگیر به رویدادی بزرگ تبدیل شود.»
او افزود: «عادی‌سازی روابط با اسرائیل بسیار دشوارتر از پهن کردن فرش قرمز و امضای قراردادهای اقتصادی است.»
احتمال ارائه طرح آمریکا برای پایان جنگ
پیش از حمله هفتم اکتبر حماس که هزار و ۲۰۰ کشته برجای گذاشت، ولیعهد عربستان سعودی در آستانه نهایی کردن توافقی مهم بود: پیمان دفاعی آمریکا در ازای به رسمیت شناختن اسرائیل. اما پس از آن، واکنش اسرائیل به این رویداد مرگبار همه چیز را تغییر داد.
عملیات گسترده اسرائیل در غزه با ۵۲ هزار کشته و آوارگی نزدیک به دو میلیون نفر، مذاکرات را متوقف کرد. در این شرایط، بن سلمان اسرائیل را به نسل‌کشی متهم کرد و روند گفت‌وگوها به بن‌بست رسید.
به گفته منابع آگاه، ترامپ که از بن‌بست کنونی ناامید شده، احتمالا در این سفر طرحی برای پایان جنگ ۱۸ ماهه غزه ارائه خواهد کرد.
این طرح شامل تشکیل دولت انتقالی و ساز و کارهای امنیتی جدید برای دوران پس از جنگ در غزه خواهد بود.
تلاش برای مهار نفوذ چین
سفر ترامپ به عربستان سعودی، نخستین سفر خارجی رسمی او پس از ورود مجدد به کاخ سفید است. او پیش از این برای حضور در مراسم تشییع پاپ فرانسیس به رم سفر کرده بود.
رییسجمهوری آمریکا پس از ریاض، راهی قطر و امارات متحده عربی خواهد شد.
تحلیل‌گران معتقدند دولت آمریکا با این سفر در پی بازیابی نفوذ و تقویت روابط اقتصادی در منطقه‌ای است که چین، رقیب اصلی ایالات متحده، جایگاه خود را در «نظام پترودلار» گسترش داده است.
با این حال، مهار نفوذ پکن در ریاض دشوار خواهد بود. از زمان آغاز طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰، چین در بخش‌های انرژی، زیرساخت و انرژی‌های تجدیدپذیر عربستان سعودی نقش پررنگی ایفا کرده است.