نمایش اقتدار در سایه تنش‌ها؛ بزرگ‌ترین رژه نظامی روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین برگزار شد
روسیه بزرگ‌ترین رژه نظامی خود را از زمان حمله به اوکراین برگزار کرد. این برنامه با حضور رهبران بیش از ۲۰ کشور جهان، به بهانه هشتادمین سالگرد پیروزی شوروی بر آلمان نازی و «روز پیروزی» انجام شد.
نیویورک‌تایمز جمعه ۱۹ اردیبهشت نوشت که مراسم ویژه «روز پیروزی» امسال در مسکو در سایه «تلاش‌های ناموفق برای پایان دادن به جنگ اوکراین» صورت گرفت.
میهمانان ویژه در میدان سرخ
بر اساس گزارش این روزنامه، ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در مراسم امروز میزبان رهبران چین، برزیل و بیش از ۲۰ کشور دیگر بود.
کرملین با دعوت از رهبران کشورهای در حال توسعه تلاش می‌کند قدرت و نفوذ خود را به نمایش بگذارد و خود را به‌عنوان قطبی در برابر قدرت‌های غربی معرفی کند.
روسیه در این مراسم برای نخستین بار پهپادهای مورد استفاده در جنگ اوکراین، از جمله پهپاد «شاهد-۱۳۶» جمهوری اسلامی را به نمایش گذاشت.
در رژه امروز، یک گردان از سربازان چینی نیز برای نخستین بار در میدان سرخ مسکو رژه رفتند و جنگنده‌ها بر فراز آسمان شهر به پرواز درآمدند.
اهمیت رژه امسال
مراسم امسال بزرگ‌ترین رژه نظامی از زمان حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ است. روسیه از بیشترین تعداد مهمانان خارجی از سال ۲۰۱۵ پذیرایی می‌کند و حضور یا غیبت آن‌ها نشانه‌ای از همراهی یا مخالفت با غرب تلقی می‌شود.
پوتین در اواخر ماه آوریل به مناسبت این مراسم، آتش‌بس یک‌جانبه سه روزهای اعلام کرد که از هشتم ماه مه آغاز شد.
در مقابل، ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، این اقدام روسیه را «نمایشی» خواند و دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا نیز پیشنهاد آتش‌بس ۳۰ روزهای را مطرح کرد تا زمینه برای گفت‌وگوهای جدی و معنادار فراهم شود.
از سوی دیگر زلنسکی اعلام کرد که کشورش هیچ‌گونه تضمین امنیتی برای مهمانان شرکت‌کننده در رژه مسکو ارائه نداده است.
تشدید حملات متقابل
در روزهای منتهی به روز پیروزی، اوکراین حملات خود را به مسکو و مناطق اطراف افزایش داد که گمانه‌زنی‌هایی را درباره هدف قرار گرفتن خود رژه را ایجاد کرد.
روسیه نیز شهرهای اوکراین از جمله کی‌یف، پایتخت این کشور را هدف قرار داد.
زلنسکی چهارشنبه گفت: «کاملا منصفانه است که آسمان روسیه، آسمان متجاوز، امروز آرام نباشد.»
اهمیت تاریخی روز پیروزی
این مراسم، هر سال در یادبود رویدادی برگزار می‌شود که همواره فراتر از اختلافات داخلی در روسیه بوده و به نماد غرور ملی این کشور تبدیل شده است.
در جریان جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروی بیش از ۲۶ میلیون نفر از شهروندان خود را از دست داد؛ تلفاتی چنان گسترده که کمتر خانواده‌ای را در روسیه می‌توان یافت که از این فاجعه آسیب ندیده باشد.
پس از حمله گسترده روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، مراسم روز پیروزی و جشن‌های باشکوه آن به موضوعی اختلاف‌برانگیز در داخل روسیه و در سطح بین‌المللی تبدیل شد.
کرملین برای توجیه تهاجم به اوکراین، تاکید دارد که دولت کی‌یف به وسیله گروهی با گرایش‌های نازی اداره می‌شود. این در حالی است که سران اوکراین این موضع را رد می‌کنند و آن را بهانه‌جویی مسکو می‌خوانند.
زلنسکی خود یهودی‌تبار است، پدربزرگش در جنگ جهانی دوم علیه آلمان نازی جنگیده و تعدادی از اعضای خانواده بزرگش جان خود را در هولوکاست از دست داده‌اند.
دیدگاه‌های متفاوت شرق و غرب
کشورهای غربی مراسم روز پیروزی در اروپا را روز هشتم می برگزار کردند، در حالی که روسیه این رویداد را نهم می جشن می‌گیرد. این تفاوت یک روزه ریشه در اختلاف زمانی بین مسکو و برلین دارد. زمانی که آلمان نازی سند تسلیم بی‌قید و شرط خود را امضا کرد، در مسکو ساعت از نیمه‌شب گذشته بود.
این اختلاف تقویمی اکنون به تفاوتی نمادین تبدیل شده که متحدان سابق و جشن‌های آن‌ها را به دو اردوگاه متمایز تقسیم می‌کند.
اوکراین نیز در تحولی معنادار، از سال ۲۰۲۳ تصمیم گرفته روز پیروزی را همانند کشورهای غربی در هشتم ماه می گرامی بدارد.
این تغییر تقویم ملی، نمادی آشکار از گسست کی‌یف از روسیه و میراث شوروی سابق تلقی می‌شود.
اهمیت روز پیروزی برای پوتین
پوتین پیوند عمیق شخصی با پیروزی شوروی بر آلمان نازی دارد.
برادرش، ویکتور، در جریان محاصره لنینگراد از سوی آلمان در جنگ جهانی دوم، در یک پرورشگاه به‌دلیل ابتلا به دیفتری جان باخت و در یک گور دسته‌جمعی دفن شد.
پدر پوتین به شدت مجروح شد و مادرش نیز از گرسنگی تا مرز مرگ پیش رفت.
تاریخچه رژه‌های روز پیروزی در روسیه
نخستین رژه روز پیروزی در سال ۱۹۴۵، اندکی پس از تسلیم آلمان برگزار و نهم می به عنوان تعطیلی عمومی اعلام شد.
استالین که در آن زمان بر اتحاد جماهیر شوروی حکومت می‌کرد، می‌خواست از اهمیت پیروزی در جنگ جهانی دوم بکاهد زیرا ژنرال‌های شوروی را که به شکست آلمان کمک کرده بودند، رقبای سیاسی بالقوه می‌دید و به همین دلیل به این رژه‌ها پایان داد.
پس از سال ۱۹۶۵، پیروزی بر نازیسم به تدریج به سنگ بنای آیین‌های میهن‌پرستانه شوروی و روسیه تبدیل شد. با وجود این، برگزاری رژه‌های نظامی در این روز تا سال‌ها به‌صورت نامنظم و گاه‌به‌گاه انجام می‌شد تا این‌که از سال ۲۰۰۸ به بعد، این رژه‌ها به مراسمی سالانه و باشکوه تبدیل شدند که هدف اصلی آن‌ها نمایش توان نظامی روسیه است.
رژه امروز همچنین نشان‌دهنده تغییر مسیر روسیه طی دو دهه گذشته است. در سال ۲۰۰۵، بسیاری از رهبران غربی از جمله جرج دبلیو بوش، رییس‌جمهوری آمریکا، در این مراسم حضور داشتند که نشان‌دهنده اتحاد روسیه و آمریکا در دوران جنگ بود اما امروز، شی جین‌پینگ، رهبر چین، میهمان اصلی این مراسم بود.
مسکو در آستانه رژه، شهری در محاصره تدابیر امنیتی
در روزهای منتهی به برگزاری رژه، زندگی در پایتخت روسیه تقریبا به حالت نیمه‌تعطیل درآمد و فرودگاه‌های مسکو به دنبال حملات پهپادی اوکراین، چندین بار ناگزیر به تعطیلی شدند که این امر موجب سردرگمی گسترده مسافران شد.
طبق گزارش انجمن آژانس‌های مسافرتی روسیه، برنامه سفر بیش از ۶۰ هزار مسافر به دلیل این اختلالات دچار تغییر شده است.
در سطح شهر هم تردد وسایل نقلیه و حتی عابران پیاده در خیابان‌های اصلی ممنوع شد. بسیاری از واحدهای تجاری و اداری نیز ناچار شده‌اند هم برای تمرین بزرگ رژه در روز چهارشنبه و هم برای مراسم اصلی در روز جمعه، فعالیت خود را متوقف کنند.