دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، و ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، که برای شرکت در مراسم تشییع پاپ فرانسیس در رم حضور داشتند، در یک دیدار کاملا خصوصی در کلیسای مرمرین واتیکان با یکدیگر ملاقات کردند تا تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین را احیا کنند.
زلنسکی این دیدار را «تاریخی» توصیف کرد و گفت در صورت تحقق صلح مورد نظر او، این نشست می‌تواند یک نقطه عطف باشد. یک سخنگوی کاخ سفید نیز این دیدار را «بسیار ثمربخش» خواند.
دو رهبر، شنبه شش اردیبهشت بدون حضور هیچ دستیار یا همراهی، در کلیسای سنت پیتر در واتیکان، رو‌به‌روی یکدیگر نشستند و به گفته دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین، حدود ۱۵ دقیقه با هم گفت‌وگو کردند.
این نخستین دیدار ترامپ و زلنسکی پس از برخورد تند آنها در دفتر بیضی شکل کاخ سفید در ماه فوریه بود و در شرایطی انجام شد که مذاکرات صلح میان کی‌یف و مسکو در مرحله حساسی قرار دارد.
زلنسکی در پیامی در شبکه اجتماعی تلگرام نوشت: «ملاقات خوبی بود. در دیداری خصوصی، توانستیم درباره مسائل زیادی گفت‌وگو کنیم. امیدواریم از همه موضوعاتی که مطرح شد، به نتایجی دست یابیم.»
او افزود که مباحث مطرح‌شده شامل «حفاظت از جان مردم، آتش‌بس کامل و بدون قید و شرط و برقراری صلحی پایدار و قابل اعتماد برای جلوگیری از تکرار جنگ» بوده است.
زلنسکی تاکید کرد: «این دیدار نمادین، پتانسیل آن را دارد که در صورت تحقق نتایج مشترک، تاریخی شود. از رییس‌جمهوری ترامپ سپاسگزارم!»
استیون چونگ، مدیر ارتباطات کاخ سفید، نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که این دو رهبر گفت‌وگویی خصوصی و «بسیار مفید» داشته‌اند.
او افزود که جزییات بیشتری از این دیدار به زودی منتشر خواهد شد.
گفت‌وگو بدون حضور دستیاران
در یکی از عکس‌های منتشر شده از سوی دفتر رییس‌جمهوری اوکراین، ترامپ و زلنسکی در تالاری از کلیسای سنت پیتر، رو‌به‌روی هم و تنها حدود ۶۰ سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشتند و در حال گفت‌وگو بودند؛ هیچ دستیار یا همراهی در کنار آنها دیده نمی‌شود.
در تصویر دیگری از همان مکان، زلنسکی، ترامپ، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، و امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، به صورت گروهی و در فضایی صمیمی دیده می‌شوند؛ جایی که مکرون دست خود را بر شانه زلنسکی گذاشته بود.
پس از دیدار در کلیسا، ترامپ و زلنسکی به سایر رهبران جهانی در میدان سنت پیتر پیوستند تا در مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس شرکت کنند؛ پاپی که در دوران رهبری خود، تلاش برای صلح، به ویژه در اوکراین، را یکی از شعارهای محوری‌اش قرار داده بود.
کاردینال ایتالیایی، جووانی باتیستا ره، در مراسم تشییع گفت: «پاپ فرانسیس هرگز از درخواست برای مذاکرات و پایان دادن به جنگ‌ها دست برنداشت. جنگ همیشه جهان را بدتر از قبل می‌کند؛ جنگ برای همه یک شکست دردناک و تراژیک است.»
یک سخنگوی زلنسکی پیش‌تر گفته بود که دستیاران دو رییس‌جمهوری در حال برنامه‌ریزی برای یک دیدار دیگر در رم در روز شنبه هستند، اما در نهایت با توجه به فشردگی برنامه‌ها و پس از آنکه ترامپ رم را ترک کرد، اعلام شد که این دیدار دوم برگزار نشد.
اختلاف‌نظر بر سر مسائل سرزمینی
ترامپ، که به شدت برای دستیابی به آتش‌بس فشار می‌آورد، جمعه پنج اردیبهشت اعلام کرد که مذاکرات مثبتی میان استیو ویتکاف، فرستاده او و مقامات روسی از جمله ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در مسکو انجام شده است.
ترامپ همچنین خواستار برگزاری نشست سطح بالایی میان کی‌یف و مسکو برای نهایی‌سازی توافق شد.
او هشدار داده است که در صورت عدم دستیابی سریع به توافق، دولتش از تلاش برای تحقق صلح کناره‌گیری خواهد کرد.
با این حال، بر اساس اسنادی که به دست خبرگزاری رویترز رسیده، پس از یک دور از دیپلماسی رفت‌وبرگشتی، اختلافاتی جدی میان مواضع کاخ سفید ترامپ و دیدگاه اوکراین و متحدان اروپایی آن آشکار شده است.
واشینگتن پیشنهاد داده است که با الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه، به طور قانونی موافقت شود؛ موضوعی که کی‌یف و کشورهای اروپایی آن را «خط قرمزی غیرقابل عبور» می‌دانند.
اختلافات دیگری نیز درباره زمان‌بندی لغو تحریم‌های روسیه در صورت امضای توافق صلح، نوع تضمین‌های امنیتی به اوکراین، و چگونگی جبران مالی برای این کشور وجود دارد.
روابط پرتنش اما ضرورت تعامل
ترامپ و زلنسکی رابطه‌ای پرتنش داشته‌اند. در دیدار ماه فوریه در کاخ سفید، ترامپ زلنسکی را به «بازی با جنگ جهانی سوم» متهم کرد.
از آن زمان، کی‌یف تلاش کرده است تا روابط با واشینگتن را ترمیم کند. با این همه، حملات لفظی ادامه یافته است. زلنسکی گفته بود که ترامپ در یک «حباب اطلاعات غلط» گرفتار شده که به نفع مسکو است؛ ترامپ نیز زلنسکی را به تعلل در مذاکرات صلح و بیان اظهاراتی «التهاب‌آفرین» متهم کرده است.
با این حال، رویترز در گزارش خود افزوده که هر دو رییس‌جمهوری به همکاری با یکدیگر نیاز دارند؛ ترامپ برای تحقق هدفش مبنی بر برقراری سریع صلح به حمایت زلنسکی احتیاج دارد، و اوکراین نیز برای کاهش شروط سخت مسکو، به فشار ترامپ بر کرملین نیازمند است.
