ترامپ: مذاکرات بسیار خوبی با ایران داشتیم
دو روز پس از دومین دور مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، دونالد ترامپ رییسجمهوری آمریکا، در اولین اظهارنظر خود در این باره، از مذاکرات با تهران ابراز رضایت کرد و این مذاکرات را «بسیار خوب» خواند.
دو روز پس از دومین دور مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، دونالد ترامپ رییسجمهوری آمریکا، در اولین اظهارنظر خود در این باره، از مذاکرات با تهران ابراز رضایت کرد و این مذاکرات را «بسیار خوب» خواند.
او دوشنبه اول اردیبهشت، در پاسخی بسیار کوتاه به خبرنگاران گفت: «باید ببینیم چه میشود. گام بعدی نیاز به کمی زمان دارد، اما ما مذاکرات بسیار خوبی با ایران داشتیم.»
ترامپ در حالی از روند مذاکره با جمهوری اسلامی ابراز رضایت کرد که وبسایت آکسیوس گزارش داد که قرار است او روز دوشنبه، اول اردیبهشت، با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، درباره این مذاکرات و نیز وضعیت غزه گفتوگو کند.
پس از دومین دور مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، اسرائیل بار دیگر تاکید کرده بود که اجازه نخواهد داد تهران به سلاح هستهای دست بیابد.
بهدنبال دور دوم مذاکرات در رم، یک مقام ارشد دولت آمریکا از «پیشرفت بسیار خوب» در این مذاکرات خبر داد و گفت که این مذاکرات که بیش از چهار ساعت به طول انجامید، شامل گفتوگوهای «مستقیم و غیرمستقیم» میان طرفها بوده است.
این مقام تایید کرد که در جریان مذاکرات در رم، استیو ویتکاف بهطور مستقیم با عباس عراقچی گفتوگو کرده است.
مقامات جمهوری اسلامی، از جمله عباس عراقچی وزیر امور خارجه که در دو هفته گذشته در عمان و ایتالیا با استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه گفوگو کرده، این مذاکرات را «مثبت و سازنده» خواندهاند.
بهگفته عراقچی، مذاکرات تهران و واشینگتن روز چهارشنبه در سطح کارشناسی ادامه مییابد و او و ویتکاف، روز شنبه بار دیگر در عمان با یکدیگر مذاکره خواهند کرد.
سفر عراقچی به چین
همزمان با آمادهسازیها برای دور سوم مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشینگتن، عباس عراقچی سهشنبه دوم اردیبهشت به چین سفر خواهد کرد.
او پیش از دور دوم مذاکرات به روسیه رفته و با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دیدار کرده بود. عراقچی پس از آن سفر تاکید کرده بود که روسیه باید در مذاکرات هستهای نقشی فعال داشته باشد.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، دوشنبه اول اردیبهشت اعلام کرد عراقچی به چین میرود تا رایزنیهای منظم تهران را با متحدان خود از جمله پکن و مسکو درباره پرونده هستهای ادامه دهد.
سخنگوی وزارت خارجه چین نیز دوشنبه در واکنش به سوالی درباره این سفر تاکید کرد که پکن و تهران در تمامی سطوح و حوزهها ارتباط و همکاری فعالانه دارند.
پیشتر و در ۱۹ فروردین، نشست سهجانبه جمهوری اسلامی، روسیه و چین پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران در مسکو برگزار شد.
مقامهای جمهوری اسلامی گفته بودند این نشست در سطح کارشناسی و درباره موضوع برنامه هستهای، برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است.
در همین حال، مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی که بهنظر نمیرسد نقشی در مذاکرات جاری بین جمهوری اسلامی و آمریکا داشته باشد، دوشنبه اول اردیبهشت در اظهاراتی در این زمینه گفت:««در چارچوب مشخصشده و با حفظ منافع ملی آماده توافق هستیم، اما اگر آنها نخواهند از موضع برابر با ما مذاکره کنند، مسیر خود را ادامه میدهیم.»
پزشکیان با تکرار سخنان علی خامنهای و عباس عراقچی درباره مذاکرات گفت:«نه خوشبین هستیم و نه بدبین.»
خورخه ماریو برگولیو سال ۲۰۱۳ به جای بندیکت شانزدهم به عنوان پاپ انتخاب شد و لقب فرانسیس را برای خود برگزید. او پس از یک دوره بیماری و در ۸۸ سالگی درگذشت.
رابطه پر فراز و نشیب تهران با واتیکان پس از انقلاب
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی، در شرایطی مرگ او را تسلیت گفت که رابطه تهران با واتیکان چه در دوره حضور پاپ فرانسیس و چه در دوره پاپهای گذشته، پس از انقلاب سال ۵۷ پرتنش بوده است.
اولین و آخرین باری که یک پاپ به ایران سفر کرد، سال ۱۳۴۹ و از سوی پاپ پل ششم بود. هفده سال پیش از آن و در اردیبهشت ۱۳۳۲، روابط دیپلماتیک ایران و واتیکان بهطور رسمی آغاز شده بود.
پس از انقلاب اسلامی، با موضعگیریهای تند و خصمانه روحالله خمینی، روابط تهران با واتیکان تنشآلود شد و حتی با آنکه محمد خاتمی بهعنوان نخستین رییسجمهوری ایران در سال ۱۳۷۷ به رم سفر و با پاپ ژان پل دوم نیز دیدار کرد، تنشها به صفر نرسید.
نخستین دیدار با پاپ فرانسیس
با آغاز کار پاپ فرانسیس تقریبا همزمان با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاستجمهوری ایران، ناظران امیدوار بودند این روابط بهتر از گذشته شود.
ششم بهمن ۹۴ روحانی به واتیکان رفت و با پاپ پشت درهای بسته گفتوگو کرد.
بر اساس گزارشها، پاپ از روحانی خواسته بود برای پایان دادن به تروریسم و افراطگرایی در خاورمیانه تلاش کند و از توافق هستهای ایران با قدرتهای جهانی در قالب برجام استقبال کرده بود.
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی با دستور دونالد ترامپ و حمله جمهوری اسلامی به پایگاه آمریکا در عراق و شدت گرفتن تنشها میان تهران واشینگتن، پاپ فرانسیس در دی ۱۳۹۸ خواستار خویشتنداری و گفتوگوی دو طرف شد.
او در واتیکان گفت: «از همه طرفها میخواهم با روشن نگاه داشتن شعله گفتوگو و خویشتنداری، سایه خصومت را دور کنند... زیرا جنگ، تنها مرگ و تباهی به دنبال دارد.»
سفر به کشورهای همسایه ایران
سفر رهبر کاتولیکهای جهان به نجف و دیدار او با آیتالله علی سیستانی، پرنفوذترین مرجع تقلید شیعیان در عراق، در اسفند ۱۳۹۹ یکی دیگر از لحظههای تاریخی دوره فعالیت پاپ فرانسیس برای ایران بود.
این دیدار که پشت درهای بسته برگزار شد، به دلیل بیسابقه بودن دیدار یک پاپ با یک مرجع شیعه در نجف، از سوی ناظران «تاریخی» توصیف شد، اما رسانههای رسمی در جمهوری اسلامی مانند صداوسیما، اشارهای به آن نکردند.
پاپ فرانسیس دو سال پیش از آن و در سفری به امارات متحده عربی، با امام الازهر، رهبر مسلمانان اهل سنت، دیدار و یک «سند برادری انسانی» امضا کرده بود.
در جریان دیدار پاپ و علی سیستانی، بسیاری از کاربران فارسیزبان رسانههای اجتماعی به طرح این پرسش پرداختند که چرا او به تعدادی از کشورهای همسایه ایران یعنی امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، ترکیه و عراق سفر کرده، اما به ایران نرفته است.
اواخر اردیبهشت ۱۴۰۰، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت با پاپ در واتیکان دیدار کرد که و بر اساس گزارش رسانههای ایرانی، «فلسطین، گفتوگوی بینادیانی و تحریمهای آمریکا» موضوع صحبتهایشان بود.
واکنش به سرکوب اعتراضات و افزایش اعدامها
حدود یک سال بعد و پس از قتل حکومتی مهسا ژینا امینی، اعتراضات سراسری «زن، زندگی، آزادی» در ایران شکل گرفت که با سرکوب گسترده نیروهای جمهوری اسلامی مواجه شد.
پاپ فرانسیس ۱۹ دی ۱۴۰۱ در اظهاراتی، اعدام معترضان در ایران را محکوم کرد و خواستار لغو احکام اعدام در قوانین قضایی کشورهای جهان شد.
او در سخنرانی سالانه خود برای دیپلماتها در واتیکان گفت: «مجازات اعدام نمیتواند برای عدالت دولتی مورد استفاده قرار گیرد، چرا که بازدارنده نیست و عدالتی برای قربانیان ایجاد نمیکند، بلکه تنها عطش برای انتقام را تقویت میکند.»
پاپ فرانسیس تاکید کرد: «در جاهایی که اعدام همچنان بهعنوان مجازات اعمال میشود، حق حیات هم در معرض تهدید قرار میگیرد که نمونه آن را پس از اعتراضات اخیر در ایران شاهدیم که با هدف احترام و کرامت بیشتر به مقام زن انجام میشود.»
این شدیدترین و صریحترین اظهارنظر پاپ درباره سرکوب خیزش انقلابی ایرانیان بود.
او حدود دو هفته قبل از آن و در چهارم دی، برای «آشتی و سازش» در ایران دعا کرده بود.
پاپ فرانسیس در سخنانی به مناسبت کریسمس با اشارهای کوتاه به ایران در کنار دیگر مناطق درگیر خشونت در جهان، برای ایران نیز طلب «آشتی» کرد.
او همچنین به درگیریهای طولانیمدت در خاورمیانه اشاره و برای «آتشبس پایدار» در فلسطین و یمن دعا کرد.
تمرکز بر جنگ غزه، عامل پیوند تهران و واتیکان
یکی از آخرین اظهارنظرهای پاپ درباره ایران مربوط به ۲۷ دی ۱۴۰۲ بود که حمله موشکی جمهوری اسلامی به اربیل عراق را محکوم کرد و از همه طرفها خواست از تشدید درگیریها در خاورمیانه اجتناب کنند.
باوجود اظهارنظرهای نه چندان تند پاپ علیه حکومت، روابط تهران با واتیکان برقرار ماند، اما فلسطین و جنگ غزه اصلیترین محور صحبت مقامات جمهوری اسلامی با پاپ را شامل میشد.
رهبر کاتولیکهای جهان پس از حمله حماس به اسرائیل در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ و شکلگیری جنگ غزه پس از آن، بارها خواهان پایان درگیریها شد.
ابراهیم رئیسی، رییسجمهوری وقت، آبان ۱۴۰۲ در تماس تلفنی با پاپ فرانسیس از موضعگیری او در حمایت از آتشبس فوری در غزه قدردانی کرد.
یک سال بعد و در آبان ۱۴۰۳، پزشکیان، رییس دولت چهاردهم نیز در نامهای به پاپ، خواستار مداخله او برای «جلوگیری از ادامه تجاوزات غیرانسانی اسرائیل به غزه و برقراری صلح» در این منطقه شد.
پاپ فرانسیس که در ماههای گذشته به دلیل بیماری ذاتالریه در بستر بیماری بود و کمتر در مراسم و انظار عمومی ظاهر میشد، یک روز پیش از مرگ و در یکی از آخرین اظهارنظرهای عمومیاش در جریان عید پاک مسیحیان، بار دیگر خواستار آتشبس فوری در غزه شد.
