پس از اقدام به خودکشی پنج نفر، شامل چهار زن و یک مرد در یک روز، بار دیگر زنگ خطر درباره وخامت بحران سلامت روان در ایران به صدا درآمده است. از میان این افراد، سه تن جان خود را از دست دادند و دو نفر دیگر نجات یافتند. یکی از جانباختگان زنی بود که دوقلو باردار بود.
علی کرمی، رییس پلیس آگاهی استان کرمانشاه، سهشنبه ۱۹ فروردین اعلام کرد یک زن در یکی از بخشهای توابع شهرستان کرمانشاه، ۱۸ فروردین اقدام به خودکشی کرد و جان خود را از دست داد.
کرمی با اشاره به اینکه این زن دوقلو باردار بود، گفت: «خودکشی خانم باردار بهدلیل اختلافات خانوادگی با شوهرش بر سر دخترزایی بوده است.»
(به توصیه کارشناسان، اگر با فردی روبهرو شدید که از جملات یا عباراتی حاکی از افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکند، از او بخواهید با یک پزشک متخصص معتمد، نهادهای فعال در این زمینه یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایش صحبت کند. اگر خودتان به خودکشی فکر میکنید، در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.)
در موردی دیگر، کامران محمدخانی، شهروند ساکن تهران که با نام «کارگر کتابفروش» در شبکه اجتماعی ایکس فعالیت داشت، ۱۸ فروردین اقدام به خودکشی کرد و جان باخت.
محمدخانی که در باغ کتاب تهران مشغول به کار بود، پیش از خودکشی با انتشار مطلبی در حساب ایکس خود نوشت: «امروز و در این لحظه من آگاهانه و هوشیار، بدون مصرف الکل یا مخدر، به زندگی خودم پایان میدهم.»
او اضافه کرد: «دیگر تحمل این رنج را ندارم و متاسفم که تا اینجا برای اطرافیانم تلخی و تاریکی به بار آوردهام. حضور من دیگر مفید نیست. ببخشید و شاد بنوشید.»
رضا شفاخواه، وکیل دادگستری، در واکنش به خودکشی «کارگر کتابفروش» در ایکس نوشت: «خیلی از ما در وضعیت دیشب کامران قرار داریم و به یک مویی بند هستیم. هیچ کورسویی هم مقابلمان نیست.»
او افزود: «حتی جمع یا گعدهای هم دیگر نگذاشتند که برویم فعالیت اجتماعی داشته باشیم و سرمان را گرم کنیم تا کثافت این زندگی ذلتبار را کمی کم کنیم. بر باعث و بانی این سیاهی و بنبست لعنت.»
لادن بازرگان، عضو سازمان دادخواهان ایران هم با اشاره به اینکه خبر خودکشی محمدخانی دل همه را لرزاند، گفت: «وقتی سرزمینت تبدیل به قفسی میشود که در آن نه امید میماند، نه نفس، تصمیم به رفتن، فریادیست از عمق تاریکی؛ فریادی که باید شنیده شود.»
خسرو صادقی بروجنی، نویسنده، روزنامهنگار و زندانی سیاسی پیشین نیز در ایکس نوشت: «کامران هفت هزار دنبالکننده مجازی داشت؛ هفت هزار دنبالکنندهای که هیچ یک قادر نبودیم جان یک نفر را نجات دهیم. در دنیای واقعی دست هم را بگیریم، پیش از آنکه دیر شود.»
عالیه مطلبزاده، زندانی سیاسی پیشین، در حساب کاربری ایکس خود نوشت: «کارگر کتابفروش هم رفت و در تاریکی این شب سیاه که برایمان ساختند گم شد. در سیاهی و حجم خبرهای تلخ گم شدی، کامران و ما پاهایمان در زنجیر خستگی و افسردگی و بیفردایی، چشم دوختیم به این سیاهی که دارد بهترین فرزندان آفتاب را از ما میگیرد. لعنت بهت ج.ا که زندگی را از ما دزدیدی.»
در خبری دیگر، روزنامه هممیهن گزارش داد یک دختر جوان بعدازظهر ۱۸ فروردین در ایستگاه متروی «تئاتر شهر» تهران اقدام به خودکشی کرد.
ساعتی پس از انتشار گزارش اولیه، خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، به نقل از «متروی تهران» نوشت به این دختر «آسیب جدی وارد نشد و با حضور نیروهای اورژانس در محل مورد مداوا قرار گرفت».
هممیهن به نقل از شاهدان عینی نوشت: «پیش از سال نو حداقل دو مامور در ایستگاه میایستادند اما در زمان این حادثه ماموری آنجا نبود و پلیس مترو نیز در ایستگاه حضور نداشت و همه ماموران در محوطه بالای ایستگاه بودند.»
همچنین، بر اساس ویدیوی رسیده به ایراناینترنشنال در ۱۸ فروردین، زنی در مشهد اقدام به خودکشی کرد و ماموران آتشنشانی برای نجات جان او در محل حاضر شدند.
سازمان نظام پزشکی نیز ۱۸ فروردین در اطلاعیهای، با تایید خودکشی نرگس محمدپور، رزیدنت سال چهارم رشته زنان و زایمان در تبریز، اعلام کرد ابعاد این موضوع در دست پیگیری است.
طبق این اطلاعیه، محمدپور که در بیمارستانی در تبریز مشغول به کار بود، به زندگی خود پایان داد.
خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، در گزارشی درباره دلایل خودکشی این دانشجو نوشت: «او در شیفت اورژانس با مادر بارداری مواجه شد که سابقه تومور مغزی داشت و در حین معاینه دچار تشنج شده بود و در شرایطی بحرانی، با افت شدید قلب جنین، وی با تصمیمی سریع و حیاتی، جان نوزاد را با انجام سزارین نجات داد.»
مهر با اشاره به اینکه این پرونده با صدور رای دیهای سنگین به «کابوسی» برای این رزیدنت تبدیل شد، افزود: «او طبق قانون، نباید بار کامل مسئولیت یک پرونده را بر دوش میکشید.»
امید رضایی، نویسنده و انکولوژیست، در واکنش به خودکشی محمدپور در ایکس نوشت: «رزیدنت زنان، پرونده سیپی (نوزاد با نقص فلج مغزی) داشته که دیه بیمار از بیمه مسئولیت و تمام دارایی پزشک بیشتر بوده و خودکشی کرده است. آنها که در وزارت بهداشت پشت میز نشستند و برای محدود کردن سزارین توسط پزشک قانون ساختند، کجایند؟»
دلایل افزایش آمار خودکشی در ایران
صبا آلاله، روانتحلیلگر اجتماعی و سیاسی، ۱۸ فروردین در مصاحبه با ایراناینترنشنال، به دلایل افزایش آمار خودکشی در ایران پرداخت و با اشاره به نبود امید به آینده در جامعه گفت: «در سالهای گذشته با افزایش نابرابریهای اجتماعی و سیاسی، میزان خودکشی هم افزایش یافته است.»
آلاله با تاکید بر اینکه خودکشی را نباید مسالهای «فردی، درونی و مختص به یک نفر» دانست، افزود: «سلامت روان فردی، وابستگی و پیوستگی بسیار زیادی به سلامت روان جمعی و تمام ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد. همه این موارد میتواند مسائلی را به وجود بیاورد که خودکشیها افزایش پیدا کنند.»
او هشدار داد: «جامعهای که نابرابری اجتماعی در آن رخ میدهد، رابطه تنگاتنگی با مساله انگیزه، پیشرفت و امیدواری پیدا میکند. هر چقدر در یک جامعه نابرابری افزایش پیدا کند، سطح امیدواری، انگیزه و پیشرفت در آن جامعه کاهش پیدا میکند.»
پیش از این و در اول اسفند ۱۴۰۳، حمید یعقوبی، رییس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران، اعلام کرد در چهار سال اخیر، سالانه ۱۰ درصد به مرگهای ناشی از خودکشی اضافه شده است.
یعقوبی هشدار داد از سال ۹۰ تاکنون آمار خودکشی در ایران روندی افزایشی داشته و از ۴.۷ درصد به ۸.۱ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۸.۹ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
زندانیان عضو کارزار «سهشنبههای نه به اعدام»، سهشنبه ۱۹ فروردین برای شصتوسومین هفته در ۳۸ زندان کشور دست به اعتصاب غذا ردند.
اعضای این کارزار در بیانیه خود با اعلام نگرانی عمیق از افزایش خطر اجرای احکام اعدام علیه زندانیان سیاسی و عقیدتی، این احکام را قاطعانه محکوم کردند و نسبت به گسترش اعدام زندانیان محکوم به اعدام با اتهامات غیرسیاسی هشدار دادند.
آنها ضمن قدردانی از حمایتهای بینالمللی، خواستار آن شدند که جامعه جهانی ادامه هرگونه رابطه یا معامله با جمهوری اسلامی را مشروط به لغو کامل مجازات اعدام کند.
از سوی دیگر ویدیوهای رسیده به ایراناینترنشنال نشان میدهد گروهی از اعضای خانواده زندانیان سیاسی محکوم به اعدام، سهشنبه ۱۹ فروردین مقابل زندان اوین در تهران تجمع کردند.
حاضران در این تجمع، عکسهایی از زندانیان سیاسی محکوم به اعدام و پلاکاردهایی با شعارهای «نه به اعدام» و «لغو فوری حکم اعدام» به دست گرفتند.
پنجم فروردین و ماههای اسفند و بهمن نیز تجمعات مشابهی در مقابل زندان اوین در تهران و دیگر شهرهای ایران شکل گرفت.
اعضای کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» در بخش دیگری از بیانیه خود با اشاره به اینکه صدور و اجرای احکام اعدام، با پایان تعطیلات نوروزی به شکل چشمگیری افزایش یافته است، یادآوری کردند که در روزهای اخیر، شمار زیادی از زندانیان از جمله ۱۰ زندانی در زندان قزلحصار برای اجرای حکم به قرنطینه منتقل شدهاند و در خطر اعدام قریبالوقوع هستند.
آنها با اشاره به رد درخواست اعاده دادرسی پخشان عزیزی، زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام و متهم شدن کریم خجسته، زندانی سیاسی به اتهام «بغی» که میتواند مقدمه صدور حکم اعدام برای او باشد، هشدار دادند که جمهوری اسلامی بیاعتنا به فشارها و اعتراضات داخلی و بینالمللی، همچنان به روند سرکوب و صدور احکام مرگ ادامه میدهد.
مازیار طاطایی، وکیل پخشان عزیزی، ۱۷ فروردین خبر داد که دیوان عالی کشور برای دومین بار درخواست اعاده دادرسی این زندانی سیاسی را رد کرده است.
ایراناینترنشنال همان روز در گزارشی نوشت کریم خجسته، فعال حوزه صنعت ماشینسازی که در زندان لاکان رشت در بازداشت بهسر میبرد، از سوی دستگاه قضایی جمهوری اسلامی با اتهام «بغی» مواجه شده است. این اتهام میتواند به صدور احکام سنگین نظیر اعدام بینجامد.
کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» با اشاره به صدور قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت اعدامها در ایران، تمدید ماموریت گزارشگر ویژه و هیات حقیقتیاب سازمان ملل برای یک سال دیگر و صدور قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، تاکید کرد که در این قطعنامه، دامنه ماموریت هیات حقیقتیاب از اعتراضات ۱۴۰۱ فراتر رفته و شامل سایر جنایات جمهوری اسلامی شده است.
اعتصاب غذای زندانیان عضو کارزار «سهشنبههای نه به اعدام» از نهم بهمن ۱۴۰۲ با شدت گرفتن موج اعدامها در ایران، با درخواست توقف صدور و اجرای این احکام، از سوی زندانیان سیاسی محبوس در زندان قزلحصار کرج آغاز شد.
در هفتههای بعد، زندانهای دیگری به این کارزار پیوستند و اکنون در شصتوسومین هفته، زندانیان محبوس در ۳۸ زندان سراسر ایران دست به اعتصاب غذا زدهاند.
زندانهای اراک، اردبیل، ارومیه، اسدآباد اصفهان، اوین، بانه، برازجان، بم، تبریز، تهران بزرگ، جوین، چوبیندر قزوین، حویق تالش، خرمآباد، خورین ورامین، خوی، دستگرد اصفهان، دیزلآباد کرمانشاه، رامهرمز، رشت، رودسر، سپیدار اهواز، سقز، سلماس، شیبان اهواز، طبس، عادلآباد شیراز، قائمشهر، قزلحصار کرج، کامیاران، کهنوج، گنبدکاووس، مرکزی کرج، مریوان، مشهد، میاندوآب، نظام شیراز و نقده، زندانهایی هستند که به این کارزار پیوستهاند.
سازمان عفو بینالملل در گزارش سالانه خود درباره مجازات اعدام در سال ۲۰۲۴ که بامداد سهشنبه ۱۹ فروردین منتشر شد، اعلام کرد جمهوری اسلامی با ۹۷۲ مورد اعدام، بیش از ۶۴ درصد کل اعدامهای ثبت شده در جهان را به خود اختصاص داده است.
این رسانه سهشنبه ۱۹ فروردین نوشت که ترامپ میخواست در جلسهای خصوصی، نتانیاهو را در جریان «مذاکرات سطح بالا با جمهوری اسلامی» قرار دهد؛ هم برای اینکه او غافلگیر نشود و هم برای اینکه مطمئن شود اسرائیل با اقداماتی نظیر حمله به ایران، در این روند کارشکنی یا مداخله نمیکند.
منابع دیپلماتیک در خاورمیانه پیش از این به ایراناینترنشنال گفتند نتانیاهو در جریان این سفر تلاش خواهد کرد دولت ترامپ را متقاعد به برچیدن کلیت برنامه غنیسازی هستهای در ایران کند.
واینت گزارش داد که مذاکرات مستقیم واشینگتن و تهران، احتمالا چیزی نبود که نتانیاهو انتظار شنیدنش را داشت.
مقامهای جمهوری اسلامی گفتهاند حاضر به گفتوگوی مستقیم با آمریکاییها نیستند و به ترامپ اعتماد ندارند اما به نظر میرسد تهدیدهای رییسجمهوری آمریکا باعث شده است در نهایت پای میز مذاکره بیایند.
نتانیاهو شامگاه دوشنبه زمانی بیشتر خشنود شد که ترامپ مقابل دوربین رسانهها گفت اگر مذاکرات شکست بخورد، «روز بسیار بدی» برای ایران خواهد بود.
ترامپ برخلاف جو بایدن، تهدید به اقدام نظامی را هم مطرح کرد. نتانیاهو این سخنان را با تایید و تکان دادن سر دنبال میکرد.
اما بر اساس گزارش واینت، نتانیاهو در نهایت دست خالی به اسرائیل بازمیگردد: «نه تنها تعرفهها فعلا باقی میمانند، بلکه ترامپ حتی به چهار میلیارد دلاری که ایالات متحده به عنوان کمک نظامی به اسرائیل میپردازد نیز اشاره کرد.»
در این دیدار دو جانبه، ترامپ از نخستوزیر اسرائیل بابت برداشتن گامهایی برای حذف تعرفه از کالاهای آمریکایی وارداتی به این کشور تمجید کرد و گفت کشورهای دیگر باید از این رویکرد منصفانه نسبت به آمریکا درس بگیرند.
بر اساس این گزارش، تنها چیزی که نتانیاهو با خود به همراه میبرد، «وعدهای مبهم مبنی بر این است که گفتوگوها درباره تعرفهها ادامه خواهد یافت».
این دیدار همچنین هیچ پیشرفتی در زمینه آزادی گروگانهای باقیمانده در غزه بههمراه نداشت و جز اشارهای به «خشونت و بیرحمی شدید در نحوه برخورد حماس با گروگانها»، ترامپ هیچ سخن مشخصی درباره توافقی که بتواند به آزادی آنها منجر شود، مطرح نکرد.
واینت نوشت که ترامپ بار دیگر احتمال انتقال بخشی از جمعیت غزه را مطرح و نتانیاهو او را قانع کرد کشورهایی وجود دارند که حاضرند فلسطینیهایی را که نوار غزه را ترک میکنند، بپذیرند.
ترامپ همچنین گفت که نمیفهمد چرا اسرائیل تصمیم گرفت این «قطعه زمین خارقالعاده» را ترک کند و افزود شاید این تصمیم بهخاطر وعده صلح بوده: «اما همه دیدیم نتیجهاش چه شد.»
در نهایت، ترامپ درباره ترکیه و نفوذ فزایندهاش در سوریه، گفت که رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه را دوست دارد و اگر اسرائیل مشکلی با او دارد، حاضر است کمک کند.
این نکته نشان میدهد که ایالات متحده تلاش خواهد کرد مانع از بروز درگیری میان دو کشور شود.
مظاهری سهشنبه ۱۹ فروردین در گفتوگو با روزنامه هممیهن با حمایت از ارسال پیامک حجاب به خانواده زنان و دختران گفت: «تذکر دادن اول از همه حفظ حرمت افراد است. به صورت خیلی خصوصی و محرمانه به افراد تذکر داده میشود و کسی هم متوجه نمیشود.»
او در ادامه گفت: «این یک کار معمولی است و طبق قانون درباره همه موضوعات و نه فقط این (حجاب) انجام میشود.»
این مقام حکومتی اضافه کرد: «این یکی از موضوعاتی بود که خانوادهها واقعا ممنوندار بودند که رفتار خطای فرزندانمان را نمیدانستیم. ما آگاه شدیم و نسبت به اصلاح آن اقدام کردیم. فرقی نمیکند حتی برای آقا پسر زیر ۱۵ سال هم ارسال میشود.»
مظاهری پیش از این و در ۱۷ فروردین خبر داد که ستاد امر به معروف اصفهان در ایام نوروز به بیش از ۹۷ هزار و ۵۰۰ نفر در این استان تذکر حجاب داده است.
او افزود: «امر به معروف و نهی از منکر در ۲۳ نقطه اصفهان و ۵۰ نقطه استان با ۹ هزار و ۷۵۰ نفر-روز، به اجرا درآمد.»
بیشتر بخوانید: گشت ارشاد در خانه؛ چرا حکومت برای پدران پیامک حجاب میفرستد؟
این مقام ستاد امر به معروف اصفهان در بخش دیگری از گفتوگوی خود با هممیهن، استفاده از دوربینهای تشخیص هویت را برای شناسایی زنانی که در برابر حجاب اجباری نافرمانی مدنی میکنند انکار کرد و گفت که در این مورد اصلا از دوربین استفاده نمیشود.
مظاهری در ادامه منکر ارسال پیامک حجاب از سوی ستاد امر به معروف اصفهان نیز شد و گفت: «این پیامکها از سوی شوراهای امر به معروف و نهی از منکر ستاد هستند. مثلا شورای امر به معروف و نهی از منکر اداره آب، اداره گاز و ... به نیروی خود تذکر میدهد که رعایت کند.»
او در خصوص این موضوع که گفته بود ستاد امر به معروف اصفهان در ایام نوروز به بیش از ۹۷ هزار و ۵۰۰ نفر تذکر حجاب داده است، گفت تذکرها پیامکی نبوده و همکارانش به صورت حضوری در ۲۵ نقطه شهر و بیش از ۵۰ نقطه استان اصفهان حضور یافتند و به مردم تذکر دادند.
پیش از این و در ششم فروردین، سایت دیدهبان ایران در گزارشی نوشت با وجود آنکه هنوز قانون «عفاف و حجاب» ابلاغ نشده و ابلاغ و اجرای آن با تصمیم شورای عالی امنیت ملی متوقف شده است، در برخی شهرها مانند اصفهان این قانون در حال اجراست.
طبق این گزارش، دوربینهای تشخیص هویت در برخی از معابر شهری نصب شده و پیامک حجاب برای زنانی که تن به حجاب اجباری نمیدهند، ارسال میشود.
۲۶ اسفند ۱۴۰۳، قاسم روانبخش، نماینده قم در مجلس، از اجرای «چراغ خاموش» قانون حجاب در برخی شهرها خبر داد و گفت: «اگر دولت این قانون را ابلاغ نکند، طبق قانون رییس مجلس باید آن را برای اجرا ابلاغ کند.»
محمدباقر قالیباف، رییس مجلس، هفتم آذر ۱۴۰۳ اعلام کرد این قانون ۲۳ آذر برای اجرا به دولت ابلاغ خواهد شد اما این موضوع با گذشت بیش از چهار ماه هنوز محقق نشده است.
۱۴ اسفند، ۲۰۹ نماینده مجلس با امضای طوماری خطاب به قالیباف، خواستار ابلاغ این قانون شدند.
فولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، ۱۳ اسفند خواستار لغو کامل و دائمی قانون حجاب اجباری و سایر قوانین تبعیضآمیز علیه زنان در ایران شد.
مجموعه حقوق بشری هرانا، ۲۹ اسفند در گزارشی درباره نقض حقوق بشر در ایران نوشت جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۳ با دستکم ۳۰ هزار و ۶۴۲ زن به دلیل رعایت نکردن حجاب اجباری برخورد کرده است.
با وجود تلاش حکومت برای سرکوب مخالفان حجاب اجباری، همچنان بسیاری از زنان از پوشیدن روسری و تن دادن به حجاب مورد نظر حکومت در خیابانها و اماکن عمومی خودداری میکنند.
