روسای جمهور آمریکا سال‌هاست از دستگاه امضای خودکار (اُتوپِن) برای تایید اسناد رسمی استفاده می‌کنند تا روند بررسی حجم بالای مدارک دولتی با سرعت بیشتری انجام شود. اما آیا این فرایند از نظر حقوقی مورد تایید است؟
پایگاه خبری بلومبرگ سه‌شنبه ۲۸ اسفند نوشت امضای خودکار نه‌تنها مانع از خستگی ناشی از امضای مداوم می‌شود، بلکه در مواقعی که رییس‌جمهوری در سفر است، امکان امضای فوری اسناد حساس مانند لوایح مرتبط با بودجه دولت را نیز فراهم می‌کند.
در چنین شرایطی، ارسال نسخه اصلی این اسناد به محل اقامت رییس‌جمهوری همیشه امکان‌پذیر نیست و امضای خودکار راهکاری برای از میان برداشتن این مشکل محسوب می‌شود.
با این حال، امضای خودکار همواره با چالش‌هایی همراه بوده است زیرا امکان امضای اسناد رسمی از سوی افراد دارای دسترسی به دستگاه را فراهم می‌کند؛ بدون این‌که تایید مستقیم و مستند رییس‌جمهوری ثبت شده باشد. این موضوع نگرانی‌هایی را درباره سوءاستفاده احتمالی از اختیارات ریاست‌جمهوری ایجاد کرده است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، ۲۷ اسفند فرمان‌های عفو جو بایدن را «باطل، بی‌اعتبار و فاقد هرگونه اثر قانونی» خواند و گفت این فرمان‌ها با دستگاه امضای خودکار تایید شده‌اند.
ترامپ افزود بایدن این عفو‌ها را امضا نکرده و اصلا از وجودشان خبر نداشته است.
در صورت صحت اظهارات ترامپ، این مساله می‌تواند راه را برای وزارت دادگستری ایالات متحده به منظور پیگرد قانونی مخالفان سیاسی او باز کند و به‌شکلی اساسی، ماهیت اختیارات ریاست‌جمهوری را تغییر دهد.
دستگاه امضای خودکار چیست؟
امضای خودکار، دستگاهی است که با استفاده از یک قلم مکانیکی، امضا را شبیه‌سازی می‌کند و آن را به‌صورت دست‌نوشته جلوه می‌دهد.
نخستین دستگاه مکانیکی نوشتار که در سال ۱۸۰۳ به ثبت رسید، به کاربران این امکان را می‌داد که هم‌زمان با نوشتن یک نامه، نسخه‌ای دقیق از آن را ایجاد کنند.
این دستگاه شامل دو قلم بود که از طریق مجموعهای از اهرمها به یکدیگر متصل میشدند؛ کاربر با قلم اول مینوشت و قلم دوم هم‌زمان همان نوشته را روی برگهای دیگر تکرار میکرد.
توماس جفرسون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا، از این دستگاه بهطور گسترده استفاده میکرد و آن را «بهترین اختراع عصر حاضر» میدانست.
با گذر زمان، این فنآوری پیشرفت کرد و به مرحلهای رسید که یک بازوی روباتیک بدون نیاز به دخالت کاربر قادر به شبیه‌سازی امضا شد.
اتوپنهای روباتیک از دهه ۱۹۴۰ در دولت فدرال آمریکا رواج یافتند و هری ترومن، نخستین رییس‌جمهوری بود که از این فنآوری بهره برد.
روسای جمهور آمریکا چگونه از امضای خودکار استفاده کردهاند؟
در ابتدا، روسای جمهور آمریکا از امضای خودکار برای امضای اسناد تشریفاتی، مانند کارتهای تبریک و نامههای تسلیت استفاده میکردند. کاخ سفید معمولا میکوشید این موضوع را پنهان نگه دارد تا امضاها همچنان «واقعی» به نظر برسند.
در نهایت، لیندون بی. جانسون، سی و ششمین رییس‌جمهوری ایالات متحده، در سال ۱۹۶۸ این رویه را دستخوش تغییراتی کرد و اجازه داد از دستگاه امضای خودکار او عکس گرفته شود.
این تصویر در نشریه «نشنال اینکوایرر» با عنوان «رباتی که جای رییسجمهور را میگیرد»، منتشر شد.
در سال ۲۰۰۵، وکلای کاخ سفید از وزارت دادگستری درخواست کردند نظر حقوقی خود را درباره قانونی بودن امضای لوایح به وسیله رییسجمهور با استفاده از دستگاه امضای خودکار اعلام کند. اقدامی که تا آن زمان هیچ رییس‌جمهوری در آمریکا انجام نداده بود.
وزارت دادگستری در پاسخ اعلام کرد بر اساس تعریف تاریخی و حقوقی واژه «امضا» در نخستین سالهای جمهوری آمریکا، فرد می‌تواند با صدور دستور، امضای خود را به وسیله شخص دیگری بر روی یک سند ثبت کند. همچنین تاکید شد رییس‌جمهوری الزامی ندارد که شخصا فرایند فیزیکی امضای لوایح را انجام دهد.
با این حال، وزارت دادگستری تصریح کرد تصمیمگیری درباره امضای یک لایحه امری غیرقابل تفویض است و رییسجمهور نمیتواند این اختیار را به فرد دیگری واگذار کند.
باراک اوباما نخستین رییس‌جمهوری ایالات متحده بود که در سال ۲۰۱۱ با استفاده از امضای خودکار یک لایحه را به امضا رساند. او در حالی که در اروپا به سر میبرد، از این روش برای تمدید قانون «پاتریوت» از راه دور بهره برد.
در مجموع، او حداقل هفت لایحه مهم را که نیاز به امضای فوری داشتند با این دستگاه امضا کرد. همچنین در آخرین ماه ریاست‌جمهوری خود، از امضای خودکار برای تایید دستکم ۷۸ مورد عفو استفاده کرد.
دونالد ترامپ نیز اعلام کرد از دستگاه امضای خودکار استفاده کرده اما تنها برای اسناد کماهمیت.
آیا بایدن از دستگاه امضای خودکار استفاده میکرد؟
جو بایدن نیز از اتوپن استفاده میکرد اما مانند دولتهای پیشین مشخص نیست که چه تعداد از اسناد رسمی با این روش امضا شده‌اند.
در برخی موارد، استفاده بایدن از امضای خودکار بهطور علنی گزارش شده است. برای مثال، در ماه می سال ۲۰۲۴، بایدن در سفر به سانفرانسیسکو از این روش برای امضای از راه دور تمدید کوتاهمدت بودجه اداره هوانوردی فدرال استفاده کرد.
با این حال، در برخی موارد شفافیت کمتری وجود دارد. گروه نظارتی «اورسایت پراجکت»، وابسته به بنیاد محافظهکار «هریتیج»، ۱۶ اسفند سال جاری توجه ترامپ را به امضاهای ثبتشده در سوابق دیجیتالی فرمان‌های اجرایی بایدن جلب کرد.
این گروه افزود تمامی این امضاها در «فدرال رجیستر» ظاهری کاملا مشابه دارند؛ مسالهای که احتمال استفاده گسترده از امضای خودکار را در دوران ریاست‌جمهوری بایدن مطرح می‌کند.
فدرال رجیستر روزنامه رسمی دولت فدرال آمریکاست.
دفتر فدرال رجیستر در پاسخ به اورسایت پراجکت اعلام کرد این موضوع در مورد تمامی روسای جمهور آمریکا صادق است زیرا این نشریه از یک تصویر گرافیکی ثابت از امضای رییس‌جمهوری استفاده می‌کند که در تمام اسناد مربوط به کار میرود.
فرمان‌های اجرایی ترامپ نیز در فدرال رجیستر همگی با امضایی یکسان ثبت شده‌اند.
این بدان معناست که نسخههای ثبتشده در آرشیو رسمی نشریه قوه مجریه، در واقع تصاویر اسناد امضاشده اصلی نیستند.
با این حال، دو مرحله پایانی عفوهای صادرشده در دوران ریاست‌جمهوری بایدن، بین ۲۲ آذر و ۲۹ دی ۱۴۰۳، همگی امضایی یکسان داشتهاند که نشان می‌دهد این اسناد به‌صورت دستی امضا نشدهاند.
آیا عفوی که با امضای خودکار تایید شده باشد، از نظر قانونی معتبر است؟
در دوران ریاست‌جمهوری اوباما، جمهوریخواهان به استفاده او از امضای خودکار برای تایید قوانین اعتراض کردند. سال ۲۰۱۱، گروهی از اعضای جمهوریخواه کنگره با امضای نامهای از اوباما خواستند تمدید قانون پاتریوت را مجددا به‌صورت دستی امضا کند و به استفاده از امضای خودکار برای تایید لوایح پایان دهد.
دولت اوباما در پاسخ به نظر حقوقی وزارت دادگستری در سال ۲۰۰۵ استناد کرد و این رویه هرگز در دادگاه به چالش کشیده نشد.
عفوهای ریاست‌جمهوری از نظر حقوقی مقولهای متفاوت از قانونگذاری به شمار میروند و روسای جمهور در این زمینه از جایگاه قانونی مستحکمتری برخوردار هستند.
طبق نظر حقوقی وزارت دادگستری آمریکا در سال ۱۹۲۹، نه قانون اساسی و نه قوانین مصوب، شیوه مشخصی برای اجرا یا ثبت عفوهای ریاست‌جمهوری تعیین نکردهاند و تصمیمگیری در این زمینه کاملا بر عهده رییسجمهور است.
در سال ۲۰۲۴، یک دادگاه تجدیدنظر فدرال اعلام کرد عفو ریاست‌جمهوری حتی الزامی به مکتوب بودن ندارد. این حکم در پروندهای صادر شد که در آن یک زندانی ادعا کرده بود ترامپ به‌صورت شفاهی وعده کاهش محکومیت او را داده است.
دادگاه در رای خود تاکید کرد قانون اساسی هیچ محدودیتی برای رییسجمهور در اعطای عفو قائل نشده و این اختیار را به ثبت مکتوب تصمیمات، مشروط نکرده است.
یک پژوهشگر علوم سیاسی که پایگاه دادهای از احکام عفو صادرشده از سوی روسای جمهور آمریکا از دوران جرج واشنگتن تاکنون تهیه کرده، گفت این مجموعه شامل تعداد زیادی حکم عفو بدون امضا است که از نظر قانونی هرگز مورد اعتراض قرار نگرفتهاند.
برایان کالت، استاد حقوق دانشگاه ایالتی میشیگان، سخنان ترامپ در شبکههای اجتماعی درباره اعتبار امضای خودکار را «متناقض» ارزیابی کرد.
کالت خاطرنشان کرد ترامپ فرمان‌های بایدن را بهدلیل نبود امضای شخصی نامعتبر دانسته، در حالی که همین اظهارات را در پیامی منتشر کرده که فاقد امضای شخصی اوست.
