چهار مقام ایرانی به خبرگزاری رویترز گفتند جمهوری اسلامی با وجود بی‌اعتمادی عمیق به ایالات متحده و به‌ویژه دونالد ترامپ، نگران است نارضایتی عمومی از مشکلات اقتصادی به اعتراضات گسترده تبدیل شود و علی‌رغم اظهارات تند، همین نگرانی ممکن است ایران را وادار به چانه‌زنی با ترامپ کند.
خبرگزاری رویترز جمعه به نقل از این چهار مقام ایرانی که نامشان فاش نشده، گزارش داد اگرچه بی‌اعتمادی عمیق جمهوری اسلامی به ایالات متحده، و به‌ویژه دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا وجود دارد، اما تهران به طور فزاینده‌ای نگران است که افزایش خشم عمومی نسبت به مشکلات اقتصادی به اعتراضات گسترده تبدیل شود.
این مقامات گفتند به همین دلیل است که با وجود موضع تسلیم‌ناپذیر و لفاظی‌های سرسختانه رهبران جمهوری اسلامی در انظار عمومی، تمایلی عمل‌گرایانه در دالان‌های قدرت تهران برای دستیابی به توافق با واشینگتن وجود دارد.
آنها افزودند که نگرانی‌های تهران با احیای سریع کارزار «فشار حداکثری» دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران و تحریم‌های بیشتر و به زانو درآوردن اقتصاد شکننده ایران، تشدید شده است.
مسعود پزشکیان رییس‌جمهور، بارها وخامت اوضاع اقتصادی ایران را برجسته‌تر و چالش‌برانگیزتر از وضعیت اقتصادی در دوران جنگ ایران و عراق دانسته و در ماه جاری به آخرین دور تحریم‌های آمریکا علیه نفتکش‌های حامل نفت ایران اشاره کرده است.
یکی از مقامات ایرانی که با رویترز صحبت کرده، گفت رهبران جمهوری اسلامی نگران این هستند که قطع همه راه‌های دیپلماتیک ممکن است نارضایتی داخلی علیه علی خامنه‌ای را افزایش دهد که تصمیم‌گیرنده نهایی در جمهوری اسلامی است.
شامگاه پنجشنبه، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد پس از «ارزیابی و بررسی‌های کامل» نامه دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا به خامنه‌ای، در خصوص نحوه واکنش جمهوری اسلامی به آن، تصمیم‌گیری خواهد شد.
دونالد ترامپ، ۱۷ اسفندماه در مصاحبه با شبکه خبری فاکس بیزنس از ارسال نامه‌ای به رهبر جمهوری اسلامی خبر داده بود.
در حالی که ترامپ گفته است برای مذاکره با تهران در زمینه توافق هسته‌ای آماده است، خامنه‌ای چهارشنبه در دیدار خود با جمعی از دانشجویان،با اشاره به ارسال نامه ترامپ، گفت این که رییس‌جمهور آمریکا می‌گوید ما آماده هستیم با ایران مذاکره کنیم و دعوت به مذاکره می‌کند، «فریب افکار عمومی» دنیاست.
اما عراقچی پنجشنبه ۲۳ اسفند در گفت‌وگو با روزنامه ایران تاکید کرد که شیوه مذاکره غیرمستقیم، بارها در طول تاریخ اتفاق افتاده است. او گفت مذاکرات با اروپایی‌ها و به موازات آن رایزنی‌های نزدیک با روسیه و چین ادامه دارد.
مقصر اصلی خامنه‌ای است
الکس وطن‌خواه، مدیر برنامه ایران در موسسه خاورمیانه، یک اندیشکده در واشینگتن به رویترز گفت که هیچ تردیدی وجود ندارد که فردی که از سال ۱۳۶۸ تاکنون مقام رهبری را برعهده داشته و بیشترین تصمیم‌گیری را در زمینه سیاست خارجی داشته، مقصر وضعیت جاری است.
پیشتر، اقتصاد ضعیف ایران خامنه‌ای را وادار کرد تا از توافق هسته‌ای منعقد شده با قدرت‌های بزرگ در سال ۲۰۱۵ حمایت کند که منجر به لغو تحریم‌های غرب و بهبود شرایط اقتصادی شد.
اما خروج آمریکا از این توافق موسوم به «برجام»، در دوران ریاست‌جمهوری اول ترامپ، بار دیگر اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داد.
علیرضا یوسفی، یک معلم ۴۲ ساله اصفهانی به رویترز گفت: «وضعیت هر روز بدتر می‌شود. من نمی‌توانم اجاره خانه‌ام را بپردازم، قبض‌هایم را پرداخت کنم یا برای فرزندانم لباس بخرم و تحریم‌های بیشتر، بقا را غیرممکن می‌کند.»
یکی از مقامات بلندپایه ایرانی به رویترز گفت که چاره‌ای جز دستیابی به توافق وجود ندارد و این امکان وجود دارد، اگرچه با توجه به بی‌اعتمادی جمهوری اسلامی به ترامپ پس از کنار گذاشتن توافق برجام، راه پیش‌رو پردست‌انداز خواهد بود.
بیشتر بخوانید: حسن روحانی: خامنه‌ای ممکن است چند ماه دیگر موافق مذاکره شود
جمهوری اسلامی توانسته تا حد زیادی به دلیل خرید نفت ایران از سوی چین، از فروپاشی اقتصادی ایران جلوگیری کند.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، صادرات نفت ایران پس از کنار گذاشتن آمریکا از توافق هسته‌ای کاهش یافت، اما در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن بهبود یافت.
ایران در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ بیش از ۵۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته، زیرا راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کرده بود.
با این حال، اکنون عدم اطمینان در مورد پایداری صادرات نفت وجود دارد، زیرا سیاست فشار حداکثری ترامپ با هدف کاهش فروش نفت خام ایران با وضع تحریم‌های متعدد بر نفتکش‌ها و شرکت‌های درگیر در تجارت نفت همراه شده است.
مهدی مصلحی، کارشناس بازار نفت در مورد دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی و تاثیر آنها بر فروش نفت ایران به ایران‌اینترنشنال گفت که تقریبا جمهوری اسلامی دیگر هیچ مجرایی برای دور زدن ندارد و همین‌طور سیستم حمل و نقل دیگری برای انتقال نفت در دسترس ندارد.
جمهوری اسلامی همچنین با مجموعه‌ای از بحران‌های دیگر مانند کمبود انرژی و آب، سقوط ارز، شکست‌های نظامی در میان متحدان منطقه‌ای و نگرانی فزاینده از حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران روبه‌رو است.
از زمان اعمال مجدد تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸، ریال ایران بیش از ۹۰ درصد ارزش خود را در برابر دلار کاهش داده است.
