در حالی که آمریکا اعلام کرده است که قصد دارد صادرات نفت ایران را به صفر برساند، خبرگزاری رویترز گزارش داده است که واردات نفت خام چین از ایران و روسیه در ماه میلادی آینده افزایش خواهد یافت.
در این گزارش که جمعه ۱۰ اسفند منتشر شد، گفته شده است که علت افزایش واردات نفت خام چین از ایران و روسیه این است که نفت‌کش‌هایی که از سوی آمریکا تحریم نشده‌اند، به‌دلیل درآمد کلان جایگزین کشتی‌هایی شده‌اند که از سوی آمریکا مورد تحریم قرار گرفته‌اند.
این امر در عین حال به‌گفته منابع تجاری و تحلیل‌گران، باعث کاهش نگرانی‌ها از میزان عرضه نفت می‌شود که پیش‌تر موجب افزایش قیمت جهانی نفت شده بود.
واشینگتن از ماه اکتبر سال گذشته تاکنون چندین دور تحریم علیه کشتی‌ها و نهادهای مرتبط با نفت ایران و روسیه اعمال کرده است. این اقدام تجارت این دو کشور با واردکنندگان عمده‌ای مانند چین و هند را مختل کرده است. در بسته تحریمی ۱۰ ژانویه، بیش از ۱۴۰ نفتکش هدف قرار گرفتند. این رقم حدود ۴۲ درصد از کل صادرات دریایی نفت خام روسیه را شامل می‌شد و در نتیجه، نرخ کرایه کشتی‌ها را به‌شدت افزایش داد.
افزایش صادرات نفت ایران به چین
صادرات نفت ایران به چین روندی افزایشی داشته است. بر اساس داده‌های شرکت وورتکسا (Vortexa)، واردات نفت چین از ایران در بازه زمانی ۱ تا ۲۰ فوریه به ۱.۴ میلیون بشکه در روز رسید، در حالی که در ژانویه به پایین‌ترین سطح دو ساله خود، یعنی کمتر از ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود.
حجم نفت ایران که به مقصد استان شاندونگ چین ارسال شده، از ۱.۱ میلیون بشکه در روز فراتر رفته و میانگین سال ۲۰۲۴ را پشت سر گذاشته است.
داده‌های شرکت «کپلر» (Kpler) نیز نشان می‌دهد که واردات نفت ایران به چین در فوریه به ۷۷۱ هزار بشکه در روز رسیده که نسبت به ۶۹۲ هزار بشکه در روز در ژانویه افزایش داشته است.
از اواخر ژانویه، حداقل هشت نفتکش عظیم که اخیرا به ناوگان سایه افزوده شده یا از اوایل ۲۰۲۴ در حالت بیکار بودند، برای تسهیل انتقال کشتی به کشتی از مالزی به چین فعال شده‌اند.
با این حال، انتظار می‌رود فشارهای بیشتر از سوی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، بر صادرات نفت ایران موجب کاهش عرضه به چین و در نهایت کاهش تولید ایران در ماه‌های آینده شود.
افزایش واردات نفت روسیه از سوی چین
بر اساس داده‌های شرکت تحلیلی وورتکسا (Vortexa)، هزینه حمل‌ونقل برای نفت‌کش‌هایی که نفت ESPO را از بندر کازمینو در شرق روسیه به چین منتقل می‌کنند، طی بازه زمانی ۱۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه سه برابر شد.
این افزایش نرخ منجر به ورود دست‌کم ۱۷ نفتکش غیرتحریمی به این مسیر شد. برخی از این کشتی‌ها از مسیرهای تحریمی دیگر، به‌ویژه از منطقه بالتیک، منحرف شده یا پیش‌تر در حال حمل محصولات نفتی بودند.
داده‌های شرکت ال‌اس‌ای‌جی (LSEG) نیز نشان می‌دهد که ۱۱ نفتکش غیرتحریمی جدید به مسیر انتقال نفت روسیه به چین پیوسته‌اند، از جمله کشتی‌های «سرنا» (Serena) و «ناکزوس» (Naxos) که پیش‌تر نفت روسیه را به هند حمل می‌کردند.
یک معامله‌گر مستقر در چین که با تامین‌کنندگان روس همکاری دارد و نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت: «افزایش شدید هزینه‌های حمل‌ونقل پس از تحریم‌ها باعث شده کشتی‌های بیشتری وارد این تجارت شوند. مالکان کشتی‌ها برای بهره‌برداری از این فرصت، شناورهای بیشتری خریداری کرده‌اند.»
نرخ کرایه نفت‌کش‌های مسیر شرق روسیه به شمال چین اکنون در حدود ۴ تا ۴.۵ میلیون دلار است. بر اساس داده‌های شرکت وورتکسا، بارگیری نفت خام ESPO در ماه فوریه به میانگین ۹۲۰ هزار بشکه در روز بازگشته است که نسبت به ۸۶۰ هزار بشکه در روز در ماه ژانویه افزایش نشان می‌دهد.
این امر در حالی رخ داده که تحویل نفت ESPO به چین در فوریه به ۷۸۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته بود و کل واردات نفت روسیه به پایین‌ترین سطح از دسامبر ۲۰۲۲ رسیده بود.
علاوه بر این، انتقال کشتی به کشتی نفت سوکول (Sokol) که در منطقه ساخالین روسیه تولید می‌شود، در خلیج ناخودکا رواج یافته است.
نفتکش عظیم «دابان» (Daban) در اوایل فوریه حدود دو میلیون بشکه نفت را از سه نفتکش کوچک‌تر بارگیری کرد. این کشتی که پیش‌تر از آن برای حمل نفت ایران به چین استفاده می‌شد، آخرین‌بار در مسیر یانتای مشاهده شده است.
به‌گزارش رویترز، ترمینال‌های جدید، از جمله در دونگ‌یینگ شاندونگ و ژوشان در شرق چین، به‌منظور تخلیه محموله‌های نفتی تحریمی وارد عمل شده‌اند.
با این حال، طبق گزارش‌ها، یکی از این ترمینال‌ها که تحت مدیریت شرکت «وین‌تایم انرژی»(Wintime Energy) در بندر هویزهو در جنوب چین فعالیت دارد، به‌طور موقت پذیرش کشتی‌های تحریمی را متوقف کرده است.
از دیگر عواملی که به افزایش صادرات نفت روسیه کمک کرده، کاهش پالایش نفت روسیه به‌دلیل حملات پهپادی اوکراین است که باعث شده نفت بیشتری برای صادرات در دسترس باشد.
ریچارد برونز، رییس بخش ژئوپلیتیک در شرکت «انرژی اسپکتکس» (Energy Aspects)، گفت که کاهش صادرات نفت روسیه به ترکیه و سایر مقاصد، موجب افزایش عرضه نفت اورال به چین شده است.
