واشینگتن‌پست به نقل از چند مقام کنونی و پیشین ایالات متحده گزارش داده آمریکا اطلاعات محرمانه‌ای درباره تهدیدهای داعش در اختیار دولت جدید سوریه قرار داده است. این مقامات گفته‌اند ارائه این اطلاعات، نشانگر افزایش نگرانی آمریکا از احتمال بازگشت داعش در شرایط فعلی سوریه است.
این اطلاعات در حالی ارائه شده است که دولت فعلی سوریه را رهبران گروهی شبه‌نظامی اداره می‌کنند که سال‌هاست در لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا قرار داده شده است.
به گفته این مقامات، دست‌کم در یک مورد، ارائه اطلاعات از سوی آمریکا موجب شد توطئه داعش برای حمله به یک زیارتگاه مذهبی در حومه دمشق در اوایل ماه جاری میلادی خنثی شود.
مقامات آمریکایی، به واشینگتن‌پست تاکید کرده‌اند انگیزه این تبادل اطلاعات، منفعت مشترک دو طرف در جلوگیری از بازگشت داعش است و به هیچ وجه به معنای پذیرش کامل هیات تحریر شام از سوی ایالات متحده نیست.
یک مقام پیشین آمریکایی که نخواست نامش فاش شود درباره درستی این اقدام به واشینگتن‌پست گفت: «با توجه به اطلاعات موثق و مشخصی که درباره تهدیدهای داعش وجود داشت و نیز تلاش ما برای ایجاد رابطه با این افراد، اشتراک اطلاعات کار درست، محتاطانه و مناسبی بود.»
احتیاط دولت بایدن و موضع مبهم ترامپ
در روزهای آشفته پس از سقوط اسد، دولت بایدن با احتیاط، تعامل با احمد الشرع، رییس عملی دولت در دمشق را شروع کرد. الشرع تلاش کرده است چهره‌ای میانه‌رو از خود نشان دهد و ضمن تماس با رهبران کشورهای مختلف، متعهد شده که اقلیت‌های متعدد مذهبی سوریه را تحت آزار قرار ندهد.
هنوز روشن نیست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا، چه سیاستی در قبال دولت جدید سوریه در پیش خواهد گرفت. اما او پیش‌تر زمانی‌که نیروهای تحریر شام به سمت دمشق پیشروی می‌کردند، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این جنگ ما نیست.»
تبادل اطلاعات چگونه شکل گرفت
بنابر گفته منابع واشینگتن‌پست، تبادل اطلاعات با تحریر شام از طریق دیدارهای مستقیم میان مقامات اطلاعاتی ایالات متحده و نمایندگان این گروه انجام شده است.
بنابر گزارش خبرگزاری دولتی سوریه، ۲۲ دی‌ماه دولت سوریه توطئه داعش برای انفجار بمبی در زیارتگاه سیده زینب، واقع در حومه دمشق، را خنثی کرد. این زیارتگاه از اماکن مقدس شیعه و مقصد مهم زیارتی به شمار می‌آید.
به گفته مقامات کنونی و پیشین، این حمله به لطف هشدارهایی که نهادهای اطلاعاتی آمریکا ارائه دادند، ناکام ماند. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) از هرگونه اظهارنظر در این باره خودداری کرد.
یکی از مقامهای پیشین به واشینگتن‌پست گفت: «ما اطلاعات خود را با روسها به اشتراک میگذاریم. وقتی تهدید خاصی وجود داشته باشد، با ایرانیها هم تبادل اطلاعات میکنیم و در برخی موارد ملزم به هشدار دادن هستیم. ما در مواردی مسئولیت داریم اطلاعات را به اشتراک بگذاریم.»
وظیفه هشدار
طبق سیاستی دیرینه با عنوان «وظیفه هشدار»، آژانسهای اطلاعاتی آمریکا موظف هستند در صورت اطلاع از وقوع قریبالوقوعِ حملات خشونتآمیز، قتل عمدی یا آدمربایی برنامهریزیشده، قربانیان بالقوه، چه آمریکایی و چه خارجی، را مطلع سازند.
البته در مواردی این ارائه اطلاعات انجام نمیشود، از جمله هنگامی که به اشتراکگذاری اطلاعات ممکن است منابع اطلاعاتی آمریکا را در معرض خطر قرار دهد.
سال گذشته، آمریکا درباره حملهای برنامهریزیشده به محل برگزاری کنسرتی در حومه مسکو به روسیه هشدار داد و همچنین ایران را از قصد داعش برای بمبگذاری در مراسم چهارمین سالگرد ترور سردار قاسم سلیمانی مطلع کرد. به گفته مقامات آمریکایی، در هر دو مورد هشدارها نادیده گرفته شد که تلفات قابل توجه غیرنظامیان را در پی داشت.
دیوید کوهن، معاون وقت سیا، مرداد سال جاری اعلام کرد آژانسهای اطلاعاتی آمریکا اطلاعاتی در اختیار مقامات اتریشی قرار دادند که به خنثی شدن طرح داعش برای حمله به یک کنسرت «تیلور سویفت» در وین کمک کرد.
دشمنی دیرینه هیات تحریر شام با داعش
هیات تحریر الشام پیش‌تر شاخهای از شبکه تروریستی القاعده بود تا اینکه در سال ۲۰۱۷ رسما از آن جدا شد
به گفته مقامات آمریکایی و کارشناسان مبارزه با تروریسم، هیات تحریر شام و داعش دشمنان قسمخورده یکدیگر به شمار میروند.
در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده این گروه را یک گروه تروریستی معرفی کرد، اما دولت باید در روزهای پایانی خود، تحریمهای آمریکا علیه سوریه را کاهش داد و اجازه داد گروههای بشردوستانه در این کشور فعالیت کنند و فروش انرژی نیز میسر شود.
اندکی پیش از کریسمس هم، هیاتی آمریکایی به ریاست باربارا لیف، مقام ارشد وزارت خارجه در امور خاورمیانه، به دمشق سفر کرد و با احمد الشرع دیدار داشت.
در این دیدار، آمریکا اعلام کرد جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای دستگیری او را لغو میکند. مقامات میگویند کانال تبادل اطلاعات از تعامل دیپلماتیک جداست.
ابهام در آینده روابط زیر سایه ترامپ
مشخص نیست از زمانی که ترامپ روز دوشنبه رسما آغاز به کار کرد، آیا تماسی اطلاعاتی یا دیپلماتیک میان دو طرف برقرار شده است یا خیر.
به گفته یک مقام ارشد پیشین آمریکایی، در بعد دیپلماتیک، مقامات آمریکا از رهبران جدید سوریه خواستهاند نسبت به احیای داعش هوشیار باشند و آنها هم واکنش مثبتی نشان به این درخواست نشان داده است.
مقامات پیشین میگویند وعدههای هیات تحریر شام برای گسست از گذشته افراطی خود و مقابله با داعش آنها را امیدوار کرده، اما همزمان انتصاب اتباع خارجی، از جمله شهروندان چچنی، در پستهای وزارت دفاع بازسازیشده سوریه موجب نگرانی ایالات متحده شده است.
هرچند داعش اکنون بسیار ضعیفتر از زمانی است که بخش عظیمی از عراق و سوریه را در کنترل داشت، اما مقامات آمریکایی میگویند بخشی از آن همچنان در مناطق بیابانی جنوب سوریه باقی است.
سالها پس از آنکه ایالات متحده و متحدانش عمده نیروهای داعش را شکست دادند، حدود دو هزار نیروی آمریکایی هنوز در شرق سوریه مستقر هستند و با نیروهای کُرد همکاری می‌کنند تا مانع احیای مجدد داعش شوند و نفوذ ایران در سوریه را نیز محدود کنند.
آینده این حضور همچنان نامشخص است؛ چرا که هیات تحریر شام خواستار خروج کلیه نیروهای خارجی شده و ترامپ، که در دوره نخست ریاستجمهوری خود تلاش کرد نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند، اکنون دوره دوم خود را آغاز کرده است.
مایکل والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، اهداف رییسجمهور در محدود کردن حضور آمریکا در درگیریهای نظامی خارج از کشور را تایید کرده، اما در عین حال بر جلوگیری از بازگشت داعش تاکید دارد.
