یارگیری مکرون و ترامپ علیه خامنه‌ای
تحلیل‌گر ارشد در ایران‌اینترنشنال
امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، در یکی از تندترین اظهارات خود علیه جمهوری اسلامی، خواستار همکاری با ایالات متحده برای مقابله با برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای حکومت ایران شد.
این موضع‌گیری تند مکرون، نشان‌دهنده تغییرات جدی در رویکرد اروپا نسبت به جمهوری اسلامی است.
اظهارات مکرون به‌ویژه در شرایطی مطرح می‌شود که جمهوری اسلامی با ترکیبی از فشارهای بین‌المللی و داخلی روبه‌رو است.
این اظهارات به وضوح نشان می‌دهد که تهران در آینده‌ای نزدیک ممکن است با یک ائتلاف قدرتمند شامل ایالات متحده، اسرائیل و اروپا مواجه شود.
مکرون در سخنان خود به سه محور اصلی تهدید جمهوری اسلامی اشاره کرد: خطر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، برنامه موشکی آن و دخالت‌هایش در جنگ اوکراین.
سرعت پیشرفت برنامه هسته‌ای تهران به حدی رسیده که مکرون آن را «در آستانه نقطه غیرقابل بازگشت» ارزیابی می‌کند.
این موضوع نگرانی‌های عمیقی را در اروپا به وجود آورده است.
در همین راستا، فرانسه همراه با آلمان و بریتانیا، در سال ۲۰۲۴ قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای ایران به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند.
این قطعنامه که با ۱۹ رای مثبت به تصویب رسید، به عدم همکاری ایران با آژانس و غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد به‌عنوان تهدیدی جدی اشاره داشت.
توسعه روزافزون برنامه موشکی جمهوری اسلامی و تهدید مستقیم اروپا از سوی فرماندهان سپاه پاسداران نیز نگرانی‌های امنیتی جدی‌ای را برای اتحادیه اروپا ایجاد کرده است.
در جنگ اوکراین هم ارسال تسلیحات، از جمله پهپادها و موشک‌ها از سوی جمهوری اسلامی به روسیه، به‌عنوان تهدیدی مستقیم برای امنیت اروپا در نظر گرفته می‌شود.
با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان، برخی تحلیلگران امیدوار بودند ایران به سمت تعامل با نظام بین‌الملل حرکت کند اما سخنان علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در روز نخست کار دولت چهاردهم، مبنی بر این که «رفتن به سمت اروپا اولویت جمهوری اسلامی نیست»، این امیدها را کم‌رنگ کرد.
این اظهارات نشان می‌دهد خامنه‌ای آماده تغییر رویکرد سنتی خود نبوده و همچنان بر موضع تقابلی با غرب تاکید دارد.
اظهارات مکرون و رویکرد تهاجمی تهران در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی، باعث شده است فضای مذاکره میان جمهوری اسلامی و اروپا به شدت تیره شود. گفت‌وگوهای اخیر میان مقام‌های ایرانی و اروپایی نیز تاکنون دستاوردی نداشته و به نظر می‌رسد چشم‌انداز روشنی برای موفقیت این مذاکرات وجود ندارد.
به همین دلیل یکی از تغییرات اساسی در سیاست اروپا، تمایل به همکاری نزدیک‌تر با دونالد ترامپ است. اتحادیه اروپا به‌ویژه به حمایت ترامپ برای مقابله با روسیه در جنگ اوکراین نیازمند است. همین نیاز، زمینه‌ساز تقویت همکاری اروپا با آمریکا علیه تهدیدات جمهوری اسلامی شده است.
رهبران جمهوری اسلامی همواره تلاش کرده‌اند از برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در مذاکرات بین‌المللی استفاده کنند اما تکرار مکرر تهدیدها درباره ساخت بمب اتمی و افزایش برد موشک‌ها، تنها به تشدید نگرانی‌های جهانی و تایید ادعاهای غربی‌ها درباره اهداف نظامی برنامه هسته‌ای ایران منجر شده است.
برخلاف گذشته که اتحادیه اروپا پس از خروج ترامپ از برجام همچنان به حفظ توافق هسته‌ای متعهد بود، امروز شرایط کاملا تغییر کرده است.
سه قدرت اصلی اروپا یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا، اکنون پیشگام مقابله با برنامه هسته‌ای ایران شده‌اند.
رویکرد تهاجمی جمهوری اسلامی در برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای، باعث شده که اروپا از سیاست تعامل فاصله بگیرد و به تقابل نزدیک‌تر شود.
اظهارات مکرون نشان می‌دهد اروپا امید کمی به تغییر رفتار جمهوری اسلامی دارد و برای مقابله با تهدیدات آن، به همکاری با ایالات متحده روی آورده است.
این تحول می‌تواند دست‌کم فشارها را بر جمهوری اسلامی تشدید کند و در سطح بالاتر، تهدیدات حیاتی علیه موجودیت آن را افزایش دهد.