جمهوری اسلامی مصمم است برای نفت ارسالی به بندر دالیان چین، تا پیش از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید مشتری پیدا کند. مقامهای تهران نگرانند با بازگشت ترامپ، دسترسی آنها به محمولههای نفتی در دالیان به ارزش حدود یک میلیارد دلار قطع شود.
مقامهای حکومت ایران به سپاه پاسداران دستور دادهاند نفت تحریمشدهای را که در بندر دالیان، واقع در شمال شرق چین، ذخیره شده است، از طریق شرکتهای واسطه به فروش برساند.
جمهوری اسلامی بیم دارد که با روی کار آمدن دوباره ترامپ و بازگشت سیاست فشار حداکثری، دسترسی ایران به این ذخایر نفتی که ارزش آنها حدود یک میلیارد دلار تخمین زده میشود، مسدود شود.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، برای فروش این محمولههای نفتی از اعتبار مالی شرکتهای ایرانی مستقر در چین استفاده خواهد شد.
دادههای شرکت ردیابی تانکر ورتکسا نشان میدهد پس از کاهش فروش نفت جمهوری اسلامی در سپتامبر، ذخایر نفتی شناور ایران از حدود ۳۶ میلیون بشکه به ۴۸ میلیون بشکه افزایش یافته است. ارزش تقریبی این میزان افزایش، یک میلیارد دلار برآورد میشود.
جمهوری اسلامی در دوره چهارساله ریاستجمهوری جو بایدن، پنجرهای برای عبور از تحریمهای سختگیرانه ترامپ یافت.
طی این دوره که با حضور ابراهیم رئیسی در راس دولت جمهوری اسلامی همراه شد، حکومت ایران با تخفیفهایی بیسابقه، نفت خود را از طریق واسطهها به فروش میرساند؛ تخفیفها و هزینههایی که بعضا تا حدود نیمی از ارزش واقعی نفت ایران بودند.
در این دوره همچنین پدیده جدید «انبارهای شناور» به وجود آمد. صنعت فرسوده نفت ایران امکان توقف تولید در چاههای نفت خود را ندارد. به همین دلیل، جمهوری اسلامی در زمان تحریم ناچار شد نفت بدون خریدار خود را انبار کند.
برای انبار کردن، جمهوری اسلامی از ناوگانی از تانکرها استفاده کرد که هزینه نگهداری آنها به سایر هزینهها اضافه شدند.
با چشمپوشی بایدن از تحریمها، یا آنچه محمد جواد ظریف «شل کردن پیچ تحریم» خواند، شرکتهای واسطه، نفت جمهوری اسلامی را خارج از آبهای ایران جابهجا میکردند و با سندسازی، آن را در بنادر خاور دور به فروش میرساندند.
چین خریدار ۹۵ درصد نفت جمهوری اسلامی بود، اما نه به این معنا که دولت چین این نفت را خریداری کند. عمده مشتریان نفت قاچاق جمهوری اسلامی، پالایشگاههای کوچک چینی بودند.
این پالایشگاهها نفت ایران را با نفت سایر کشورها مخلوط میکردند تا اطمینان حاصل کنند گمرک چین قادر به شناسایی آن نیست.
این پالایشگاههای کوچک به دلیل بازدهی پایین و اثرات مخرب زیستمحیطی اخیرا از سوی دولت چین تعطیل شدهاند یا تحت فشار قرار گرفتهاند.
اکنون جمهوری اسلامی از سویی سایه بازگشت ترامپ به کاخ سفید را روی سر خود احساس میکند و از سوی دیگر، پالایشگاههای کوچکی که مشتریان نفت قاچاق ایران بودند، با ادامه فشارهای دولت مرکزی چین دیگر نمیتوانند خریدار نفت ایران باشند.
در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ و لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، تقریبا تمام بودجه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی بهصورت نفت خام و میعانات در اختیار آنان قرار گرفته است.
او در گفتوگو با پادکست «چشمانداز ایران» پیشبینی کرد احتمالا هدف ترامپ در دور دوم ریاستجمهوریاش، دستیابی به طرحی جامع برای متوقف کردن جاهطلبیهای هستهای و منطقهای حکومت ایران خواهد بود.
این سیاستمدار کهنهکار در دوران پیشین حضور ترامپ در کاخ سفید، پس از برایان هوک بهعنوان نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران منصوب شد.
آبرامز به ایراناینترنشنال گفت اکثر مردم دوران فشار حداکثری را به خاطر دارند اما هدف آن را بهدرستی درک نکردند.
او با بیان اینکه هدف این سیاست، سرنگونی رژیم تهران نبود، افزود: «انتقاد ترامپ از برجام، محدودیت زمانی و جامع نبودن آن بود. این [توافق] به برنامه موشکی ایران یا حمایت ایران از تروریسم نمیپرداخت.»
آبرامز بر این باور است که رییسجمهوری منتخب آمریکا همچنان برای دستیابی به چنین توافقی خواهد کوشید.
ترامپ در دوران پیشین حضور خود در کاخ سفید بین سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۲۱، سیاست فشار حداکثری را در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفت و از توافق بر سر برنامه هستهای حکومت ایران، موسوم به برجام، خارج شد.
این سیاست با کاهش قابل توجه صادرات نفتی جمهوری اسلامی همراه بود و اقتصاد ایران را بهشدت تحت تاثیر قرار داد.
برخی ناظران با در نظر گرفتن چینش اعضای کابینه آتی ترامپ معتقدند واشینگتن مجددا سیاست فشار حداکثری را در برابر تهران به کار خواهد بست.
آبرامز در ادامه مصاحبه خود با ایراناینترنشنال ابراز نگرانی کرد اشتیاق ترامپ برای دستیابی به توافق با تهران، ممکن است او را به مذاکرات بیهودهای بکشاند که نتیجه آن چیزی جز خرید زمان برای برنامه هستهای جمهوری اسلامی نخواهد بود.
او هشدار داد: «ایران او [ترامپ] را در مذاکراتی گیر خواهد انداخت که تا بینهایت ادامه پیدا میکند، در حالی که آنها تلاش میکنند برنامه هستهای خود را پیش ببرند.»
در هفتههای اخیر نگرانیها در خصوص توسعه برنامه هستهای حکومت ایران شدت یافته است.
در سوی مقابل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، ۱۹ آذر در گفتوگویی تلفنی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، اعلام کرد تهران آماده همکاری با آژانس است.
خبرگزاری رویترز ۲۲ آذر با استناد به گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داد جمهوری اسلامی با نظارت بیشتر آژانس بر سایت هستهای فردو موافقت کرده است.
آبرامز در مصاحبه با ایراناینترنشنال به اقدامات پیشین جمهوری اسلامی در جلوگیری از ورود بازرسان آژانس و افزایش ذخایر اورانیوم اشاره کرد و هشدار داد تمایل ناگهانی حکومت ایران برای همکاری با آژانس، بخشی از برنامه تهران برای کشاندن ترامپ به پای میز مذاکره است.
آبرامز گفت برخی از انتخابهای ترامپ برای کابینه آتی او، از جمله مارکو روبیو بهعنوان وزیر امور خارجه و مایک والتز بهعنوان مشاور امنیت ملی، مانعی در برابر ترفندهای تهران خواهند بود، زیرا هر دوی آنها جمهوریخواهانی تندرو و از منتقدان قدیمی جمهوری اسلامی به شمار میروند.
نماینده پیشین ترامپ در امور ایران درباره این دو نفر افزود: «آنها سابقهای قوی در درک ایران و شناخت شرارت رژیم جمهوری اسلامی دارند. بنابراین، آنها موانعی بر سر راه این اتفاق [مذاکرات طولانیمدت] هستند که بسیار خوب است.»
آبرامز ابراز امیدواری کرد سیاستمدارانی چون والتز و روبیو به ترامپ یادآوری کنند که مذاکرات طولانیمدت در حقیقت «بازی» ایران است و نباید فریب آن را خورد. با این وجود، آبرامز تاکید کرد فریب خوردن ترامپ در این خصوص، غیرقابل تصور نیست.
در دولت جدید ترامپ برخی صداهای متفاوت نیز حضور خواهند داشت که از آن جمله میتوان به تولسی گبرد، گزینه ترامپ بهعنوان مدیر اطلاعات ملی، اشاره کرد.
گبرد پیشتر با دیدگاههای بشار اسد، رییس پیشین حکومت سوریه و ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، همدلیهایی داشته است.
آبرامز با اشاره به این صداهای متفاوت در کابینه آتی ترامپ گفت: «رژیم تهران این را میداند و بسیار زیرک است. آنها تلاش خواهند کرد از این موضوع بهرهبرداری کنند.»
با این حال با عقبنشینی آشکار «محور مقاومت» ۱۴ ماه پس از حمله هفتم اکتبر حماس، سقوط حکومت اسد بهعنوان مهمترین متحد عربی جمهوری اسلامی، و تخریب تاسیسات پدافند هوایی و موشکی ایران در حمله پنجم آبان اسرائیل، تهران در حال حاضر فضای مانور اندکی در اختیار دارد.
آبرامز که در دوران ریاستجمهوری جورج بوش پسر نیز در تعیین سیاست آمریکا در خاورمیانه دخیل بود، در مصاحبه با ایراناینترنشنال گفت بعید است جمهوری اسلامی در آینده تصمیم به همکاری با آمریکا بگیرد و یا رویکردی آشتیجویانهتر در قبال واشینگتن اتخاذ کند.
نماینده پیشین ترامپ در امور ایران «سناریوی محتملتر و نگرانکنندهتر» را حرکت سریع جمهوری اسلامی به سوی تبدیل شدن به یک قدرت هستهای دانست، اما تاکید کرد توان هستهای اتحاد جماهیر شوروی نیز مانع از فروپاشی آن نشد.
آبرامز در پایان گفت جمهوری اسلامی اکنون باید از خود بپرسد که آیا به قول هنری کیسینجر «تصمیم گرفته یک ملت باشد یا یک آرمان؟»
این بدان معناست که زمان تصمیمگیری برای جمهوری اسلامی فرارسیده تا بین رفاه ملت ایران و تداوم سیاستهای ایدئولوژیک خود، یکی را انتخاب کند.
