رویترز به نقل از یک مقام ارشد دولت آمریکا گزارش داد پس از آنکه حماس در هفتههای اخیر پیشنهادهای مطرح شده برای آتشبس و آزادی گروگانها را رد کرد، آمریکا به قطر اعلام کرده حضور حماس در دوحه دیگر قابل پذیرش نیست و آنها باید از این کشور اخراج شوند.
به گفته این مقام آمریکایی ««پس از رد مکرر پیشنهادهایی برای تبادل گروگانها، رهبران این گروه نباید در پایتختهای هیچ همپیمان آمریکا مورد استقبال قرار گیرند. این مسئله را پس از رد آخرین پیشنهاد برای آزادی گروگانها، به روشنی به قطر اعلام کردیم.»
یک مقام آمریکایی دیگر هم به تایمز اسرائیل گفته کشتن هرش گلدبرگ پولین، گروگان آمریکایی-اسرائیلی به همراه پنج گروگان دیگر این گروه به دست حماس در اواخر ماه اوت و پس از آن رد پیشنهادهای آتشبس، چیزی است که دولت بایدن را به تغییر رویکرد خود در مورد ادامه حضور این گروه در دوحه سوق داد.
به گفته این مقام آمریکایی، حماس هیچ نشانهای از عقبنشینی از «مواضع غیرواقعبینانه» در مذاکرات نشان نداد و دنبال شرایطی است که عملا توانایی این گروه را برای باقی ماندن در قدرت در غزه تضمین میکند، «چیزی که ایالات متحده و اسرائیل هرگز نمیپذیرند.»
به گفته همین مقام آمریکایی، درخواست ایالات متحده از قطر با افشای کیفرخواست قضایی علیه مقامات حماس، از جمله خالد مشعل از رهبران ارشد این گروه که ساکن دوحه است، همزمان شده است.
سه مقام حماس در گفتگو با رویترز، این موضوع را که قطر به رهبران حماس گفته باشد که دیگر در این کشور جایی برای آنها وجود ندارد، رد کردند.
قطر هم هنوز تایید نکرده است که به مقامات حماس دستور خروج از این کشور را داده است، اما به گفته تایمز اسرائیل مقامات قطری در سال گذشته بارها به این رسانه گفتهاند که دوحه آماده است هر زمان آمریکا به طور رسمی درخواست کند، حماس را از قطر اخراج کند.
سابقه درخواست اخراج رهبران حماس از قطر
سال گذشته، یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد قطر به واشنگتن اعلام کرده که آماده است تا پس از پایان جنگ غزه، حضور حماس در این کشور را مورد بازبینی قرار دهد.
این صحبت پس از آن طرح شد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، به رهبران قطر و سایر کشورهای منطقه گفت که پس از حملات حماس در ۷ اکتبر به جنوب اسرائیل، دیگر نمیتوان به روابط معمول با این گروه ادامه داد.
مقاصد احتمالی رهبران حماس
با این حال، به گفته مقام آمریکایی که با تایمز اسرائیل صحبت کرده، جزئیات اینکه دقیقا چه زمانی مقامات حماس اخراج میشوند و به آنها دستور می دهند به کجا بروند، هنوز در حال بررسی است.
گفته شده مقاصد احتمالی مقامات حماس شامل ترکیه، ایران، عمان، لبنان و الجزایر است. اما تا آنجا که به ایالات متحده مربوط می شود، هیچ کدام از این مقاصد مطلوب نیستند.
به گفته این مقام آمریکایی، دولت بایدن به پیگیری شماری از ابتکارات با هدف تضمین آزادی گروگانها تا پیش از پایان دوره ریاست جمهوری او ادامه میدهد و معتقد است ترکیبی از اخراج حماس از قطر، تحریمهای آمریکا و سایر ابزارهایی که واشنگتن در اختیار دارد میتواند حماس را وادار کند تن به مصالحه بدهد و از خواستههای خود دست بکشد.
نقش قطر در مذاکرات آتشبس
قطر، در کنار آمریکا و مصر، نقش عمدهای در چندین مذاکره تاکنون بینتیجه برای برقراری آتشبس در غزه و آزادی گروگانهایی داشته است که این گروه در نوار غزه نگهداری میکند.
دور اخیر مذاکرات دوحه در اواسط اکتبر نتوانست به توافق آتشبس برسد و حماس یک پیشنهاد آتشبس کوتاهمدت را رد کرد.
قطر، که یک کشور تاثیرگذار خلیج فارس و متحد رده بالای واشینگتن خارج از ناتو است، از سال ۲۰۱۲ رهبران سیاسی حماس را به عنوان بخشی از توافق با آمریکا میزبانی کرده است.
در این سال و پس از شروع جنگ داخلی در سوریه، دولت آمریکا از قطر خواست میزبانی دفتر سیاسی حماس را بپذیرد تا راه ارتباطی با این گروه باز بماند.
از زمان حملات ۷ اکتبر، قطر از سوی آمریکا و اسرائیل به دلیل روابطش با حماس تحت انتقاد قرار گرفته است.
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر قطر، بارها در سال گذشته گفته است که دفتر حماس در دوحه برای امکان مذاکره با این گروه وجود دارد و تا زمانی که این کانال مفید باقی بماند، قطر به دفتر حماس اجازه میدهد باز بماند.
مذاکرهکنندگان موساد در طول سال گذشته بارها با میانجیگران در دوحه ملاقات کردهاند و همزمان مقامات دولتی قطر برای مذاکره با رهبران حماس در دفتر سیاسی این گروه در رفتوآمد بودهاند.
هرتزوگ در پیامی درباره خشونت علیه هواداران تیم فوتبال مکابی تلآویو پس از بازی این تیم با آژاکس آمستردام نوشت: «با وحشت، تصاویر و ویدیوهای تکاندهندهای را میبینیم که از هفتم اکتبر امیدوار بودیم دیگر هرگز نبینیم».
رییسجمهوری اسرائیل تاکید کرد که این یک حادثه جدی و یک هشدار برای هر کشوری است که میخواهد ارزشهای آزادی را حفظ کند.
دفتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بامداد جمعه ۱۸ آبان اعلام کرد که او پس از اطلاع از جزییات حملههای خشونتبار به شهروندان اسرائیل در آمستردام، دستور داده است دو هواپیمای امدادی فورا برای کمک به این شهروندان عازم آمستردام شوند.
دیک شوف، نخستوزیر هلند، در گفتوگوی تلفنی با نتانیاهو اعلام کرد که حملات یهودیستیزانه علیه اسرائیلیها «کاملا غیرقابل قبول» است و مهاجمان «شناسایی و محاکمه» خواهند شد.
نخستوزیر اسرائیل نیز گفت که این حمله یهودیستیزانه را بسیار جدی میگیرد و خواستار افزایش امنیت جامعه یهودی در هلند است.
گیدون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل نیز در رسانه اجتماعی ایکس گفت مقامهای اسرائیل در ارتباط با حملههای خشونتبار به طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو در آمستردام، در حال تعامل با مقامهای هلند هستند.
رسانههای اسرائیلی گزارش دادند تعدادی از طرفداران تیم فوتبال مکابی تلآویو که برای تماشای بازی این تیم در لیگ فوتبال اروپا به آمستردام رفته بودند، هدف حملههای خشونتبار قرار گرفتند.
ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی نشان میدهند پنجشنبه ۱۷ آبان ماه، افرادی، اشیایی را به سمت تماشاچیان تیم فوتبال مکابی تلآویو پرتاب کرده و به آنها حمله کردند.
یک ویدیو از صحنههای درگیری در آمستردام که در فضای مجازی منتشر شده، نشان میدهد گروهی از اسرائیلیها یک پرچم فلسطین را از یک ساختمان پایین کشیدند و آن را پاره کردند.
ویدیویی دیگر که در فضای مجازی منتشر شده است یکی از طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو را نشان میدهد که به داخل یک کانال آب در آمستردام پرتاب شده و حملهکنندگان او را مجبور میکنند بگوید: «فلسطین را آزاد کنید.»
گروهی از طرفداران اسرائیلی تیم فوتبال مکابی تلآویو به رسانه اسرائیلی ماکو گفتند پس از آن که آنها در حال خارج شدن از یک میکده در آمستردام بودند، کسانی، اشیایی را به سمت آنها پرتاب کردند و درگیری بین دو طرف آغاز شد.
دنی دانون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، با انتشار ویدیویی از حملههای خشونتبار به شهروندان اسرائیلی و یهودیان در آمستردام گفت: «این چهره واقعی همان تروریسم افراطی است که در حال مبارزه با آن هستیم.»
سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد افزود: «اکنون جهان غرب باید بیدار شود. سازمان ملل باید فورا و صراحتا خشونت فلسطینیان و حامیان آنها را محکوم کند. مقامهای هلند باید اکنون علیه تروریسم اقدام قاطع انجام دهند»
ایتامار بن گویر، وزیر امنیت اسرائیل در شبکه ایکس نوشت: «هوادارانی که برای دیدن یک بازی فوتبال رفتند، با یهودستیزی مواجه شدند و با ظلم غیرقابل تصوری، فقط به خاطر یهودی بودن و اسرائیلی بودنشان هدف حمله قرار گرفتند.»
نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین اسرائیل، در واکنش به گزارشها از حملههای خشونتبار به طرفداران اسرائیلی تیم مکابی در آمستردام، از مقامهای هلند خواست فورا جلوی آسیب دیدن این افراد و وخیمتر شدن شرایط را بگیرند.
خیِرت ویلدرز، رهبر حزب راست افراطی هلند نیز که حزبش یکی از اعضای دولت این کشور است، در حساب ایکس خود نوشت: «ما غزه اروپا شدهایم و مسلمانان با پرچمهای فلسطین در حال شکار یهودیان هستند. من هرگز این را نمیپذیرم.»
بر اساس محتویات این سند «طی دوره اجرای اولیه ۶۰ روزه آتشبس، لبنان تمام داراییهای نظامی، سلاحها و زیرساختهای تمامی گروههای مسلح غیردولتی در جنوب خط (رودخانه لیتانی) را برچیده و مصادره خواهد کرد.»
منشا و نویسنده این سند چاپی که تاریخ آن ۲۶ اکتبر است و بر روی آن مهر «پیشنویس» و زیرنویس «فقط برای بحث» خورده است، مشخص نیست.
اما رویترز هم به نقل از دو منبع، یک فرد مطلع از مذاکرات و یک دیپلمات ارشد که روی لبنان کار میکند، تائید کرده است میانجیگران آمریکایی در حال کار بر روی پیشنهادی برای توقف درگیری بین اسرائیل و حزبالله لبنان هستند.
بر اساس سند منتشر شده، دوره آرامش با یک آتشبس ۶۰ روزه آغاز میشود و پیشبینی میکند که در نهایت ده هزار سرباز لبنانی در منطقه مرزی کوهستانی لبنان که حزبالله بخش زیادی از حمایت خود را از آنجا میگیرد و نیروهای اسرائیلی در هفتههای اخیر به شدت بمباران کردهاند، مستقر میشوند.
در پایان این ۶۰ روز، اسرائیل و لبنان مذاکرات غیرمستقیم را از طریق ایالات متحده برای اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ سازمان ملل و حل و فصل اختلافات مرزی انجام خواهند داد.
قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل، توافقی بینالمللی مربوط به سال ۲۰۰۶ که بر اساس آن نیروهای سازمان ملل تا حد زیادی در مناطق مرزی جایگزین حزبالله میشدند و این منطقه را کنترل میکردند، مبنای آتشبس خواهد بود.
بر اساس این پیشنویس، نیروهای ارتش اسرائیل ظرف هفت روز پس از شروع آتشبس از جنوب لبنان خارج خواهند شد و نیروهای مسلح لبنان جایگزین آنان خواهند شد و صلحبانان سازمان ملل این انتقال را تسهیل میکنند.
در ادامه یک مکانیسم بینالمللی نظارت و اجرای جدید به ریاست ایالات متحده ایجاد خواهد شد که شامل ایتالیا، فرانسه، آلمان، اسپانیا، بریتانیا، یونیفل و کشورهای منطقه میشود.
بر اساس این پیش نویس، اسرائیل «ممکن است تصمیم بگیرد که در برابر تخلفات اقدام کند» و میتواند به تهدیدات از خاک لبنان پاسخ دهد.
اگر دولت لبنان یا این مکانیسم بینالمللی به ارسال یا تولید تسلیحات از سوی حزبالله در این منطقه توجهی نکنند، اسرائیل میتواند پس از مشورت با ایالات متحده به چنین اهدافی حمله کند.
اسرائیل همچنین میتواند پروازهای اطلاعاتی بر فراز لبنان انجام دهد، اما نباید با چشم غیر مسلح قابل مشاهده باشند یا دیوار صوتی را بشکنند.
همزمان با انتشار این گزارش، نجیب میقاتی نخست وزیر لبنان شامگاه چهارشنبه گفت: «امیدواریم ظرف چند ساعت یا چند روز توافق آتشبس حاصل شود.»
پیشتر هم شبکه امتیوی لبنان گزارش داد که حزبالله با انتقال سلاحهای خود از مرزهای جنوبی به شمال لیتانی و ایجاد یک منطقه غیرنظامی موافقت کرده است.
بنا بر این گزارش حزبالله به مقامها بهویژه نبیه بری، رییس پارلمان لبنان، که مسئول مذاکره با آموس هوخشتاین، فرستاده ویژه آمریکا، است اعلام کرده با آتشبس ۶۰ روزه در لبنان و اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ موافق است.
نعیم قاسم، رهبر جدید حزبالله، چهارشنبه گفت که این گروه تحت شرایطی حاضر به آتشبس است اگر اسرائیل بخواهد جنگ را متوقف کند، اما به گفته او اسرائیل تاکنون با هیچ پیشنهادی که قابل بحث باشد، موافقت نکرده است.
واکنش کاخ سفید به انتشار پیشنویس آتشبس
کاخ سفید اما در نخستین واکنش به گزارشها درباره پیشنهاد توافق آتشبس میان اسرائیل و حزبالله اعلام کرد: «گزارشها و پیشنویسهای زیادی در حال انتشار است، اما اینها نشاندهنده وضعیت کنونی مذاکرات نیستند.»
کاخ سفید در عین حال گفته برت مکگورک و آموس هوخشتاین پنجشنبه به اسرائیل سفر خواهند کرد.
یک مقام آمریکایی پیشتر گفته بود که آنها برای بحث در مورد مسائل مختلف «از جمله غزه، لبنان، گروگانها، ایران و موضوعات گستردهتر منطقهای» به آنجا میروند.
افزایش شمار کشتهها و آوارههای جنگ لبنان
در همین حال، و در شرایطی که روز چهارشنبه، اسراسیل مناطقی را در بعلبک لبنان به شدن بمباران کرد، وزارت بهداشت لبنان اعلام کرد از اکتبر ۲۰۲۳ تا کنون دستکم ۲۸۳۳ نفر در حملات هوایی و زمینی اسرائیل به لبنان کشته شدهاند و بیش از ۱.۲ میلیون نفر آواره شدهاند.
نزدیک به ۶۰ هزار اسرائیلی نیز در مناطق نزدیک به مرز شمالی این کشور نزدیک به یک سال است آواره شدهاند و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بازگشت امن آنها به خانههایشان را به عنوان یکی از اهداف اصلی جنگ اعلام کرده است.
مقامها و منابع رسمی، گزارشها درباره انتقال قاسم به تهران را تایید یا تکذیب نکردهاند.
اگر دبیرکل جدید حزبالله در ایران مستقر شده باشد، به این ترتیب هدایت این گروه شیعه در لبنان، از راه دور خواهد بود.
نصرالله، رهبر پیشین گروه حزبالله، ماه گذشته در حمله اسرائیل به بیروت کشته شد.
قاسم پس از نصرالله، عباس الموسوی و صبحی طفیلی، چهارمین فردی است که به سمت دبیرکلی حزبالله لبنان میرسد.
آخرین مواضع نعیم قاسم
قاسم روز ۱۷ مهر و ۱۱ روز پس از کشته شدن نصرالله، زمانی که خبرها درباره هدف قرار گرفتن هاشم صفیالدین، جانشین احتمالی نصرالله از سوی اسرائیل منتشر شد، در مکانی نامعلوم در مقابل دوربین ظاهر شد و از تلاشهای نبیه بری، رییس پارلمان لبنان و متحد حزبالله برای تضمین آتشبس حمایت کرد.
او در این سخنرانی برای اولین بار از هر گونه اشاره به لزوم رسیدن به توافق آتشبس در جنگ غزه به عنوان پیششرط برای توقف حملات این گروه علیه اسرائیل صرفنظر کرد و در عین حال جنگ میان حزبالله و اسرائیل را به رقابتی تشبیه کرد که هدف آن «اولین گریه» است.
او گفت در این میان هر کس زودتر گریه کند، تسلیم شده است.
قاسم تاکید کرد که حزبالله حتی با وجود حملات سنگین و آسیبهای وارد شده از سوی اسرائیل، همچنان تواناییهای نظامی خود را حفظ کرده و مصمم است به مبارزه ادامه دهد.
او در سخنانی در روز ۹ مهر با اشاره به این که کاری که حزبالله انجام میدهد حداقلی است گفته بود: «ما میدانیم که این نبرد ممکن است طولانی باشد.»
قاسم پیش از این و در تابستان ۱۳۹۰ در مراسمی از پیشنهاد چند میلیارد دلاری به حزبالله برای بازسازی جنوب لبنان در ازای خلع سلاح این گروه خبر داده و گفته بود: «اما ما به آنها گفتیم که نیازی به [پول] نداریم و مقاومت بدون توجه به عواقب آن ادامه خواهد داشت.»
رابطه شیخ با جمهوری اسلامی
شیخ قاسم از حامیان سرسخت جمهوری اسلامی و از معتقدان نظریه «ولایت فقیه» است. او جمهوری اسلامی را بهعنوان ستون اصلی محور مقاومت و حامی اصلی حزبالله معرفی و بارها بر حمایتهای تهران از مقاومت لبنان و منطقه تاکید کرده است.
قاسم معتقد است جمهوری اسلامی نهتنها از لحاظ نظامی و مالی بلکه از نظر ایدئولوژیک نیز به حزبالله الهام میبخشد.
به گفته قاسم، حزبالله تحت تاثیر آموزههای «انقلاب اسلامی» و رهبری روحالله خمینی و علی خامنهای قرار دارد و «ولایت فقیه الگویی برای هدایت و انسجام جبهه مقاومت» است.
او گفته حضور همیشگی حزبالله در صحنه مقاومت، مدیون ایستادگی استراتژیک و حمایتهای جمهوری اسلامی از این گروه در برابر فشارهای آمریکاست.
نعیم قاسم کیست؟
قاسم، یکی از چهرههای برجسته مقاومت در لبنان است که در سال ۱۳۳۲ (۱۹۵۳ میلادی) در کفر فیلا در جنوب لبنان متولد شد.
کودکی و نوجوانی او در شرایط سخت این منطقه که از فقر و جنگهای مداوم آسیب میدید، سپری شد.
او در رشته شیمی در دانشگاه لبنان در بیروت تحصیل کرده و در کنار آن به مطالعات اسلامی پرداخته و توانسته به یکی از تئوریسینها و رهبران مذهبی-سیاسی حزبالله تبدیل شود.
قاسم متاهل و دارای شش فرزند است و اکانتهایی در یوتیوب و فیسبوک داشته که همگی بسته شدهاند.
او همچنین نویسندهای پرکار است و بیش از ۱۲ کتاب در موضوعات مذهبی و سیاسی منتشر کرده است که از جمله آنها میتوان به «حزبالله: داستانی از درون» اشاره کرد.
قاسم در این کتاب، اساس و ایدئولوژی حزبالله را -همانطور که تصور میکند- بازگو کرده است.
قاسم در جنبش امل
قاسم یکی از بنیانگذاران اتحادیه دانشجویان مسلمان لبنان بود که در دهه ۵۰ خورشیدی تاسیس شد. او زمانی که امام موسی صدر رهبری جنبش امل را در دست داشت به این گروه پیوست.
این روحانی لبنانی پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، با ترک جنبش امل در جلساتی شرکت کرد که منجر به تشکیل حزبالله لبنان با حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دهه ۶۰ خورشیدی شد.
قاسم در حزبالله
نعیم قاسم از شبکه علمای تندرو از جمله عباس الموسوی، صبحی الطفیلی، محمد یزبک، ابراهیم امین السید و حسن نصرالله بود که حزبالله را تاسیس کردند.
او اول خرداد ۱۳۷۰ و در دومین اجلاسیه حزبالله به عنوان معاون دبیرکل این حزب انتخاب شد. آن زمان دبیرکل حزبالله عباس الموسوی بود.
پس از ترور الموسوی در زمستان ۱۳۷۰، نصرالله جانشین او شد و قاسم در سمت معاونت او به فعالیتهای خود ادامه داد.
مدتهاست که قاسم به عنوان یکی از سخنگویان برجسته حزبالله فعالیت و با رسانههای خارجی مصاحبه میکند.
او همچنین عضو مجلس شورای حزبالله است و مسئولیت نظارت بر فعالیتهای پارلمانی و دولتی آن را بر عهده دارد.
او تا پیش درگیریهای سنگین میان اسرائیل و حزبالله و در غیاب نصرالله، بهطور منظم در رسانهها حضور مییافت و به بیان مواضع این گروه نزدیک و مورد حمایت کامل جمهوری اسلامی درباره مسائل مختلف لبنان و منطقه میپرداخت.
ناظر مدارس جامعه المصطفی در لبنان
قاسم از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۶۷ رییس انجمن معارف دینی اسلامی بود و بعدتر مشاور مدارس المصطفی در لبنان شد.
مدارس المصطفی مجموعهای از مدارس دینی و آموزشی هستند که با هدف تربیت طلاب علوم دینی در لبنان فعالیت میکنند. این مدارس به موسسه جامعه المصطفی العالمیه، مستقر در تهران و تحت نظارت دفتر رهبر جمهوری اسلامی، وابستهاند.
مدارس مورد اشاره تلاش میکنند با رویکردی ایدئولوژیک، جوانان لبنانی و حتی دیگر کشورهای منطقه را با مبانی اندیشه شیعی و آموزههای اسلامی آشنا کنند.
آنها به دلیل ارتباطات ایدئولوژیک، حمایتهای مالی و معنوی که از جمهوری اسلامی دریافت میکنند.
سال ۱۳۹۹ وزارت خزانهداری آمریکا جامعه المصطفی العالمیه را تحریم و اعلام کرد این نهاد در سراسر جهان شعبه دارد و به عنوان منبع جمعآوری اطلاعات برای سپاه پاسداران فعالیت و زمینه جذب نیروی شبهنظامی تحت فرماندهی سپاه قدس را فراهم میکند.
کدام کشورها قاسم را تحریم کردهاند؟
آمریکا و شرکای آن در مرکز تامین مالی و هدف قرار دادن تروریسم (TFTC) که شامل عربستان سعودی، بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات متحده عربی است، قاسم را در سال ۱۳۹۷ در لیست تحریمهای خود قرار دادند.
علاوه بر آن کشورهای خلیج فارس بخشهایی از گروه حزبالله را تحریم و دستور مسدود شدن داراییها و حسابهای بانکی قاسم را صادر کردهاند.
