خبرگزاری رویترز به نقل از سه مقام ارشد جمهوری اسلامی که نام آنها را اعلام نکرد، گزارش داد که تنها یک توافق آتشبس در غزه در پی مذاکرات پیش رو، تهران را از حمله مستقیم علیه اسرائیل برای انتقامگیری از ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در خاک ایران باز میدارد.
رهبر جمهوری اسلامی و دیگر مقامهای ارشد حکومت ایران پس از کشته شدن اسماعیل هنیه که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان به تهران رفته بود، از مجازات سخت و حمله تلافیجویانه خود به اسرائیل سخن گفتند.
اسرائیل تهدید کرده که به هر حمله جمهوری اسلامی به سختترین شکل پاسخ خواهد داد. آمریکا نیز که تلاش زیادی انجام داده تا مانع شعلهور شدن جنگ دیگری در منطقه شود، در پیامهایی مستقیم و غیرمستقیم به تهران، به رهبران جمهوری اسلامی هشدار داده است که حمله به اسرائیل میتوانی پیامدهایی سهمگین برای ایران به دنبال داشته باشد.
بسیاری از کشورها از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان از جمهوری اسلامی خواستهاند که از حمله تلافیجویانه به اسرائیل بپرهیزد، اما ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی روز سهشنبه در واکنش، درخواست خودداری از حمله به اسرائیل را «زیادهخواهانه و وقیحانه» خواند.
او گفت درخواستهای فرانسه، آلمان و بریتانیا برای خویشتنداری جمهوری اسلامی، «فاقد منطق سیاسی، مغایر با قواعد حقوق بینالملل و مطالبهای زیاده خواهانه» است.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی افزود: «کشورهای اروپایی بدون هیچ اعتراضی به اسرائیل بهصورت وقیحانهای از جمهوری اسلامی برای عدم اقدام تنبیهی و بازدارنده علیه رژیم متجاوز به حاکمیت و تمامیت سرزمینی خویش، درخواست مینمایند.»
با این همه، رویترز به نقل از یکی از مقامهای ارشد امنیتی جمهوری اسلامی و بدون نام بردن از او، نوشت در صورتی که حماس و اسرائیل به توافق آتشبس دست یابند جمهوری اسلامی انتقام خود از اسرائیل را به تعویق خواهد انداخت.
او به رویترز گفت اگر مذاکرات غزه شکست بخورد یا جمهوری اسلامی تصور کند که اسرائیل مذاکرات را به تعویق میاندازد، بهطور مستقیم به اسرائیل حمله خواهد کرد.
با این حال او نگفته است که جمهوری اسلامی تا چه زمان برای به نتیجه رسیدن مذاکرات صبر خواهد کرد.
این مقام ارشد امنیتی جمهوری اسلامی به رویترز گفته است که تهران در روزهای اخیر درگیر گفتگوی فشردهای با آمریکا و کشورهای اروپایی درباره تنظیم اقدامات تلافیجویانه خود بوده است.
پیشتر، جو بایدن رییسجمهوری آمریکا در روز سهشنبه ۲۳ مرداد، گفت که انتظار دارد در صورت دستیابی به توافق آتشبس در غزه، جمهوری اسلامی به اسرائیل حمله نکند.
سفیر آمریکا در ترکیه نیز روز سهشنبه تایید کرد که واشینگتن از متحدانش در منطقه که با جمهوری اسلامی در تماس هستند خواسته تا تهران را متقاعد کنند که برای جلوگیری از تشدید تنش در آستانه مذاکراتی که قرار است روز پنجشنبه در مصر یا قطر آغاز شود، از حمله به اسرائیل خودداری کند.
پیش از این گزارشهایی از احتمال حمله قریبالوقوع جمهوری اسلامی به اسرائیل منتشر شده بود.
آمریکا بر شمار نیروهای خود در منطقه افزوده است و با هدف دفع این حمله احتمالی، جنگندههای پیشرفته، ناوهای جنگی و یک زیردریایی هستهای را در خاورمیانه مستقر کرده است.
یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، نیز روز سهشنبه گفت : «ما از نزدیک آنچه را که در بیروت و تهران اتفاق میافتد، دنبال میکنیم و برای خنثی کردن هرگونه تهدید احتمال) و در عین حال آماده کردن گزینههای تهاجمی مختلف کار میکنیم.»
در حالی که نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد تاکید کرده است که حکومت ایران نمایندهای در مذاکرات آتشبس در قطر یا مصر نخواهد داشت، خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع که نام آنها را اعلام نکرد، گزارش داد که جمهوری اسلامی در حال بررسی اعزام نمایندهای به این مذاکرات است.
این دو منبع به روبترز گفتند که این نماینده بهطور مستقیم در جلسات شرکت نخواهد کرد، اما در گفتگوهای پشت پرده «برای حفظ خط ارتباط دیپلماتیک» با ایالات متحده در حین ادامه مذاکرات شرکت خواهد کرد.
رویترز همچنین به نقل از دو منبع نزدیک به حزبالله لبنان گزارش داد که تهران به مذاکرات فرصت میدهد اما از قصد خود برای انتقام دست نمیکشد.
یکی از این دو منبع گفت که آتشبس در غزه به جمهوری اسلامی این پوشش و امکان را میدهد که پاسخی کوچکتر و «نمادین» به اسرائیل بدهد.
کاتز در پستی در ایکس نوشت در حالی که نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در غزه و لبنان به جنگ در مرزهای شمالی و جنوبی اسرائیل ادامه میدهند، حکومت ایران در تلاش است تا اردن و کرانه باختری تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین را بیثبات کند.
او افزود: «وضعیتی جدی و خطرناک در حال شکلگیری است زیرا جمهوری اسلامی در تلاش است یک جبهه تروریستی شرقی جدید علیه مراکز جمعیتی بزرگ اسرائیل ایجاد کند.»
به گفته وزیر امور خارجه اسرائیل، واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با همکاری عوامل حماس در لبنان، به دنبال قاچاق سلاحها و منابع مالی به اردن هستند تا حکومت این کشور را بیثبات کنند.
کاتز اضافه کرد از اردن این سلاحها از طریق مرزهای شرقی قاچاق میشوند و کرانه باختری، بهویژه اردوگاههای پناهندگان را «غرق» سلاحهای خطرناک و مقادیر زیادی پول میکنند.
او هشدار داد هدف از این اقدامات «ایجاد یک جبهه تروریستی اسلامی طرفدار ایران مانند آنچه در غزه، لبنان و دیگر مناطق انجام دادهاند، است تا تلآویو و مراکز جمعیتی بزرگ اسرائیل را هدف قرار دهند».
وزیر امور خارجه اسرائیل گفت: «محور شرارت جمهوری اسلامی، امروز بهطور موثر اردوگاههای پناهندگان در یهودا و سامره [کرانه باختری] را از طریق نیروهای نیابتی خود کنترل میکند و تشکیلات خودگردان فلسطین را از هر اقدامی ناتوان کرده است. ما باید کانونهای تروریستی مانند اردوگاه پناهندگان جنین را بگیریم و یک کارزار عملیاتی جامع برای از بین بردن زیرساختهای تروریستی در این اردوگاه انجام دهیم.»
دیوید شنکر، عضو ارشد تائوب در موسسه واشنگتن گفت تهران با تحریک اعتراضات علیه سلسله هاشمی، به دنبال بیثبات کردن اردن، یکی از متحدان عرب اسرائیل است.
او هشدار داد تهران همچنین در تلاش است با افزایش قاچاق مواد مخدر و سلاح از طریق اردن، حکومت این کشور را سرنگون و آن را به یک دولت نیابتی دیگر برای جمهوری اسلامی تبدیل کند.
شنکر افزود سلاحها از اردن به کرانه باختری قاچاق میشوند. این منطقه تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین است، اما حماس در آنجا حضوری پررنگ دارد.
شنکر که پیشتر به عنوان معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده در امور خاورمیانه فعالیت میکرد، گفت: «پهپادهای بزرگی از سوریه وارد میشوند. و البته، ایرانیها از گرایش اردن به سمت غرب و این موضوع که اردن با اسرائیل پیمان صلح دارد، بسیار خشمگین هستند.»
اردن از سال ۱۹۹۴ با همسایه خود، اسرائیل، در صلح بوده است. امان همچنین روابط نزدیکی با واشینگتن دارد و در اداره اماکن مقدس مسلمانان در بیتالمقدس نقش ایفا میکند.
وزیر امور خارجه اسرائیل در ادامه پیام خود در ایکس نوشت: «روند ساخت مانع در امتداد مرز شرقی با اردن باید سرعت بگیرد تا از قاچاق سلاح از اردن به اسرائیل که هم رژیم اردن و هم دولت اسرائیل را تهدید میکند، جلوگیری شود.»
ایمن الصفدی، وزیر امور خارجه اردن، در پیامی در ایکس، توییت کاتز را دروغ خواند و عملیات نظامی اسرائیل در غزه را مورد انتقاد قرار داد.
اعضای حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و بیش از ۲۵۰ تن را به گروگان گرفتند.
اسرائیل در واکنش به این تهاجم، عملیات نظامی گستردهای را در نوار غزه آغاز کرد. این طولانیترین جنگ در غزه از زمان تسلط حماس بر این باریکه بوده است.
صفدی افزود: «هر میزان اطلاعات نادرست از سوی مقامهای تندروی اسرائیل که دروغهایی از جمله درباره اردن منتشر میکنند، نمیتواند این واقعیت را تغییر دهد که تجاوزات مداوم اسرائیل به غزه، نقض قوانین بینالمللی و نادیده گرفتن حقوق مردم فلسطین بزرگترین تهدید برای امنیت منطقه است.»
سفر بیسابقه وزیر امور خارجه اردن به ایران در روز ۱۴ مرداد موقعیت حساس امان را برجسته کرد. این اولین سفر رسمی یک مقام اردنی به تهران در سالهای اخیر بود.
علیرغم اعتراضات وزیر امور خارجه اردن علیه اسرائیل در محافل عمومی، امان یک متحد کلیدی برای همسایه خود به شمار میرود.
این امر زمانی آشکار شد که اردن در چارچوب ائتلافی جهانی برای دفع حمله سپاه به اسرائیل در شامگاه ۲۵ فروردین همکاری کرد. در آن زمان، بیش از ۳۵۰ موشک و پهپاد جمهوری اسلامی اسرائیل را هدف گرفته بودند.
جمهوری اسلامی اولین حمله مستقیم خود به خاک اسرائیل را در پاسخ به هدف قرار گرفتن کنسولگری ایران در سوریه به انجام رساند. حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق در روز ۱۳ فروردین منجر به کشته شدن دو فرمانده ارشد سپاه پاسداران و چندین مقام دیگر آن شد.
تقریبا همه موشکهای حکومت ایران از سوی اسرائیل و ائتلافی به رهبری ایالات متحده و با حضور فرانسه، اردن و بریتانیا رهگیری و سرنگون شدند.
برخی گزارشها همچنین حاکی از آن است که عربستان سعودی اطلاعاتی را درباره عملیات جمهوری اسلامی علیه اسرائیل، در اختیار آمریکا قرار داده بود.
در حالی که اردن بهطور علنی علیه اسرائیل موضعگیری میکند، اما این کشور از روابط دیپلماتیک قوی با اسرائیل، بهویژه در حوزه امنیتی برخوردار است.
تقریبا ۶۰ درصد جمعیت اردن تبار فلسطینی دارند و با توجه به مناقشه کنونی در غزه، امان در موقعیتی نیست که بتواند بهطور علنی از اسرائیل حمایت کند.
آمیت هالوی، عضو پارلمان اسرائیل (کنست)، در قسمت ۱۰ پادکست انگلیسی «چشم به ایران» ایراناینترنشنال گفت اردن و سایر کشورهای عرب همسایه مانند عربستان سعودی، برای اهداف دیپلماتیک در برابر مردم خود بهگونهای دیگر ظاهر میشوند، اما برای امنیت و رفاه خود با اسرائیل همکاری میکنند.
هالوی گفت که تلاشها و فعالیتهای جمهوری اسلامی برای تضعیف حکومت اردن «در سالهای اخیر به سطح بالایی رسیده است».
دکتر ولید فارِس، کارشناس سیاست خارجی و نویسنده کتاب «ایران، یک جمهوری امپریالیستی و سیاست ایالات متحده»، به ایران اینترنشنال گفت قاچاق سلاح از طریق اردن پدیده جدیدی نیست. این روند طی سالها شکل گرفته و از زمانی که جمهوری اسلامی عملا مناطقی از عراق را که مرز طولانی با اردن دارد، تصرف کرده، تسهیل شده است.
اردن همچنین مرزی طولانی با عربستان سعودی دارد که نه تنها سعودیها، بلکه کویتیها و اماراتیها را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
فارس افزود: «آن گذرگاه یا آن قسمت از اردن واقعا از نظر راهبردی بسیار مهم است» زیرا این گذرگاه در صورت وقوع جنگ منطقهای گستردهتری میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، ممکن است مورد استفاده «گروههای تروریستی و شبهنظامیان» قرار گیرد.
فارس که پیشتر به عنوان مشاور امنیت ملی برای نامزدهای ریاستجمهوری ایالات متحده فعالیت کرده، گفت: «اگر اردن بیثبات شود و یا به صورت کامل یا نسبی به دست شبهنظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی یا اخوانالمسلمین بیفتد، ما از نظر بینالمللی در وضعیت بسیار بدی قرار خواهیم گرفت.»
عارف، در آیین تودیع و معارفه معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: «جامعه ما از نظر روانی، آمادگی زعامت، هدایت و رهبری زنان را ندارد.»
این اظهارات موجی از واکنشها را در جامعه ایران به راه انداخته است.
پزشکیان در فهرست وزرای پیشنهادی خود، تنها یک زن، فرزانه صادق مالواجرد را به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی معرفی کرد.
عدم معرفی چند وزیر زن حتی صدای انسیه خزعلی، معاون زنان و خانواده دولت ابراهیم رئیسی را هم درآورد.
خزعلی در مراسم تودیع و معارفه معاون زنان رییسجمهوری که روز گذشته، ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ در ساختمان کوثر ریاست جمهوری برگزار شد، خطاب به عارف گفت باید به جای یک نفر، چند وزیر زن به مجلس معرفی میشد.
در پاسخ به این انتقاد خزعلی، عارف گفت: «حالا رای این یکی را بگیریم، بعدا بیشتر استفاده خواهیم کرد.»
اینها در حالی است که اصلاحطلبان با وعده دادن اهمیت بیشتر به جایگاه زنان در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳، از پزشکیان حمایت کردند.
محمدجواد ظریف که تنها ۱۰ روز پس از دریافت حکم معاونت امور راهبردی دولت چهاردهم استعفا کرد، پیشتر مدعی شده بود در انتخاب کابینه پیشنهادی پزشکیان در شورای راهبردی دوره انتقال دولت، برای زنان امتیاز ویژهای قائل خواهند شد.
آیا سخنان عارف تقطیع شده است؟
عارف کوشید با پست امروز خود در ایکس کمی احساسات هواداران را ترمیم کند و گفت که او خواستار «دادن نقش بیشتر به جوانان و زنان» است.
علاوه بر این، پس از انعکاس گسترده سخنان عارف، برخی هواداران دولت پزشکیان با انتشار ویدیوی بخشی دیگر از صحبتهای او، مدعی شدند که فیلم تقطیع شده است. با این حال به نظر میرسد اتفاقا ویدیوی دوم تقطیع شده و مربوط به بخش دیگری از سخنان عارف است.
در ویدیوی اول عارف صراحتا میگوید: «بعضی از حرکات و رفتار، حداکثر یک نگاه مسکنی به حل مشکل است. علت هم روشن است؛ جامعه ما از نظر روانی، آمادگی زعامت، هدایت و رهبری زنان را ندارد. در خانه هم همین است. ببینید نگاهی که به زن میشود یا نگاهی که خود خانمها به آقای منزل میکنند، به پسرها به شوهران چیست؟ در جامعه که میآیی هنوز بعد از چهار دهه از پیروزی انقلاب، چالش جدی داریم برای حضور زنان در برخی مجامع ورزشی و اجتماعی.»
مردم یا جمهوری اسلامی، کدام آمادگی ندارند؟
عارف در سخنان خود به چهار دهه عمر جمهوری اسلامی اشاره و انتقاد کرد که چرا پس از این مدت جامعه هنوز آماده پذیرش هدایت و رهبری زنان نیست؟
پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، فرخرو پارسا، در کابینه دوم امیرعباس هویدا، بین سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۴، وزیر آموزش و پرورش ایران بود. پارسا سابقه مدیرکلی را هم در کارنامه داشت و اولین زنی بود که سال ۱۳۳۹، یعنی ۶۴ سال قبل به مجلس شورای ملی راه یافته بود.
جمهوری اسلامی او را در اردیبهشت سال ۱۳۵۹ اعدام کرد.
علاوه بر پارسا، دهها زن سیاستمدار دیگر پیش از انقلاب سال ۵۷ در مناصب بالا از جمله نمایندگی مجلس شورای ملی و مدیر کلی ادارات حضور داشتند.
زمینههای ضد زن جمهوری اسلامی
یکی از جرقههای اولیه جریانی که به انقلاب سال ۵۷ منجر شد، مخالفت با حضور زنان در اجتماع بود.
روحالله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی، مهر ماه سال ۱۳۴۱ در تلگرافی به محمدرضا شاه پهلوی در مخالفت با حق رایی که او به زنان داده بود، نوشت: «دولت در انجمنهای ایالتی و ولایتی، اسلام را در رایدهندگان و منتخبین شرط نکرده و به زنها حق رای داده است. این امر موجب نگرانی علمای اعلام و سایر طبقات مسلمین است.»
دشمنی خمینی با حضور زنها در جامعه به اینجا ختم نشد. او ۱۱ آذر ۱۳۴۱، در جریان یک سخنرانی در مسجد اعظم قم گفت: «زنها را وارد کردید در ادارات؛ ببینید در هر ادارهای که وارد شدند، آن اداره فلج شد. فعلا محدود است؛ علما میگویند توسعه ندهید. به استانها نفرستید. زن اگر وارد دستگاهی شد، اوضاع را به هم میزند. میخواهید استقلالتان را زنها تامین کنند؟ کسانی که شما از آنها تقلید میکنید، دارند به آسمان میپرند. شما به زنها ور میروید؟»
بعد از انقلاب سال ۵۷، هر چند خمینی نتوانست حق رای زنان که سال ۱۳۴۱ به آنها داده شده بود را پس بگیرد اما الگویی از زن مورد قبول خود معرفی کرد. زنی که بتواند نیروهای مورد تایید جمهوری اسلامی را پرورش بدهد.
در این دیدگاه، حضور زن بیشتر به داخل خانه خلاصه شد.
معدود زنانی که در جمهوری اسلامی اجازه عرض اندام در جامعه و سیاست پیدا کردند، همواره مبلغ ایدئولوژی جمهوری اسلامی و حجاب اجباری بودهاند. زنانی مثل معصومه ابتکار از جناح اصلاحطلب و انسیه خزعلی از جریان اصولگرا.
