محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان، روز سه‌شنبه ۲۳ مرداد با انتشار پستی در رسانه اجتماعی ایکس نوشت از همکارانش در دولت خواسته است در انتخاب مدیران، از جوانان و زنان استفاده کنند. این پست، به نظر در توجیه و رفع و رجوع غیر‌مستقیم اظهارات اخیر او درباره «زعامت و رهبری زنان» است.
عارف، در آیین تودیع و معارفه معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: «جامعه ما از نظر روانی، آمادگی زعامت، هدایت و رهبری زنان را ندارد.»
این اظهارات موجی از واکنش‌ها را در جامعه ایران به راه انداخته است.
پزشکیان در فهرست وزرای پیشنهادی خود، تنها یک زن، فرزانه صادق مالواجرد را به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی معرفی کرد.
عدم معرفی چند وزیر زن حتی صدای انسیه خزعلی، معاون زنان و خانواده دولت ابراهیم رئیسی را هم درآورد.
خزعلی در مراسم تودیع و معارفه معاون زنان رییس‌جمهوری که روز گذشته، ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ در ساختمان کوثر ریاست جمهوری برگزار شد، خطاب به عارف گفت باید به جای یک نفر، چند وزیر زن به مجلس معرفی می‌شد.
در پاسخ به این انتقاد خزعلی، عارف گفت: «حالا رای این یکی را بگیریم، بعدا بیشتر استفاده خواهیم کرد.»
اینها در حالی است که اصلاح‌طلبان با وعده دادن اهمیت بیشتر به جایگاه زنان در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳، از پزشکیان حمایت کردند.
محمدجواد ظریف که تنها ۱۰ روز پس از دریافت حکم معاونت امور راهبردی دولت چهاردهم استعفا کرد، پیش‌تر مدعی شده بود در انتخاب کابینه پیشنهادی پزشکیان در شورای راهبردی دوره انتقال دولت، برای زنان امتیاز ویژه‌ای قائل خواهند شد.
آیا سخنان عارف تقطیع شده است؟
عارف کوشید با پست امروز خود در ایکس کمی احساسات هواداران را ترمیم کند و گفت که او خواستار «دادن نقش بیشتر به جوانان و زنان» است.
علاوه بر این، پس از انعکاس گسترده سخنان عارف، برخی هواداران دولت پزشکیان با انتشار ویدیوی بخشی دیگر از صحبتهای او، مدعی شدند که فیلم تقطیع شده است. با این حال به نظر میرسد اتفاقا ویدیوی دوم تقطیع شده و مربوط به بخش دیگری از سخنان عارف است.
در ویدیوی اول عارف صراحتا میگوید: «بعضی از حرکات و رفتار، حداکثر یک نگاه مسکنی به حل مشکل است. علت هم روشن است؛ جامعه ما از نظر روانی، آمادگی زعامت، هدایت و رهبری زنان را ندارد. در خانه هم همین است. ببینید نگاهی که به زن میشود یا نگاهی که خود خانمها به آقای منزل میکنند، به پسرها به شوهران چیست؟ در جامعه که میآیی هنوز بعد از چهار دهه از پیروزی انقلاب، چالش جدی داریم برای حضور زنان در برخی مجامع ورزشی و اجتماعی.»
مردم یا جمهوری اسلامی، کدام آمادگی ندارند؟
عارف در سخنان خود به چهار دهه عمر جمهوری اسلامی اشاره و انتقاد کرد که چرا پس از این مدت جامعه هنوز آماده پذیرش هدایت و رهبری زنان نیست؟
پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، فرخرو پارسا، در کابینه دوم امیرعباس هویدا، بین سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۴، وزیر آموزش و پرورش ایران بود. پارسا سابقه مدیرکلی را هم در کارنامه داشت و اولین زنی بود که سال ۱۳۳۹، یعنی ۶۴ سال قبل به مجلس شورای ملی راه یافته بود.
جمهوری اسلامی او را در اردیبهشت سال ۱۳۵۹ اعدام کرد.
علاوه بر پارسا، دهها زن سیاستمدار دیگر پیش از انقلاب سال ۵۷ در مناصب بالا از جمله نمایندگی مجلس شورای ملی و مدیر کلی ادارات حضور داشتند.
زمینههای ضد زن جمهوری اسلامی
یکی از جرقههای اولیه جریانی که به انقلاب سال ۵۷ منجر شد، مخالفت با حضور زنان در اجتماع بود.
روحالله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی، مهر ماه سال ۱۳۴۱ در تلگرافی به محمدرضا شاه پهلوی در مخالفت با حق رایی که او به زنان داده بود، نوشت: «دولت در انجمنهای ایالتی و ولایتی، اسلام را در رایدهندگان و منتخبین شرط نکرده و به زنها حق رای داده است. این امر موجب نگرانی علمای اعلام و سایر طبقات مسلمین است.»
دشمنی خمینی با حضور زنها در جامعه به اینجا ختم نشد. او ۱۱ آذر ۱۳۴۱، در جریان یک سخنرانی در مسجد اعظم قم گفت: «زنها را وارد کردید در ادارات؛ ببینید در هر ادارهای که وارد شدند، آن اداره فلج شد. فعلا محدود است؛ علما می‌گویند توسعه ندهید. به استانها نفرستید. زن اگر وارد دستگاهی شد، اوضاع را به هم میزند. میخواهید استقلالتان را زنها تامین کنند؟ کسانی که شما از آنها تقلید میکنید، دارند به آسمان میپرند. شما به زنها ور میروید؟»
بعد از انقلاب سال ۵۷، هر چند خمینی نتوانست حق رای زنان که سال ۱۳۴۱ به آنها داده شده بود را پس بگیرد اما الگویی از زن مورد قبول خود معرفی کرد. زنی که بتواند نیروهای مورد تایید جمهوری اسلامی را پرورش بدهد.
در این دیدگاه، حضور زن بیشتر به داخل خانه خلاصه شد.
معدود زنانی که در جمهوری اسلامی اجازه عرض اندام در جامعه و سیاست پیدا کردند، همواره مبلغ ایدئولوژی جمهوری اسلامی و حجاب اجباری بودهاند. زنانی مثل معصومه ابتکار از جناح اصلاحطلب و انسیه خزعلی از جریان اصولگرا.
