یک سال است که محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی ایران، از راهاندازی قریبالوقوع «ریال برونمرزی» میگوید و روز دوشنبه برای بار سوم آن را تکرار کرده است. هواداران کنار گذاشتن دلار از مبادلات، بعد از تجربه روسیه در ماجرای گازپروم، این نسخه روسی را بارها تجویز کردهاند.
محمدرضا فرزین روز ۲۴ اردیبهشت در نشست هم اندیشی با رییس، هیات رییسه و جمعی از اعضای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از معاونین ارزی و امور بینالملل این بانک خواست با قید فوریت به کارگیری از ابزار ریال برونمرزی (آفشور) با روسیه را عملیاتی .
محسن کریمی، معاون بینالملل بانک مرکزی، هم در همین نشست در توضیح سخنان فرزین گفت استفاده از ریال برونمرزی هم اکنون با سه کشور روسیه، افغانستان و عراق در حال پیگیری است و کار در مورد روسیه تقریبا به اتمام رسیده است و به زودی عملیاتی خواهد شد.
در این طرح توافق شده است که بانک مرکزی روسیه در ازای پرداخت ریال، به طرف ایرانی ارز روبل بدهد یا بالعکس.
معاون امور بین الملل بانک مرکزی ایران افزود صادرکنندگان می توانند ریال برونمرزی را در نمادی که در مرکز مبادله تحت عنوان «ریال برونمرزی» ایجاد خواهد شد، با ریال عادی به واردکنندگانی که واردات غیراساسی را از روسیه انجام میدهند آزادانه به نرخ توافقی بفروشند.
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت رئیسی در مهر ۱۴۰۱ گفته بود «مذاکرات خوبی» بین ایران و بانک مرکزی روسیه صورت گرفته است و امیدوار است «طی دو تا سه ماه آینده نتیجه آن اتصال بین شبکه بانکی و شبکه کارتهای بانکی شتاب و میر باشد».
ایران و روسیه در هر دو در تلاشاند تحریمهای بینالمللی از جمله تحریمهای بانکی را دور بزنند.
اردیبهشت سال ۱۴۰۲ هم بحث ریال برونمرزی در نشست فرزین با اقتصاددانان مطرح شده بود برای بار دوم در دیماه ۱۴۰۲ فرزین گفته بود طرح آفشور به زودی اجرا خواهد شد؛ طرحی که با گذشت یک سال هنوز عملیاتی نشده است.
ریال برونمرزی یا آفشور در واقع کنار گذاشتن ارزهای رایج در مبادلات جهانی مثل دلار و یورو و جایگزین کردن آن با ارزهای محلی است؛ آزمودهای که جمهوری اسلامی میخواهد دوباره آن را بیازماید، البته با اسمی جدید و دهان پر کن.
پس از اعمال تحریمهای بینالمللی علیه روسیه در پی حمله این کشور به اوکراین، عدهای در ایران با توجه به تجربه صادرات گاز روسیه به روبل، بحث صادرات ریالی به روسیه را پیش کشیدند.
مرکز پژوهشهای مجلس طی گزارشی، تفاوتهای موقعیت ایران و روسیه را برشمرد و هشدار داد که این نسخه روسی برای اقتصاد ایران خطرناک است.
حسین دارابی، کارشناس مرکز پژوهشهای مجلس گفته بود: «صادرات ریالی مطرحشده در ایران این گونه است که عملا هیچ ارزی به داخل کشور برنمیگردد زیرا طرف تجاری با ریال، هزینه کالا را پرداخت کرده است. به طور مثال صادرکنندهای به عراق یک میلیون دلار صادر میکند و به جای دریافت ارز، از طرف عراقی ریال دریافت میکند.»
توضیحات روز دوشنبه معاون امور بینالملل بانک مرکزی درباره معامله نماد ریال برونمرزی در مرکز مبادله هم هنوز ابهامات اساسی را روشن نکرده است.
یکی از مهمترین آنها این است که نرخ ریال آفشور با نوسانات ارزش پول ملی چگونه تطبیق پیدا میکند.
خامنهای روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت طبق برنامه هر ساله خود، از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرد و وبسایت دفتر او تصاویری از این بازدید را منتشر کرد.
بر اساس گزارش رسانههای ایران، او در جریان این بازدید، رمانی به نام «تلآویو سقوط کرد» نوشته سمیه علی هاشم که موجودیت اسرائیل را زیر سوال میبرد، انتخاب کرد.
انتخاب این کتاب در نمایشگاه از سوی خامنهای، چند هفته پس از تنشهای نظامی میان اسرائیل و جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
جمهوری اسلامی از ابتدای شکلگیری خود پس از انقلاب، شعار «نابودی» اسرائیل را سر داده و در دهههای گذشته از گروههای مسلحی که با اسرائیل مبارزه میکنند، حمایت کرده است.
مسعود مافان، مدیر انتشارات باران در سوئد، در گفتوگو با ایران اینترنشنال تاکید کرد که انتخاب این کتاب «کوبیدن بر طبل جنگ» از سوی خامنهای است.
مافان همچنین به انتخاب کتابی درباره اسدالله لاجوردی، رییس پیشین زندانهای جمهوری اسلامی از سوی خامنهای اشاره کرد و آن را «نمک پاشیدن به چشم همه دادخواهان» دانست.
وزارت ارشاد امسال حوثیهای یمن را که در ماههای گذشته حملاتی را علیه اسرائیل و کشتیرانی تجاری در دریای سرخ انجام دادهاند، به عنوان مهمان ویژه به نمایشگاه کتاب تهران دعوت کرده است.
این دعوت پس از آن صورت گرفت که ناشران هندی به دلیل منع سفر به ایران از سوی دولت دهلینو نتوانستند در نمایشگاه شرکت کنند.
برخی از ناشران مستقل از شرکت در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران خودداری کردهاند.
همچنین اعتراضات به چگونگی برگزاری نمایشگاه، به ناشران دیجیتال نیز کشیده شده و این دسته از ناشران، از تخصیص نیافتن فضای مناسب در بخش ناشران عمومی شکایت دارند.
محمدپور، دبیر انجمن ناشران کتاب الکترونیک، در این زمینه گفت اجرای مصوبات قبلی به اندازه کافی صورت نگرفته و ناشران دیجیتال همچنان از حقوق خود محروم هستند.
صفحه «عصر روشن» در اینستاگرام درباره فهرست کتابهای ممنوعه امسال در نمایشگاه کتاب نوشت که هر سال کتابهایی وجود دارند که در بازار نشر فرصت عرضه یافتهاند، اما در نمایشگاه کتاب نباید عرضه شوند.
بر اساس این گزارش، رمان «کتابخانه نیمهشب» یکی از این کتابهاست که تاکنون حدود ۱۴۰ بار تجدید چاپ شده، اما چند ساعت مانده به آغاز نمایشگاه امسال، با ناشرانی که این کتاب را منتشر کردهاند تماس گرفته شده، به شکل شفاهی و غیررسمی از آنها خواسته شده که این کتاب را در نمایشگاه امسال عرضه نکنند.
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از آبان ماه سال ۱۳۶۶ و در زمان وزارت محمد خاتمی آغاز به کار کرد.
در اولین دور این نمایشگاه، ۱۹۶ ناشر خارجی و ۲۰۰ ناشر داخلی حضور داشتند.
در دور اول، ناشرانی مانند اسکفورد، پنگوئن و یونسکو نیز شرکت داشتند.
روحانی در این نامه که روز ۱۲ اردیبهشت نوشته و روز ۲۴ اردیبهشت در وبسایتش منتشر شده، نوشت آنچه در نامه دبیر شورای نگهبان به عنوان ادله احراز نشدن صلاحیتش در انتخابات خبرگان آمده، نهتنها جرم و تخلف نیست، بلکه در برخی از موارد «مایه افتخار» اوست.
وبسایت روحانی در این باره نوشت او پس از ارسال چهار نامه برای بیان موارد و سه نامه برای اعلام مستندات رد صلاحیت، این نامه را خطاب به مردم نوشته و اعلام کرده آن را نه در راستای دفاعیه شخصی، بلکه «در دفاع از جمهوریت و اسلامیت و بهعنوان دفاعیهای از نهاد ریاستجمهوری که نباید بیش از این تضعیف شود»، نوشته است.
روحانی چهارم بهمن ۱۴۰۲ و پس از اعلام رد صلاحیتش، با انتشار بیانیهای در وبسایت رسمی خود از فقهای شورای نگهبان خواست تا دلایل این موضوع را صراحتا اعلام کنند.
رییس پیشین دولت جمهوری اسلامی، اکنون با توصیف نامه شورای نگهبان بهعنوان «کیفرخواستی علیه نهاد ریاستجمهوری و دولت خود»، اتهامات واردشده از سوی این نهاد را فاقد هرگونه «وثاقت» خوانده است.
او برخی دلایل شورای نگهبان برای صلاحیت خود را «اهانت به قوه قضاییه و شورای نگهبان»، «عدم بینش سیاسی»، «عدم التزام به قانون اساسی» و «تعرض به اعتقادات اصیل دینی» عنوان کرد و در سوالاتی از اعضای این شورا درباره نقش و عملکرد آنها پرسید.
روحانی در بخشی از نامهاش با اشاره به اینکه افتخار میکند به عدم وثاقت، عدم التزام به قانون اساسی و فقدان دانش و بینش سیاسی متهم میشود، افزود: «افرادی که از قرار گرفتن در معرض رای ملت با حضور رقیبان محبوب مردم پرهیز دارند به مدعیان و مالکان و صاحبان نظام بدل شدهاند.»
روحانی نوشت: «من از نقض حقوق سیاسی شهروندانی سخن میگویم که در محکمههایی بدون حضور هیات منصفه، وکیل و حتی متهم با گزارش چند مأمور امنیتی توسط فقهای شورای نگهبان به سلب حقوق شهروندی محکوم میشوند.»
او از این ماموران به عنوان کسانی یاد کرد که پروندهسازیهایشان آمیزهای از تحلیلهای جناحی و شنودهای تقطیعشده و غیرقانونی و گزارشهایشان به نامههایی مبهم و کلی با اغراض آشکار بدل میشود.
وبسایت روحانی از ارسال سومین نامه او به شورای نگهبان برای اعلام دلایل رد صلاحیتش در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری خبر داد.
این وبسایت سوم اسفندماه سال گذشته در گزارشی از ارسال نامه جدید رییس پیشین دولت جمهوری اسلامی به شورای نگهبان خبر داده و نوشته بود دو درخواست قبلی او برای پاسخگویی این شورا بیپاسخ مانده بود.
او در نامه تازه خود خطاب به روسایجمهور آینده، با تاکید بر اینکه «اگر چنین مقام و نهادی باقی بماند» نوشت: «(آنها) باید بدانند که با این کیفرخواست دیگر حتی آنان آزادی سیاسی ندارند و قادر به انجام وظایف قانونی خود نیستند و به جای قانون اساسی باید تابع شورای نگهبان باشند.»
این مقام بلندپایه سابق جمهوری اسلامی با طرح این پرسش که «این فقیهان در کدام انتخابات و با رای کدام ملت این حق را یافتهاند که برگزیدگان مردم را از حق انتخاب خود محروم کنند؟» در بخشی از نامهاش نوشت: «آیا فقهای شورای نگهبان با کمترین تجربهی سیاسی و امنیتی و دیپلماتیک برای ردصلاحیت نامزدها به علت آنچه دانش و بینش سیاسی میخوانند صلاحیت تخصصی دارند؟»
او در ادامه این پرسش را از فقهای شورای نگهبان طرح کرده و پرسیده شما که نامزدها را به عدم شناخت مردم متهم میکنید چند بار و در کدام انتخابات رقابتی خود را در معرض رأی ملت قرار دادهاید؟
روحانی که خود در دورههای سوم، چهارم و پنجم نماینده مجلس خبرگران رهبری بود، در این نامه نوشته شورای نگهبان موارد دیگری هم به او نسبت داده اما در هیچ متن، صوت یا تصویر رسمی یا غیر رسمی قابل دسترسی نیست و جستوجو برای کشف مآخذ آنها تاکنون بینتیجه بوده است.
رییس جمهوری پیشین در دولتهای یازدهم و دوازدهم در پایان سوالاتی که آنها را خواسته اکثریت مردم ایران دانسته از شورای نگهبان طرح کرده است.
حسن روحانی دو دوره طی سالها ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ رییسجمهوری ایران بود.
او ۱۶ سال دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده رهبر جمهوری اسلامی در این شورا، پنج دوره نماینده مجلس و سه دوره نماینده مجلس خبرگان رهبری بود.
در انتخابات مجلس خبرگان رهبری که روز ۱۱ اسفند سال گذشته برگزار شد، علاوه بر روحانی، صلاحیت شماری دیگر از چهرههای امنیتی و حکومتی جمهوری اسلامی نیز رد شد.
مصطفی پورمحمدی، وزیر اسبق دادگستری، حیدر مصلحی، وزیر پیشین اطلاعات و مهدی طائب، رییس قرارگاه عمار از جمله این چهرهها به شمار میروند.
شورای نگهبان و نظارت «استصوابی» آن در زمینه شایستگی یا ناشایستگی افراد برای تصدی پستهایی از جمله ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس و عضویت در مجلس خبرگان رهبری در سالهای اخیر انتقادات زیادی را به همراه داشته است.
مصطفی تاجزاده، فعال سیاسی اصلاحطلب که هماکنون در زندان است، سال ۱۴۰۰ در نامهای به رهبر جمهوری اسلامی از عملکرد شورای نگهبان انتقاد کرد، و خواستار تغییر ترکیب اعضای آن شد. او «موثرترین گام اصلاحی» را لغو نظارت استصوابی دانست.
