نظام توزیع دارو در ایران مشکلات فراوانی دارد. دولت‌های مختلف در جمهوری اسلامی هنگام آغاز کار خود وعده حل این مشکلات را داده‌اند اما وضعیت در این زمینه تغییر خاصی نکرده است. عمده‌ترین مشکل، کمبود و نبود برخی داروها در داروخانه‌ها و فروخته شدن آن‌ها در بازار آزاد است.
یک شهروند درباره مشکلات موجود در نظام توزیع دارو در ایران می‌گوید وقتی شفافیت نباشد، چنین وضعیتی پیش می‌آید: «از ۸۵ میلیون جمعیت، ۱۰۰ میلیون دفترچه بیمه داریم! بعضی‌ها چند دفترچه بیمه دارند؛ طرف می‌رود با یک پزشک می‌بندد. او برایش دارو می‌نویسد، این می‌رود از داروخانه می‌خرد. پولش را بیمه می‌دهد. می‌آید در بازار آزاد می‌فروشد.»
شهروند دیگری از نایاب شدن برخی داروهای بیمارستانی و فروش آن‌ها در بازار آزاد خبر داده است.
روز چهارشنبه ۲۳ اسفند، روزنامه هم‌میهن در گزارشی به وضعیت بازار دارویی کشور که با «تشدید محدودیت توزیع و کمبود» مواجه است، پرداخت و از «نشت دارو» در بازار آزاد خبر داد.
در بخشی از این گزارش آمده است: «داروخانه‌ها با کمبود داروهای خاص مواجه هستند اما همان داروها به‌راحتی در بازار آزاد موجود است.»
سجاد اسماعیلی، سخنگوی سازمان غذا و دارو تایید کرده است که «نشت دارو» وجود دارد اما گزارش‌ها در این حوزه «بسیار کم» است: «گزارش‌هایی داریم درباره اینکه بیماران پس از دریافت داروهایشان تعداد کمی را مصرف می‌کنند و بقیه را در بازار آزاد می‌فروشند.»
به گفته این مقام سازمان غذا و دارو، نمونه‌های گسترده‌ای از عرضه داروهای بیماران سرطانی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. برخی بیماران این داروها را خریداری کرده‌اند و بعد از ارسال آن‌ها به سازمان غذا و دارو، مشخص شده است به هیچ عنوان دارای ماده موثر نیستند و تقلبی هستند: «ما دارویی را که از داروخانه تهیه شده باشد، تایید می‌کنیم و درباره داروهای تهیه شده از مجراهای دیگر پاسخگو نیستیم.»
هم‌زمان، بر اساس گزارش هم‌میهن، پرتکرارترین جمله‌ای که در داروخانه‌ها شنیده می‌شود، این جمله است: «فعلا موجود نیست!»
در چنین شرایطی بیمار راهی جز مراجعه به بازار آزاد برای یافتن داروی مورد نظر خود ندارد و در نتیجه ممکن است در معرض کلاهبرداری قرار گیرد.
یک هفته مانده تا آغاز سال جدید، بار دیگر دسترسی به برخی از داروهای خاص سخت شده، روندی که به گزارش هم‌میهن، از چند ماه پیش آغاز شده است: «مصرف‌کنندگان داروی وارفارین با نبود دارو مواجه‌اند. انسولین‌های خارجی یکی در میان پیدا می‌شوند. قطره‌های چشمی، داروهای پیوندی، متی‌مازول، ریتالین و ... هم از فهرست کمبود داروخانه‌ها خط نمی‌خورند. بیماران به هزار و یک آشنا وصل می‌شوند تا چند بسته بیشتر داروهای کم شده را بخرند؛ اتفاقی که خود باعث تشدید کمبودهاست.»
اول بهمن ماه امسال، وحید محلاتی، نایب رییس هیات مدیره انجمن شرکتهای پخش دارو و مکمل، با بیان اینکه سال آینده کسری ذاتی در حوزه دارو وجود خواهد داشت، گفت: «در آستانه کمبود قطعی یک سری از داروها در کشور هستیم و اگر مسوولان به موقع راهکار اساسی نداشته باشند، کمبود دارو قطعی خواهد بود.»
محلاتی در نشست خبری چالشهای دارویی کشور که در سندیکای داروهای منابع انسانی برگزار شد، گفت: «تا پایان امسال ۶۲ میلیارد عدد دارو میزان فروش داروی کشور بوده که ۹۸/۵ درصد آن تولید داخل است.»
او اضافه کرد هر یک از این داروها دچار کمبود شوند، امکان واردات آن وجود نخواهد داشت.
به گفته نایب رییس هیات مدیره انجمن شرکتهای پخش دارو، برای سال آینده ۸۶ هزار میلیارد تومان برای اجرای طرح دارویار در نظر گرفته شده که حداکثر ۵۰ هزار میلیارد تومان آن تامین خواهد شد: «با وجود این، کسری ذاتی در حوزه دارو وجود دارد.»
طرح دارویار از تیر ماه سال گذشته و با شعار «اصلاح یارانه دارو» از سوی دولت ابراهیم رئیسی اجرا شد اما این طرح از همان ابتدا با مشکلاتی جدی مواجه بود.
۲۹ دی ماه امسال، محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفت به دلیل کمبود دارو در کشور، برخی شهروندان داروی تاریخ گذشته مصرف یا دارو را از بازار سیاه تهیه می‌کنند.
دو سال و نیم پیش، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، خواستار برخورد با اخلال در شبکه توزیع دارو شد و گفت: «دارو باید در اختیار مردم قرار بگیرد.»
خامنهای گفت که میشنود دارو در داروخانه‌ها یا بیمارستانها نیست یا کم است یا به زحمت به دست می‌آید اما در بازار آزاد با چند برابر قیمت وجود دارد.
شخص اول نظام، این مساله را نشاندهنده «مشکل اساسی در شبکه توزیع» دانست که همچنان باقی است.
