جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، در روزهای آینده باید تصمیمی حیاتی در مورد تمدید کردن یا نکردن معافیت ۱۰ میلیارد دلاری جمهوری اسلامی از تحریم‌های ایالات متحده بگیرد.
با ادامه جنگ در غزه، تداوم حملات حوثی‌های مورد حمایت ایران در دریای سرخ و خلیج عدن به کشتی‌های بین‌المللی، و فشارهای داخلی فزاینده به‌ویژه از سوی جمهوری‌خواهانی که اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا را در دست دارند، بایدن در موقعیتی بسیار دشوار قرار گرفته است.
دولت آمریکا، سال گذشته معافیت تحریم‌ها را برای چهار ماه دیگر تمدید کرد و به عراق اجازه داد به خرید برق از ایران ادامه دهد.
دولت بایدن همچنین به جمهوری اسلامی برای خرید کالاهای بشردوستانه اجازه دسترسی محدود به حدود ۱۰ میلیارد دلار از پول‌هایی را داد که عراق به عنوان بدهی‌های خود به ایران پراخته و در حساب‌هایی به صورت امانت نگهداری می‌شود و تهران دسترسی مستقیم به آنها ندارد.
این تصمیم در همان زمان با انتقاد جمهوری‌خواهان و دموکرات‌هایی روبه رو شد که می‌گفتند چنین اقدامی در عمل جمهوری اسلامی را قادر می‌سازد که در پوشش خریدهای انسان‌دوستانه به این پول دست یابد و نیروهای نیابتی خود را تقویت کند.
جزئیات استفاده جمهوری اسلامی از پول‌های معاف از تحریم‌ها تا حد زیادی نامشخص است.
وزارت امور خارجه آمریکا از سال ۲۰۱۸ و در پی رایزنی با کنگره، معافیت‌هایی را برای بغداد صادر کرد که اجازه می‌دهد عراق از ایران گاز وارد کند، اما پول آن را به صورت مستقیم به ایران منتقل نمی‌کند.
بر این اساس، بدهی‌ها به ایران در حساب بانکی محدودی قرار داده می‌شود تا جمهوری اسلامی به واسطه آن بتواند کالاهایی خارج از تحریم مانند مواد غذایی و دارو را دریافت کند.
الیزابت روزنبرگ، دستیار وزیر خزانه‌داری آمریکا، در جلسه استماع کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان در دسامبر ۲۰۲۳، وجود «دو معامله» توسط ایران را تایید کرد، اما حاضر نشد درباره جزییات آنها سخن بگوید.
او گفت که جزئیات بیشتر در مورد آن معامله‌ها را صرفا در یک جلسه محرمانه ارائه خواهد کرد.
منتقدان دولت بایدن می‌گویند اگر برنامه دولت این بود که منطقه و ایران را تا پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا ساکت نگه دارد، تحولات اخیر ثابت کرده که این طرح نتیجه معکوس داده است.
تشدید ناآرامی‌های خاورمیانه پس از تصمیم معافیت
از زمانی که آمریکا چهار ماه پیش معافیت جمهوری اسلامی از برخی از تحریم‌ها را تمدید کرد، اوضاع در خاورمیانه بدتر و بحرانی‌تر شده است.
در ماه ژانویه، حمله پهپادی شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی در اردن جان سه نظامی آمریکایی را گرفت. آنها اولین نظامیان آمریکایی بودند که پس از حمله هفت اکتبر حماس به اسرائیل و آغاز جنگ در غزه کشته شدند.
افزایش حملات حوثی‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی به کشتی‌ها در دریای سرخ و خلیج عدن، انتقادها از رفتار دولت بایدن با تهران را افزایش داده است.
هفته گذشته، ژنرال اریک کوریلا، فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا سنتکام،به کمیته نیروهای مسلح سنا گفت که جمهوری اسلامی برای فعالیت‌های پلید خود و حمایت از حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها بهایی نمی‌پردازد.
کیسی باب، پژوهشگر موسسه مطالعات امنیت ملی در تل‌آویو، به ایران اینترنشنال گفت: «در چنین شرایطی و با وجود همه نشانه‌ها، شوکه کننده است که ایالات متحده بخواهد به تندروها در تهران اجازه دسترسی به میلیاردها دلاری را بدهد که بدون شک از آن برای ویران کردن آمریکا و متحدانش، از جمله اسرائیل استفاده خواهد شد.»
او افزود:«جمهوری اسلامی مقصر بسیاری از آشفتگی‌های منطقه است و به نظر می‌رسد که دولت بایدن، و بیشتر دولت‌های غربی، هیچ تصوری از کاری که که دارند انجام می‌دهند، ندارند. فقدان آینده‌نگری و تصمیم‌گیری راهبردی در منطقه حیرت‌انگیز است و از دسترس خارج نکردن پول اضافی برای ایران گویای این موضوع است.»